De woordvoerders van de grotere politieke partijen waren het maandagavond tijdens een debat in de Amsterdamse Balie in grote lijnen eens over het nut van opvang in de regio. Hoewel Leerling al lang geen deel meer van de Kamer uitmaakt en zijn partij opging in de CU, waren ze zijn naam niet vergeten. „Ere wie ere toekomt”, vond VVD-kamerlid Visser. Het leek de RPF-politicus destijds logisch vluchtelingen opvang te bieden in de buurt van het eigen land in plaats van ze hier te moeten huisvesten.

Voordat zijn voorstel werkelijkheid werd, moest eerst het bestaande systeem in het honderd lopen. Eind jaren negentig bleken veel asielzoekers die zich hier meldden economische vluchtelingen te zijn die afkwamen op de Hollandse vleespotten. Via mensensmokkelaars kwamen ze veelal deze kant op. Van de meesten werd de aanvraag afgewezen, maar via beroepsprocedures konden ze hun verblijf jaren rekken. Was er echt geen juridische mogelijkheid meer, dan was er altijd nog de vlucht in de illegaliteit.

Omdat ook in veel andere landen het asielprobleem onhoudbaar werd, haalde de VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR („de club van Lubbers”) het oude plan uit de kast om asielzoekers zich in de eigen regio te laten melden. Binnenkort zal een tweetal proefprojecten worden opgezet, waarbij Nederland samen met Oostenrijk en Denemarken nauw betrokken is.

Op zich is het opvangen van vluchtelingen in de regio geen nieuw fenomeen. Sterker nog, de meeste vluchtelingen -wereldwijd zo’n 10 miljoen- komen niet verder dan de opvangkampen in een naburig land. Wat wel nieuw is, is dat ze straks ter plekke een asielverzoek kunnen indienen. De UNHCR zal dat straks wellicht zelf afhandelen. Dat vereist overigens wel een gemeenschappelijk Europees asielbeleid, zo werd van verschillende kanten aangevoerd.

Het lijkt het ei van Columbus en het systeem heeft inderdaad grote voordelen, maar het kostte Jeff Crisp van de UNHCR maandagavond weinig moeite om ook een rijtje bezwaren op te noemen. Zo zijn de omstandigheden in de opvangregio vaak erbarmelijk en bovendien zullen de economische avonturiers toch deze kant blijven opkomen.

Hoewel de deelnemers aan het debat het in grote lijnen eens waren, werden nog wel de nodige speldenprikken uitgedeeld. De kamerleden Van Haersma Buma (CDA) en Visser (VVD) werd verweten dat het eigenbelang had meegespeeld bij het omarmen van het UNHCR-plan. „Maar iedereen was het erover eens dat het bestaande systeem was vastgelopen”, verdedigden ze zich.

Honend sprak PvdA’er Klaas de Vries van een ordinaire bezuinigingsoperatie. „Het geld dat het kabinet bespaart door een strenger asielbeleid, gaat niet naar de vluchtelingen in de regio, dat gaat naar Zalm.”

Dat ontlokte Van Haersma Buma de opmerking dat het een partijgenoot van De Vries (de toenmalige staatssecretaris Cohen) was geweest die het stringentere beleid had bedacht. De sociaal-democraat kon het niet ontkennen.