Het boek gaat over de plaats van de kerk in onze seculiere samenleving. Ds. Silfhout is predikant van de Gereformeerde Gemeenten, maar ook opgeleid als jurist. Hij werkte enige tijd bij de Reformatorisch Maatschappelijke Unie (RMU). Hij lijkt daarmee bij voorbaat gekwalificeerd voor het schrijven van een appellerend boek waarin niet alleen de ontkerkelijking van onze cultuur en samenleving wordt beschreven, maar ook op de rol van de kerk wordt ingegaan. Wat is de positie van de kerk nu, hoe was die de eeuwen door, en wat is in de huidige situatie haar roeping?

Bij het beantwoorden van dit soort vragen stelt het boek van ds. Silfhout niet teleur. Er verschijnen natuurlijk tal van sombere, zo niet onheilspellende publicaties over de staat van ons land. Wat er zo ongeveer aan de hand is, weten we. Nederland is een postchristelijk land geworden en wordt gedomineerd door een sociaalliberale meerderheid die weinig begrip en geduld meer heeft met groepen mensen die vanuit hun godsdienstige identiteit in het publieke domein aan traditionele waarden en normen willen vasthouden. De ruimte die deze minderheden wordt toegestaan, wordt steeds kleiner. Vandaar de onrust in deze kringen, vandaar de bezinningsavond die het Reformatorisch Dagblad morgenavond organiseert.

Rol van de kerken

Het boekje van ds. Silfhout gaat echter boven de gemiddelde bijdragen uit omdat hij eerlijk en onomwonden ook de rol van de kerken zélf ter discussie stelt. Het geeft geen pas, zo betoogt hij, dat gereformeerde christenen zich met hun rechtzinnigheid op de borst kloppen. Hij wijst enkele concrete gevaren aan die het leven binnen de gereformeerde gezindte van binnenuit bedreigen. Hij noemt de kerkelijke verdeeldheid, die een eenduidig getuigenis heeft belemmerd. Hij noemt ook het intellectualisme. Het opleidingsniveau is in reformatorisch Nederland de afgelopen decennia onmiskenbaar gestegen. Dat is prachtig, maar ondermijnt deze culturele emancipatie de praktijk van de vroomheid niet?

Ds. Silfhout wijst ook op de wereldgelijkvormigheid en het materialisme. Daaronder kan een geweldige leegte schuilgaan die een ideale toegangspoort biedt aan de moderne media.

De kracht van dit boek van ds. Silfhout, met andere woorden, is dat hij geen ruimte geeft aan een soort slachtofferdenken. De samenleving is verwereldlijkt, maar komt dat ook niet doordat het getuigenis van de kerken vaak niet helder heeft geklonken? En heeft dat weer niet te maken met de innerlijke twijfel en zelfgenoegzame gemakzucht die vele christenen heeft bevangen? „De kerk is zelf schuldig aan de teloorgang van christelijke waarden en normen in de samenleving”, stelt hij.

Toerusting

Het hele betoog van ds. Silfhout loopt dan ook uit op een sterk pleidooi –in overeenstemming met een advies van zijn kerkgenootschap– voor toerusting. Het gaat daarbij om bewustwording, bezinning en begeleiding. Dat lijken mij zeer behartigenswaardige zaken.

Er zouden punten aan het betoog van ds. Silfhout toe te voegen zijn. Zo mijdt hij in zijn boek de discussie met de hoek van waaruit de meeste geharnaste aanvallen dezer dagen komen. Dat is de hoek van de liberale laïcisten (zoals Paul Cliteur) die in iedere religie, ook in de christelijke, een gewelddadige kern ontwaren en dat als argument gebruiken om elke religie naar het privédomein te verbannen.

Vanuit deze hoek klinkt ook steeds vaker het argument om de rechten van dieren (rituele slacht) en van kinderen (jongensbesnijdenis; doop?) zwaarder te laten wegen dan de vrijheid van godsdienst. Ds. Silfhout gaat op deze discussies niet of nauwelijks in. Ook overweegt hij niet of de zuilvorming, naast alle goede kanten die dat proces heeft gehad, ook niet schaduwzijden heeft gehad die tot onzichtbaarheid van kerken en christenen in de samenleving hebben geleid.

Islamofobie

Maar daar staat weer tegenover dat hij passende aandacht schenkt aan het feit dat de komst van ”nieuwe godsdiensten” (bedoeld is: de islam) mede tot de huidige situatie heeft geleid. Omdat de totaal andere waarden en normen van dit geloof veel bestuurders benauwen –in feite is er sprake van een nieuwe politiek correcte islamofobie– worden alle godsdiensten als zodanig door maatregelen getroffen die de vrijheid van godsdienst steeds sterker inperken.

Het boek van ds. Silfhout lijkt mij in de huidige situatie een woord op zijn tijd.

In het Hoornbeeck College in Amersfoort heeft donderdagavond een bezinningsavond plaats over de aanwakkerende seculiere tegenwind. Dr. Spruyt is een van de sprekers.
www.rd.nl/bezinningsavond

Boekgegevens

Tegendraads bij tegenwind. De plaats van de kerk in een seculiere samenleving, ds. W. Silfhout;
uitg. De Banier, Apeldoorn, 2012; ISBN 978 90 336 32983; 160 blz.; € 9,95.