Liveblog: Kamerdebat over regeringsverklaring

22.59 uur Einde debat – De stemming is afgelopen. Kamervoorzitter Van Miltenburg sluit de vergadering, maar geeft eerst nog aan dat premier Rutte vandaag in totaal 75 interrupties te verwerken kreeg, elk bestaande uit ongeveer drie vragen.

22.48 uur Stemmen – Kamervoorzitter Van Miltenburg heropent de vergadering. De Kamer zal nu stemmen over de moties die vanavond bij het debat over de regeringsverklaring zijn ingediend. Daaronder valt ook de motie van wantrouwen jegens het kabinet van Wilders. Alleen de PVV stemt hiervoor. De motie van VVD en PvdA die de inkomensafhankelijke zorgpremier uit het regeerakkoord haalt en omwisselt via een vorm van nivellering via het belastingstelsel wordt aangenomen door steun van PvdA en VVD. Steun is er eveneens voor de motie van Samsom (PvdA) en Zijlstra (VVD) over mensen die in 2014 dagbesteding nodig hebben. Ook de motie van Slob (CU) over de vormgeving van een nieuw revolverend fonds voor investeringen in ontwikkelingslanden, haalt ruim de eindstreep, evenals de motie van Van der Staaij (SGP) die het kabinet oproept actief te blijven investeren in de band met de staat Israël. In tegenstelling tot de VVD stemde de PvdA niet voor deze motie.

22.00 uur Schorsing – De Kamervoorzitter schorst de vergadering tot 22.45 uur, zodat de Kamerleden de tijd hebben nog wat overleg te plegen over de moties, voordat die zo dadelijk in stemming zullen worden gebracht.

21.58 uur: Licht – Naarmate de avond vordert –het debat begon al vanmorgen rond 11.30 uur– groeit de kans op spreekfoutjes. Soms zijn die vermakelijk, zoals die van Kamervoorzitter Van Miltenburg zojuist. In plaats van Kamerlid Pechtold „het lid Pechtold” te noemen, sprak zij van „het licht Pechtold”, waarop Rutte snel inspeelde en aangaf de heer Pechtold inderdaad zo te kennen: „als een helder licht.”

21.24 uur: Moties – Rutte behandelt nu de moties die vanavond door de Kamer zijn ingediend. De meeste moties ontraadt hij, bijvoorbeeld omdat ze geen financiële dekking hebben. Bij enkele moties verzoekt hij de indieners ze aan te houden, bijvoorbeeld omdat beleid nog moet worden uitgewerkt. Onder meer de door Samsom (PvdA) ingediende motie omtrent de overheveling van de dagbesteding naar gemeenten krijgt wel een positief advies van het kabinet, dit in tegenstelling tot een motie met een soortgelijke strekking die is ingediend door (mede namens andere partijen) Slob (CU). Met Slob discussieert Rutte ook enige tijd over een motie over de vormgeving van een nieuw revolverend fonds voor investeringen in ontwikkelingslanden. Slob wil dat dit fonds zich primair richt op bedrijven in ontwikkelingslanden, terwijl Rutte vindt dat ook Nederlandse bedrijven ervan moeten kunnen profiteren. „Het is én-én”, aldus Rutte.

21.10 uur : Rutte – Premier Rutte antwoordt de Kamer in de tweede termijn van het debat over de regeringsverklaring. Hij gaat in op enkele resterende vragen bij de oppositie. Tegenover Slob (CU) stelt hij desgevraagd dat het kabinet grondrechten zal waarborgen, zoals de vrijheid van godsdienst of vereniging.

20.45 uur: schorsing – Omdat het kabinet de ingediende moties even wil bestuderen, schorst Kamervoorzitter Van Miltenburg de vergadering tot tien voor half tien. “Eh, oh nee, ik had, ha, ha, mijn bril niet op. Tot vijf over negen.”

20.44 uur: Krol: actie voor ouderen – Krol, de laatste spreker vanuit de Kamer, dient een motie in over werkgelegenheid voor ouderen. En ook een over de wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten.

20.39 uur: Thieme komt met vijf moties – PvdD-fractievoorzitter Thieme dient vijf moties in: over natuurbeleid, over het van tafel halen van Blekers natuurwet, over de Blankenburgtunnel, over dierenwelzijn (waarover Thieme een nota van het kabinet wil), en over de stichting Urgenda en broeikasgassen.

20.30 uur: Van der Staaij: Zebra-kabinet – SGP’er Van der Staaij ziet overeenkomsten tussen dit kabinet en een zebra.”Is het nu een wit dier met zwarte strepen of een zwart dier met witte strepen?” En verder: “Een zebra is moeilijk te temmen. En zijn instinct tot paniekreacties schijnt moeilijk te onderdrukken te zijn.” Hij dient drie moties in: over de marginale belastingdruk, over het investeren in de band met Israël, en over de binnenvaart.

20.15 uur: Slob: nu andere Rutte – „Hier stond vandaag een andere Rutte dan vroeger, meer ingetogen”, constateert Slob (CU) in zijn tweede termijn. “Maar ook met een ander programma.” Hij dient drie moties in. Een over de ratificatie van het Gehandicaptenverdrag door Nederland. Een over ontwikkelingssamenwerking. En een over de inmiddels beruchte “dagbesteding”.

20.01 uur: Klare taal – D66-leider Pechtold neemt de felicitaties van de voorzitter in ontvangst voor het feit dat hij de Klare Taal Prijs heeft gekregen. Een prijs die traditiegetrouw bij grote debatten, zoals ook de algemene beschouwingen, door de Jargonbrigade van de Nationale Jeugdprijs wordt uitgereikt aan een politicus die zich helder en terzake weet uit te drukken. Pechtold kreeg de prijs al voor de derde maal op rij. De tegenhanger hiervan, de Zwetsprijs, ging naar GL-fractievoorzitter Van Ojik, die volgens de Jargonbrigade “enorm langdradig” is, veel afkortingen gebruikt en moeilijk te verstaan is.

19.53 uur Huis – CDA-leider Buma start zijn tweede termijn door aan te stippen dat er tijdens de VVD-verkiezingscampagne nogal wat beloftes zijn gedaan die niet zijn ingelost. Ter illustratie toont hij de Kamer een klein huisje dat dient als spaarpot met daarop de tekst: “bij de VVD staat de hypotheekrenteaftrek als een huis. Zeker nu”. „Het is maar goed dat ik er geen geld in heb gedaan, want dan weet ik zeker dat ik dat kwijt was geweest”, stelt Buma met een verwijzing naar het kabinetsvoornemen om de maximale hypotheekrenteaftrek langzaam af te bouwen van 52 naar 38 procent. Ook laakt hij de verkiezingsbelofte van Rutet dat alle werkenden er 1000 euro extra arbeidskorting bij zouden krijgen. Buma: „Voorheen was het 1000 euro erbij. Nu weten we: het is 2500 euro eraf. En niet voor iedereen hetzelfde, maar genivelleerd. Want dat vinden ze bij de VVD opeens een mooi woord.”

19.47 uur – Bezuinigen – In zijn slotwoord gaat Samsom in op de kritiek dat hij akkoord is gegaan met een kabinetsbeleid waarin grote bedragen worden omgebogen terwijl de economie kwakkelt. Volgens Samsom liggen de partijen ondanks alle kritiek heel dicht bij elkaar. „Het kabinet bezuinigt 46 miljard, de SP 40 miljard. Over dat verschil hebben we het in Nederland.” Ook de economische groei die partijen in hun verkiezingsprogramma’s realiseerden, ligt dicht bij de voorspelde groei op basis van het kabinetsbeleid. Pechtold (D66) merkt op: „Dit is zo ongeveer exact hetzelfde als wat ik vertelde bij de presentatie van het Lenteakkoord.” Waarop Samsom stelt: „Er is sprake van voortschrijdend inzicht.”

19.19 uur – Zin – PvdA-leider Samsom zag vandaag een getergde premier die er veel zin in heeft om te beginnen. Er zullen offers worden gevraagd, stelt Samsom, maar het kabinet zal laten zien dat dit niet voor niets zal zijn. Samsom komt met een motie die het kabinet oproept om de overheveling van de dagbesteding voor bijvoorbeeld thuiswonende ouderen met beginnende dementie (die in 2015 vanuit de AWBZ naar gemeenten gaat), zorgvuldig en voortvarend ter hand te nemen, zodat nieuwe gevallen in het overgangsjaar 2014 niet in de problemen komen maar „een adequate begeleiding krijgen.”

19.11 uur – Mist – SP-leider Roemer is bepaald niet te spreken over de beantwoording van premier Rutte van alle aan hem gestelde vragen. „Er was veel rook en mist. Jammer”, stelt Roemer, die vervolgens enkele moties indient, bijvoorbeeld om de WW niet te versoberen.

19.04 uur – Verantwoordelijkheid – Dan is het de beurt aan VVD-fractieleider Zijlstra. Volgens hem kiezen VVD en PvdA niet voor het pluche, zoals Wilders stelt, maar zijn de twee partijen bereid om verantwoordelijkheid te nemen om Nederland sterker uit de crisis te laten komen. Tegenover Kamerleden als Pechtold (D66), die VVD en PvdA vandaag en gisteren herhaaldelijk vroeg of er een uitgestoken hand komt richting de oppositie, stelt Zijlstra: „Die uitgestoken hand is er, maar dan moet die wel worden aangenomen.”

19.00 uur –Wantrouwen – De tweede termijn van de Kamer is begonnen. PVV-leider bijt het spits af en dient een motie van wantrouwen in tegen „dit kabinet van de afbraak.”

17.17 uur Plaspauze – Rutte is aanbeland bij het laatste thema tijdens zijn eerste termijn: asiel en migratie. Hij geeft aan dat bij het kabinetsplan om illegaliteit strafbaar te stellen, in eerste instantie de aandacht uitgaat naar criminele illegalen. Rutte geeft hierna omfloerst aan behoefte te hebben aan een plaspauze, maar Kamervoorzitter Van Miltenburg wil graag eerst dat hij een vraag beantwoord van Pechtold (D66). Die stelt daarop grappend zijn vraag „heel langzaam” in te zullen leiden.

Kort hierna schorst de Kamervoorzitter het debat. Het zal hervat worden om 18.50 uur.

17.05 Veiligheid – Rutte is begonnen aan het thema Veiligheid en Justitie, zijn op een na laatste blokje. Het stelt dat de bezuiniging bij dit departement geen effect mag en zal hebben op de operationele sterkte van de politie. Politie- en defensiepersoneel worden uitgezonderd bij de bezuinigingen. Verder geeft Rutte geen garanties.

16.53 Schaalvergroting – Wat betreft de door het kabinet gewenste schaalvergroting van gemeenten, stelt Rutte dat dit niet iets is wat op stel en sprong moet gaan gebeuren. Het is volgens hem een langetermijnperspectief. „We gaan hierover in gesprek en we nemen er de tijd voor.” Wel geeft hij aan de geplande bezuiniging van 200 miljoen euro met die schaalvergroting „sowieso” op te willen halen. Volgens hem is dat echter niet „dé totaalopbrengst van het opschalen van alle gemeenten naar 100.000+”, maar „een tussenstand voor wat we denken op te halen met een beleid van decentralisatie.”

16.47 Geloofsvervolging – Op de vraag van Van der Staaij (SGP) van gisteren aan Rutte of het kabinet zich de komende jaren sterk zal blijven maken voor geloofsvervolging wereldwijd, stelt Rutte dit te willen doen, zowel „multilateraal als bilateraal.”

16.32 uur “Totalitair” – „Een parlement moet altijd heel voorzichtig en terughoudend zijn de vrijheid van een politieke partij te beperken”, zegt VVD-coryfee Hans Wiegel vandaag in zijn tweewekelijkse column in NRC. Hij reageert op het standpunt van het Europese Hof en de vrouwenkwestie in de SGP.

Maatregelen tegen politieke partijen horen thuis in totalitaire regimes, aldus Wiegel, die Van der Staaij „een keurige en principiële man” noemt. „Vlak voor de verkiezingen deed hij een uitspraak waarop woest door een paar dames werd gereageerd. Hij werd bedreigd en moest beveiligd worden, maar bleef rustig.”

Nog een argument van Wiegel om de SGP met rust te laten: „De SGP is altijd bereid geweest haar standpunten aan te passen. Na grondige interne discussies. De tijd nemend.”

16.25 uur: Wilders (PVV) vraagt Rutte te reageren op een uitlating die de nieuwe minister Timmermans (PvdA) van Buitenlandse Zaken een jaar geleden zou hebben gedaan, dat Nederland geen vriend is van Israël. Rutte geeft aan dat Nederland een goede relatie heeft met zowel Israël als met de Palestijnen. „Onze politiek er altijd op gericht geweest met beide partijen een evenwichtige relatie te houden. Alleen dan kun je een bruggenbouwer zijn”, aldus Rutte.

16.20 uur: Risico’s – Rutte weigert zich door Pechtold (D66) en Buma (CDA) woorden in de mond te laten leggen dat de kans dat Nederland geld gaat verliezen aan Griekenland groot is. Wel zegt hij dat geld lenen altijd risico’s met zich meebrengt. „Je loopt dan altijd risico’s en bij Griekenland al helemaal.”

16.10 uur: Griekenland – Rutte benadrukt met betrekking tot Griekenland af te wachten op het rapport van de trojka van ECB, IMF en de Europese Commissie. De „hier en daar gesuggereerde korting” op de uitstaande leningen van Nederland aan Griekenland, wierp Rutte van zich. „Daarvan kan geen sprake zijn.” Buma (CDA) werpt vervolgens Rutte voor de voeten dat de nieuwe minister van Financiën toeschietelijker lijkt te zijn met betrekking tot het geven van nieuwe noodsteun aan Griekenland, maar volgens Rutte zegt Dijsselbloem (PvdA) op dat punt hetzelfde als zijn voorganger De Jager (CDA). Pechtold (D66) beaamt dat. Volgens hem is vooral het verschil tussen de Rutte van vóór 12 september (de verkiezingsdag) en de Rutte van nu op dit punt erg groot.

15.50 uur: Landbouw – CU-fractievoorzitter Slob is bang dat Rutte vooral “lippendienst” bewijst aan de landbouwsector, aangezien allerlei ondersteunende maatregelen die nog in het Lenteakkoord zaten, door dit kabinet zijn geschrapt. „Ik kijk die hele agrarische sector fier in de ogen”, antwoordt Rutte. „Die sector is sterk. Die zit helemaal niet te wachten op allerlei dingetjes van de overheid. ”

15.35 uur: Klimaat – Thieme vraagt de minister-president hoe hij in 2020 40 procent reductie van CO2 denkt te gaan bewerktstelligen. Die doelstelling is nodig om de aarde leefbaar te houden, stelt het platform Urgenda vandaag in een brandbrief aan het kabinet. Als het kabinet niet binnen vier weken antwoordt, dreigt een rechtzaak, aldus Thieme. Rutte antwoordt dat zijn kabinet brieven altijd op tijd beantwoordt. Bovendien werkt het kabinet hard aan zijn energiebeleid, aldus de premier. „We verhogen onze doelstelling van duurzame energie bijvoorbeeld van 14 procent naar 16 procent.”

15.03 uur: Abortus – Rutte weerspreekt de aantijging van de SGP dat het kabinet een discussie over de abortustermijn op voorhand ontloopt. In 2011 heeft minister Schippers (VWS) juristen en medisch-specialisten gevraagd of er aanleiding was de abortustermijn aan te passen. Het antwoord was toen ontkennend en Rutte vindt het niet nodig de discussie opnieuw te voeren. „Nederland gaat zorgvuldig om met deze termijn, zowel bij ongewenste zwangerschappen als bij zwangerschapsafbrekingen die het gevolg zijn van medische diagnostiek.”

14.50 uur: Brief – Rutte belooft over niet al te lange termijn met een brief te komen over de overheveling van de begeleiding. Daarin bevestigt het kabinet in elk geval dat er voor bestaande gebruikers van dagbegeleiding in 2014 niets verandert. Dat er voor nieuwe aanvragers in 2014 voldoende voorzieningen beschikbaar zijn is de verantwoordelijkheid van het rijk, stelt Rutte. „Daar is ook geld voor, want er is in 2014 niet opeens een piek in bezuinigingen.”

14.38 uur: Motie – Slob (CU) kondigt een motie aan over de kwestie. Hij wil dat er ook ruimte blijft voor nieuwe instromers in de dagbesteding in 2014. Van der Staaij (SGP) vraagt wie er in 2014 verantwoordelijk is voor de nieuwe instroom in 2014. Het antwoord van Rutte dat het kabinet daarover in gesprek gaat met relevante partijen stelt de SGP’er niet tevreden. „Het mag geen niemandsland worden, waarbij het rijk verwijst naar gemeenten en andersom.” Dat gaan we voorkomen, zegt Rutte. „Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.”

14.25 uur: Awbz (II) – Rutte herhaalt: „De insteek is niet dagbesteding schrappen, maar overheveling naar gemeenten.” Pechtold brengt daar tegenin: „We hebben het wel over een essentieel deel van onze beschaving. Het is zeer terecht om te vragen: Als je in 2014 als nieuw geval gebruik moet maken van dagbesteding, wat betekent dat dan? Is dat alleen groepsbegeleiding of ook nog individuele begeleiding.” Rutte zegt de onzekerheid te begrijpen. „Het is onze taak om die periode van onzekerheid zo kort mogelijk te laten duren, maar we starten pas vanaf 2014.” Pechtold vraagt op zijn minst de garantie dat de functie individuele begeleiding blijft bestaan. „Het moet helder zijn aan welke garanties gemeenten zich hebben te houden.” „Daarover moeten we eerst in gesprek met cliëntorganisaties en gemeenten”, reageert Rutte.

14.20 uur: Awbz – Rutte bevestigt wat Samsom gisteren aangaf over de dagbesteding uit de Awbz. Voor bestaande gebruikers blijft deze voorziening heel 2014 bestaan. Vanaf 2015 gaat dagbesteding, samen met begeleiding en verzorging over naar gemeenten, maar daarbij blijft wel 75 procent van het budget gehandhaafd. Roemer smaalt dat dit de facto neerkomt op een bezuinigingsbeleid, cq. het schrappen van dagbesteding. „Dit begint bijna op discriminatie te lijken. Je mag in 2014 niet meer dement worden, dan weten de mensen dat alvast.”

14.09 uur: Participatiewet – Rutte belooft dat de mensen die hun toegang tot een sociale werkplek kwijtraken sneller aan het werk kunnen bij bedrijven. Via een quotumregeling wil het kabinet voor hen 100.000 extra banen scheppen. „Er zitten veel uitvoeringskanten aan, maar wij denken dat hiermee een belangrijke stap voorwaarts wordt gezet.”

13.57 uur: Pakket – Rutte verdedigt de ingrepen en spreekt van een evenwichtig pakket. „Jaarlijks wisselen 800.000 mensen van arbeidsplekken die vrijkomen en weer moeten worden ingenomen. Het kabinet drukt de noodzakelijke knoppen in. We zijn gehouden om mensen die willen werken weer zo snel mogelijk aan de gang te krijgen.” Pechtold (D66) vindt dat het kabinet te weinig doet om werkgevers te stimuleren oudere werknemers die hun baan elders zijn kwijtgeraakt in dienst te nemen. „Er is geen geld en geen beleid.” „Niet waar”, reageert Rutte die een rijtje stimuleringsmaatregelen van het kabinet opsomt. „Werkgevers hebben een potje en werknemers zelf.” 13.51 uur: WW – SP-leider Roemer ageert tegen de ingrepen in de WW. Volgens hem hebben die totaal geen draagvlak in de samenleving. „Niet bij vakbonden, niet bij werkgevers.” Dat de PvdA hiervoor tekent is volgens Roemer „vloeken in de kerk.” Het kabinet jaagt mensen de werkloosheid in en pakt ze ook nog hun zekerheid af, aldus de SP’er.

13.48: Hervatting – Van Miltenburg heropent het debat. Ze moppert over het geringe aantal Kamerleden in de plenaire zaal dat het debat bijwoont. Kennelijk zitten de Kamerleden nog aan de lunch.

12.56: Lunchpauze – Kamervoorzitter Van Miltenburg schorst de vergadering voor een lunchpauze tot 13.45 uur.

12.52: Dreessiaans – Rutte doet nog eens uit de doeken waar de bewindslieden op zijn geselecteerd: een „Dreessiaanse uitstraling”, kunnen incasseren en weten wat ze willen. „Ze gaan niet proberen om meteen met gedetailleerde plannen te komen, maar zullen vanaf het begin proberen recht te doen aan de verschillende opvattingen die er leven.” Rutte benadrukt verder dat het kabinet ook de adviezen van de Raad van State serieus zal blijven nemen. „Maar we zullen het er niet altijd mee eens zijn”, zegt hij, met een duidelijke verwijzing naar de kritiek van de raad op de maatregelen die het kabinet wil nemen tegen gewetensbezwaarde trouwambtenaren.

12.45: Aanpassingen – Pechtold roept nog eens in herinnering dat de PvdA 250 miljoen euro wist los te peuteren voor Sociale Zaken omdat de VVD het plan voor de inkomensafhankelijke zorgpremie introk. Hij vraagt of de oppositie ook zo veel ruimte krijgt om de plannen aan te passen. „Kan de dagbesteding voor zorgbehoevende ouderen bijvoorbeeld in de Awbz blijven?”, wil Pechtold weten. „We gaan de dialoog zoeken, maar we blijven wel een kabinet van twee partijen, geen nationaal kabinet”, repliceert Rutte.

12.40 uur: Hooligans – CU-leider Slob heeft een aantal toezeggingen ontdekt in het regeerakkoord die volgens hem nog een gedetailleerde uitwerking behoeven. Als voorbeeld noemt hij de hardere aanpak van voetbalhooligans. Rutte herhaalt dat het kabinet zo gauw mogelijk met concrete beleidsvoornemens komt.

12.35 uur: Pulpbanen – SP-leider Roemer erkent dat het arbeidsaanbod toeneemt, maar noemt de banen die erbij komen „pulpbanen.” Volgens hem dwingt het kabinet om mensen langdurig te gaan werken onder het minimumloon.

12.30: Belastingdruk – SGP-leider Van der Staaij vraagt Rutte te bevestigen dat het nieuwe akkoord nog steeds slecht is voor de marginale belastingdruk. „Sommige mensen moeten te veel aan belasting gaan betalen voor elke extra euro die ze op een gegeven moment verdienen.” Volgens Rutte is dat inderdaad juist, maar kijkt het kabainet vooral naar het totale koopkrachtplaatje. Roemer (SP) zegt dat Rutte mensen zand in de ogen strooit. „De werkloosheid loopt in 2017 op naar 6,25 procent. Dan moet u geen heel verhaal houden over werkgelegenheid.” Volgens Rutte neemt de werkloosheid in de statistieken vooral toe, omdat het arbeidsaanbod toeneemt. „Dat zegt wel iets over de werkloosheidscijfers, maar niets over de werkgelegenheid.”

12.15: Fout – Pechtold vraagt Rutte nu te bevestigen dat de eerste versie van het regeerakkoord „een knaller van een fout” was vanwege de desastreuze effecten op de werkgelegenheid. Rutte bevestigt dat de effecten van het aangepaste regeerakkoord op de werkgelegenheid beter zijn. Daarop verscherpt de toon van het debat. Pechtold verwijt Rutte een vorm van inkomenspolitiek te voeren die leidt tot de perverse afweging in gezinnen of met zijn tweeën werken nog wel loont.

12.05: Bestemming – Pechtold daagt Rutte uit om tenminste duidelijk te maken of de bezuiniging ten koste zal gaan van asfalt of van openbaar vervoer. „Dat is essentieel voor de beeldvorming.” Rutte noemt het „een tikje ouderwets” om het te doen voorkomen dat de PvdA alleen voor het openbaar vervoer is en de VVD alleen voor het asfalt. „Nu vergroot u de verschillen wel heel erg uit.”

12.00 uur: Onzin – Het VVD/PvdA-kabinet is noch neoliberaal, noch ultrasociaal zegt Rutte tegen SP-leider Roemer. „Wij gaan niet blind bezuinigen om uit de crisis te komen. Dat is onzin.” De bezuiniging op infrastructuur à 250 miljoen komt ook weer aan de orde. Rutte legt uit dat de exacte invulling daarvan nog niet bekend is. „Wij leggen vandaag geen verantwoording af over vijf jaar werken.”

11.39 uur: Rutte: ik zat fout met PVV – Premier Rutte geeft nu toe dat hij in oktober 2010 een fout heeft gemaakt door met de PVV van Geert Wilders in zee te gaan. Rutte zei dat hij anders dan Wilders geen wegloper is, maar verantwoordelijkheid neemt als politicus. Hij zei dat hij met Wilders destijds afsprak dat over extra bezuinigingen gesproken zou worden als die nodig waren en dat hij daar op vertrouwde. „Ik maakte een fout met de PVV, dat hebben we in april gezien.” In april dit jaar brak Wilders het overleg in het Catshuis met VVD en CDA over nieuwe bezuinigingen af. Wilders staat nu „met schone maar ook volstrekt lege handen en wat mij betreft blijft dat zo”, zei Rutte.

11.30 uur: Rutte geeft antwoord – Het debat over de regeringsverklaring gaat woensdag verder. Premier Rutte geeft antwoord op vragen uit de Kamer. De premier zei vooraf uit te zien naar het tweede deel van het debat, waarin hij het kabinetsbeleid zal verdedigen. Volgens Rutte lag op de eerste dag van het debat de nadruk vooral op zaken waar de oppositie moeite mee heeft. Naast lovende woorden dinsdag, legde de oppositie de nadruk op „hier en daar een dor takje dat men ziet”, zei Rutte voorafgaand aan het vervolg op woensdag. Hij beaamde dat hij het vertrouwen van de kiezer na alle commotie over de zorgpremie moet zien terug te winnen. „Dat doe je door je werk goed te doen, het regeerakkoord uit te voeren en een gezamenlijke visie te laten zien.”

23.15 uur: Liveblog voor vandaag gesloten. Woensdag om 11.00 uur zal premier Rutte de Kamer antwoorden.

23.00 uur: Ouderen – „Dit kabinet laat ouderen barsten”, vindt 50Plus-woordvoerder Krol. Hij wil compensatie voor aow’ers met een klein pensioen. Het kabinet krijgt van hem een compliment, omdat het 10 procent 50plussers bevat. „Een goede afspiegeling van de samenleving.”

„De kwartetkaarten zijn geschud; de ouderen krijgen de zwarte piet”, verwijst Krol naar de manier waarop de onderhandelaars de formatiebesprekingen voerden.

Daarna sluit Kamervoorzitter Van Miltenburg de vergadering. Morgenochtend om 11.00 uur zal premier Rutte de Kamer antwoorden.

22.50 uur: Idealen – Fractievoorzitter Thieme van de Partij voor de Dieren gebruikt haar spreektijd vooral om uit te halen naar Samsom (PvdA). Volgens Thieme heeft hij zijn idealen ingeruild voor macht.

22.30 uur: Nivellering – Behalve over de financiële nivellering maakt de SPG zich óók ernstige zorgen over de geestelijke nivellering. „Iedereen dreigt in een seculier keurslijf te worden geperst. De vrijheid om invulling te geven aan opvattingen die afwijken van de spraakmakende meerderheid wordt minder. Helaas is dat ook terug te vinden in dit regeerakkoord: het knagen aan de vrijheid van onderwijs door te morrelen aan het toelatingsbeleid en het benoemingsbeleid, het inperken van de rechten voor de gewetensbezwaarde trouwambtenaren. Hier worden toch echt geen bruggen geslagen, maar opgehaald!”, verzucht Van der Staaij.

22.23 uur: Brug – SGP-fractievoorzitter Van der Staaij begint zijn betoog met een grap: De brug voor dit kabinet is geslagen door de SGP-Jongeren. Hij doelt op het feit dat Rutte en Asscher beiden het woord voerden op de SGP-Jongerendag in maart. Van der Staaij hoopt dat Asscher zijn strijd tegen vrouwenhandel en uitbuiting doorzet, „nu zijn weg van Amsterdam naar Den Haag is geleid.” In maart citeerde Asscher uit het Bijbelboek Leviticus: „Hebt uw naaste lief als u zelf.” Volgens Asscher moest dat het kabinet Rutte I nopen tot een forse bijstelling van het beleid. „Volgens mij is Asscher daar nu druk mee doende”, grapt Van der Staaij. Pechtold (D66) wil van Van der Staaij weten of hij het na de formatie bijstellen van het regeerakkoord voor zijn rekening kan nemen. „Het brengt ons voor ingewikkelde dilemma’s”, zegt Van der Staaij. „Het voordeel van een tweepartijenkabinet is daat het slagvaardig kan optreden, vandaag heb ik gemerkt dat er met zo’n kabinet ook veel oppositiepartijen zijn.”

22.13 uur: Cijfers – Als cijfers mensen worden, komt Paars in de problemen, zei GL-fractievoorzitter Rosenmöller ooit. Volgens huidig GL-fractievoorzitter geldt dat ook voor Rutte II. Hij informeert of het kabinet de bezuinigingen op ontwikkelingshulp wil terugdraaien, „als de koopkrachtplaatjes daar slecht uitvallen.” „Ook als er geen volksoproer uitbreekt”, voegt Van Ojik eraan toe.

22.04 uur: Israël – Slob is beducht voor een nieuwe Midden-Oostenkoers van het kabinet. „Kijkend naar wat er de afgelopen dagen is gebeurd vraag ik de premier of hij onze opvatting deelt dat Israël recht heeft op veilige grenzen.” Slob houdt de bewindslieden voor dat ze zijn geroepen om te dienen. „Ik hoop dat u een stuk vuur laat zien voor de problemen in het land, dat u straks bekend staat als dienstbare politici.” Als het kabinet er behoefte aan heeft, wil Slob best een Bijbelrooster voor ze samenstellen, zodat ze elke ministerraad kunnen beginnen met een aantal teksten. „Wie overhaast te werk gaat, maakt fouten”, had bij de onderhandelingen een doordenker kunnen zijn, grapt Slob.

21.55 uur: Gezin – De CU is vooral bezorgd voor een „onevenredige belasting” van gezinnen. „Wie is daar binnen het kabinet verantwoordelijk voor?”, vraagt Slob. „Er is wel een minister voor de rijksdienst, niet voor het gezin.” Slob ziet verder veel bedreigingen afkomen op mensen met een beperking. „Ik vraag de minister-president om ook deze groep nadrukkelijk in de gaten te houden.” Slob is blij met de borging van het persoonsgebonden budget en de ratificatie van het VN-gehandicaptenverdrag door Nederland. Slob vraagt Rutte of hij morgen wil uitspreken dat grondrechten, zoals het recht op vereniging, bij het kabinet in veilige handen zijn.

21.50 uur: Gedoe – „Weg met het gedoe en de polarisatie van de afgelopen jaren”, zo vervolgt Slob zijn betoog. Eenvoudig zal het niet zijn. „Burgers moeten de keuzes van het kabinet nuttig en noodzakelijk vinden. Dat kan alleen als er een visie achter de plannen zit. Daar ligt een probleem met dit akkoord. De visie moet verdergaan dan dat we het huishoudboekje van de staat op orde willen brengen.” De CU zal het kabinet open en constructief tegemoet treden. Het kabinet moet zich dan wel inzetten voor wat kwetsbaar is en recht doen aan Gods schepping. „Anders zult u ons hinderlijk op uw weg vinden”, dreigt Slob.

21.45 uur: Hoop – CU-leider Slob spreekt zijn verwondering uit over het feit dat „de libertijn” Pechtold, overigens zonder bronvermelding, citeerde uit het Bijbelboek Spreuken. „Er is nog hoop voor Nederland.” Er staat nog meer in Spreuken 11: „Een keur aan raadgevers brengt een volk tot bloei”, aldus Slob. Het had volgens hem niet misstaan als de betreffende Bijbeltekst ook in het regeerakkoord zou hebben gestaan.

21.28 uur: Bestseller – „Niet ieder debuut is zo maar een beststeller. Daarom ligt er nu een herziene druk”, jent Pechtold, nadat hij VVD en PvdA heeft gefeliciteerd met het aantreden van het nieuwe kabinet. „Iedereen begrijpt dat partijen na de verkiezingen compromissen moeten sluiten. Maar wat mensen niet begrijpen, is dat de VVD de hypotheekrenteaftrek al liet vallen, nog voor de stembussen gesloten waren”, zegt Pechtold, die spreekt over het „kwartetkabinet” en „het missionaire kabinet zonder missie.” Net zoals wijlen premier Den Uyl (PvdA) dat deed in 1973 parafraseert ook Pechtold uit Spreuken 11: „Waar visie ontbreekt, verwildert het volk.” Pechtold betreurt het „dat we verzeild zijn geraakt in een discussie over inkomenspolitiek” en niet „in een discussie over de draagkracht voor de hervormingen. Het wrange lijkt dat de zorg gered is, maar dat de weeffout meegaat naar het volgende breiwerkje.” Een missionair kabinet dat bereid is hervormingen door te voeren, is voor Pechtold een verademing. „Show me de wetteksten”, houdt hij Rutte voor. De keus om te nivelleren, blijft voor Pechtold een wonderlijke. „Voor iedereen die een verschil zoekt met Paars. Hier heeft u er een.”

21.15 uur: Agenda – In het regeerakkoord heeft Buma tevergeefs gezocht naar een agenda over de toekomst voor Nederland. „In plaats van op zoek te gaan naar de mensen achter de cijfers is er gezocht naar de cijfers achter de mensen. De woorden vrijwilligers en mantelzorgers hebben het regeerakkoord niet eens gehaald. Nederland is geen sinaasappel die je naar believen uit kunt persen”, aldus Buma. Aan het eind van zijn betoog zegt hij provocerend naar Kamervoorzitter Van Miltenburg: „Dan ga ik nu weer naar mijn plaats, voorzitter.”

21.08 uur: Kritiek – In het tweede deel van zijn betoog veegt Buma het kabinet stevig de mantel uit naar aanleiding van het premieoproer. Over het alternatief is het CDA echter evenmin enthousiast. Buma benadrukt dat gezinnen met een modaal inkomen in zijn ogen te veel de klos zijn. „Het is werkelijk voor het eerst in dit land dat je, als je meer verdient dan 30.000 euro een hoog inkomen hebt. Kinderen zijn geen luxeproduct, kinderen zijn onze toekomst.” Buma eist opheldering over de bezuiniging van 250 miljoen op infrastructuur, zoals bedongen door de PvdA om de ingrepen in de WW te verzachten. Hij spreekt van „een vreemde PvdA-filosofie” om mensen eerst hun baan te ontnemen, dan geld weg te halen bij infrastructuur om dat naar de WW te sluizen. „Mensen willen geen uitkering, maar een baan.” Net zoals Slob en Roemer dat eerder deden, is ook Buma furieus over het stopzetten van de Awbz-functie dagbesteding voor nieuwe aanvragers vanaf 2014.

21.00 uur: Europa – Het CDA zal steun geven aan kabinetsvoorstellen die in lijn zijn met de uitgangspunten van het CDA, een uitweg bieden uit de crisis en bijdragen aan het duurzaam oplossen van de overheidsfinanciën. „Nederland heeft te veel schulden en te weinig banen. Dus moeten we schulden verkleinen en banen creëren”, zegt Buma. Bepalend is ook de houding van het kabinet tegenover Europa. Buma vraagt Rutte te bevestigen dat het kabinet het overdragen van bevoegdheden niet uit de weg zal gaan. Vermindering van de regeldruk en loonmatiging noemt Buma ook als belangrijke CDA-punten.

20.54 uur: Circus – CDA-leider Buma begint zijn optreden met de opmerking dat het hem een genoegen is te mogen optreden in dit circus, „wetende dat het, als het kabinet regeert, het enige circus is dat nog wel wilde dieren toelaat.”

19.16 uur: Schorsing – Kamervoorzitter Van Miltenburg schorst de vergadering tot 20.45 uur voor de dinerpauze.

19.15 uur: Zorg – Ook Van Ojik (GroenLinks) wil de bevestiging van Samsom dat de PvdA zich echt sterk zal maken voor een plicht van gemeenten tot het aanbieden van een pgb. Nu is Samsom echter minder stellig: VVD en PvdA vinden dat dat in principe zal moeten, maar het is ook een dilemma: Maximale autonomie voor gemeenten is ook een prioriteit. Afwachten dus. Van Ojik vraagt zich verder af hoe de PvdA-filosofie van eerlijk delen zich verhoudt tot het besluit om de huishoudelijke hulp te schrappen voor grote groepen. „Dat slaat vooral neer bij mensen met een smalle beurs.” Over het schrappen van de dagbesteding zegt Samsom dat dit alleen geldt voor nieuwe aanvragers vanaf 2014. „We willen kort voor de overheveling naar gemeenten een aanzuigende werking voorkomen en een opgeschoond bestand overhevelen naar gemeenten.” Het versoberen van de AWBZ noemt Samsom „de grootste hervormingsoperatie” van dit kabinet.

19.03 uur: Keuzevrijheid – Van der Staaij (SGP) toont zich bezorgd over de keuzevrijheid in de zorg. Veel Awbz-zorg wordt straks overgeheveld naar gemeenten en gefinancierd uit de Wmo. Dat kan betekenen dat zorgvragers alleen nog maar zorg krijgen van die zorgaanbieders met wie gemeenten een contract afsluiten. Zorg krijgen van een aanbieder naar keuze kan alleen als gemeenten verplicht worden de zorgvrager de mogelijkheid van een persoonsgebonden budget (pgb) aan te bieden, waarmee zij hun eigen zorg kunnen inkopen. Tot opluchting van Van der Staaij zegt Samsom dat zowel zijn PvdA als de VVD zich sterk zullen maken voor die ‘moet-bepaling.’

18.58 uur: Kinderpardon – Pechtold (D66) spreekt zijn verbazing uit over datgene wat de PvdA heeft moeten slikken in ruil voor het zogeheten kinderpardon. Staatssecretaris Teeven (VVD, Veiligheid en Justitie) gaat, net zoals oud-minister Leers onder Rutte I, in Europa proberen de regels voor gezinsmigratie aan te scherpen. „Daar is Leers op stukgelopen”, schampert Pechtold. „U kunt zich niet blijven verschuilen achter: Dat hebben wij de VVD gegund, of: Ik heb in de campagne geen enkele belofte gedaan.”

18.51 uur: Drees – Samsom sluit zijn bijdrage af met een citaat van zijn verre voorganger Drees uit 1948. „Wij willen niet ons volk begoochelen met de voorstelling, alsof het binnenkort in een luilekkerland zou kunnen arriveren. Wij weten dat er moeilijke jaren komen, doch wij weten ook, dat wij het perspectief kunnen bieden van een wederopbloeiend land, van een volk dat zijn gezondheid en kracht herwint en zich geestelijk herstelt en van een stijgende welvaart, van een rijker cultureel leven, in verscheidenheid en in eendracht.”

Aan het kabinet, aldus Samsom, „nu de taak om Nederland sterker en socialer uit de crisis te leiden.”

18.27 uur: Beloften – „Ik doe geen koopkrachtbeloften, omdat ieder gezin en iedere thuissituatie uniek is”, aldus Samsom. „Ik doe wel een andere belofte. De belofte dat de PvdA fractie dag na dag vanuit de Kamer het kabinet scherp zal houden en bij het uitvoeren van de opdrachten uit het regeerakkoord: de rekening van crisis betalen, door verantwoord begrotingsbeleid; de rekening van de crisis eerlijk verdelen; en de volgende rekening van de crisis voorkomen, door investeren in onderwijs en een sterke duurzame economie. Om zo samen de weg omhoog weer in te slaan.”

18.08 uur: Ontwikkelingssamenwerking – De PvdA staat toe, ondanks eerder fel verzet, dat opnieuw 1 miljard wordt bezuinigd op ontwikkelingssamenwerking, betoogt D66-leider Pechtold. „Dat is meer dan Wilders in het Catshuis gedaan had gekregen van VVD en CDA.” Samsom erkent dat die besparing als een „zware steen” op de maag van de sociaaldemocraten ligt. En, stelde hij, er wordt zoveel mogelijk geld van bedrijven aangetrokken om de korting van het kabinet aan te zuiveren. „Onze gezamenlijke inzet moet zijn om het bedrag wat er nog is, in te zetten om de armen in de wereld zoveel mogelijk bij te staan.”

17.56 uur: Extra arbeidsplaatsen – PvdA heeft de sociale werkvoorziening uitgeleverd aan de liberalen, meent SP-leider Roemer, niettegenstaande beloftes tijdens de verkiezingscampagne om de bezuinigingenop sociale werkplaatsen ongedaan te maken. Volgens Samsom ziet de werkelijkheid er een stuk genuanceerder uit: „Gewone bedrijven worden verplicht arbeidsplaatsen te maken voor mensen met een arbeidshandicap.” Zo moeten er 100.000 werkplekken ontstaan.

17.45 uur: Astronomische rekening – De „astronomische rekening” van 46 miljard euro die in totaal moet worden bezuinigd, „plaatst ons voor een drietal uitdagingen”, aldus Samsom. „Uiteraard om de rekening te betalen. Maar ook om de rekening op een fatsoenlijke manier te verdelen, zodat mensen die het al lastig hebben niet onevenredig zwaar worden getroffen en we er zo voor zorgen dat bezuinigingen überhaupt gedragen kan worden door hen die al eerder de klappen hebben moeten opvangen. En tenslotte voor de uitdaging om een nieuwe rekening te voorkomen, door in deze bezuinigingstijd onze samenleving te blijven versterken zodat we uiteindelijk sterker en socialer uit de crisis komen. We vragen offers van iedereen, we vragen die offers naar draagkracht en die offers mogen niet voor niets zijn. Het regeerakkoord vormt een solide basis van waaruit we de komende jaren die drie opdrachten –de rekening betalen, de rekening eerlijk verdelen en een volgende rekening voorkomen– gaan vervullen.”

17.40 uur: Samsom – Qua Europees beleid verwacht Samsom (PvdA) geen trendbreuk, maar een stijlbreuk. „Nederland moet niet maar handelen vanuit wantrouwen jegens andere landen.” Samsom reageert ontwijkend op een vraag van CDA-leider Buma of hij het denkbaar acht dat dit kabinet bevoegdheden overdraagt aan Europa. Na enig aandringen is het antwoord: „Ja, als het nodig is om de economische ontwikkeling van een bepaald land, zoals bijvoorbeeld Italië, beter te laten aansluiten bij die van Europa.” Een echte trendbreuk ziet Samsom niet. „Ook de afgelopen jaren zijn er rentes verlaagd en steunpakketten doorheen gerold.” Creativiteit vindt Samsom ook belangrijk. „Griekenland kan twee jaar uitstel krijgen om aan zijn aflossingsverplichtingen te voldoen.” Richting Roemer (SP) weerspreekt Samsom dat het kabinet dezelfde fout maakt als diverse Zuideuropese landen, namelijk te veel bezuinigingen doorvoeren in te korte tijd. „In 2017 geven we nog steeds 10 miljard euro meer uit dan we binnenkrijgen. Bij ons groeit de economie harder dan bij de SP.”

17.18 uur: Vakbonden – Na Zijlstra, die zich vooral lovend uitliet over het regeerakkoord, is de beurt nu aan SP-leider Roemer die een stuk kritischer is. Roemer windt zich met name op over de beoogde ingrepen in de WW. „Samen met de vakbonden zal ik daartegen te strijde trekken”, aldus Roemer.

17.04 uur: Dagbesteding – CU-leider Slob vraagt of het klopt dat de Awbz-functie dagbesteding al in 2014 wordt geschrapt en dat de rest van de Awbz-zorg onder de noemer persoonlijke begeleiding vervolgens in 2015 overgaat uit de Awbz naar gemeenten. Volgens Zijlstra is dat inderdaad het geval. Dat dagbesteding al vanaf 2014 niet meer wordt bekostigd uit collectieve middelen vindt Slob inconsistent en onverantwoord. „100.000 mensen worden hier de dupe van.”

16.55 uur: Godslastering – D66-leider Pechtold wil weten hoe Zijlstra staat ten opzichte van twee initiatiefwetsvoorstellen (mede ingediend door D66) die momenteel in de Kamer liggen; een over het gelijktrekken van de arbeidsrechtelijke positie van ambtenaren aan die van gewone werknemers en een over het schrappen van het verbod op smalende godslastering uit het wetboek van Strafrecht. De VVD staat positief tegenover beide voorstellen, antwoordt Zijlstra. „Dat godslastering nu strafbaar is, strookt niet met onze liberale principes. Ik ga heel goed kijken naar hoe het initiatiefwetsvoorstel is geformuleerd, maar mijn eerste inslag is: ja”, aldus Zijlstra. Oftewel: de VVD steunt dit initiatief.

16.48 uur: Hypotheek – CDA-leider Buma heeft een haper ontdekt in de aanpassing. De aanpassing van het tarief van de derde belastingschijf van 42 naar 38 procent gaat niet door. Bij de hypotheekrenteaftrek houdt het kabinet echter wel vast aan de afbouw van 52 naar 38 procent, voor mensen die in deze schijf vallen. Volgens Buma zou die afbouw moeten stoppen bij 42 procent. „Ik hoef in mijn fractie niet lang na te denken over deze motie”, zegt hij tegen Zijlstra. Die reageert: „Dat zal ongetwijfeld zijn, omdat u hem steunt.”

16.28 uur: Motie – Tijd voor een formaliteit: Zijlstra verzoekt het kabinet via een motie de gisteren aangekondigde aanpassing van het regeerakkoord door te voeren. Slob (CU) vraagt hoe het kabinet het vrijgemaakte bedrag van 250 miljoen euro, bedoeld om ingrepen in de WW te verzachten, precies gaat uitgeven. Zijlstra zegt dat verantwoordelijk minister Asscher (Sociale Zaken) daar snel beleid op gaat maken, „maar beter goed dan snel.”

16.05 uur: Ouder – Ook Van Ojik (GroenLinks) en Van der Staaij (SGP) mengen zich in het debat. Van Ojik snijdt het koopkrachtverlies van alleenstaande ouders aan. „U zegt: daar doen we wat aan, we sturen u de arbeidsmarkt op. Er zijn alleen geen banen voor hen”, zegt hij tegen Zijlstra: Volgens Zijlstra is het ook zaak dat bijstandsgerechtigden de banen die er zijn accepteren. Van der Staaij zegt dat gezinnen door een stapeling van kabinetsmaatregelen onevenredig hard worden geraakt. Zijlstra herhaalt in algemene zin dat het kabinet de koopkrachteffecten voor alle groepen in de gaten houdt. „Maar een gezin met twee kinderen zal per jaar 10.000 euro moeten bijbetalen aan het oplossen van de crisis.” Volgens SP-leider Roemer stapt de VVD veel te gemakkelijk over het probleem van oudere werklozen van 55 jaar en ouder heen. „U voert asociaal beleid”, zegt Roemer, met het oog op de kabinetsingrepen in de sociale zekerheid.

15.50 uur: Gezinnen – CU-fractievoorzitter Slob vraagt of Zijlstra bereid is te kijken naar het koopkrachteffect voor alleenverdieners met kinderen. Krol (50Plus) vraagt hetzelfde voor ouderen met een klein, aanvullend pensioen. Zijlstra geeft een algemeen antwoord: Het kabinet moet soms ook de gevolgen van jarenlang gevoerd beleid, bijvoorbeeld door pensioenfondsen, rechttrekken.

15.45: “Nivellering” – Nu is het weer de beurt aan Buma (CDA). Hij wil weten of een koopkrachtverlies van meer dan 4 procent nog steeds onacceptabel is voor de VVD. Zijlstra begint met uit te leggen dat de nivellering nu verloopt via de fiscus, waarmee de kans op grote verrassingen kleiner is. Garanties op het niveau van huishoudens zijn echter niet te geven, aldus Zijlstra. Buma: „Wat zegt u tegen de miljoen huishoudens met een koopkrachtverlies tussen de 5 en 10 procent?” Zijlstra: „We hebben het middel aangepast. Er zullen groepen blijven die meer verliezen, maar ook groepen aan de goede kans van de streep.” Buma: „U breekt niet alleen beloften voor de verkiezingen, maar ook erna. Met name middeninkomens en ouderen met een klein pensioen gaan erop achteruit. Zij vormen geen uitzondering.” Zijlstra rondt af door te zeggen dat het CDA-verkiezingsprogramma ook tot negatieve koopkrachteffecten leidt.

15.35: “Stemmen” – Ook Pechtold (D66) verwijt de VVD onbetrouwbaar gedrag. Hij houdt Zijlstra drie VVD-beloften voor: de hypotheekrente staat als een huis, geen euro naar de Grieken, duizend euro belastingvoordeel. „Op de dag dat mensen naar de stembus gingen, had u alles al weggegeven.” Zijlstra reageert door te zeggen dat onderhandelen geven en nemen is. „De heer Samsom was helaas, net als de heer Rutte, ook wakker.”

15.32 uur: “Niets binnengehaald” – CDA-leider Buma sart Zijlstra door erop te wijzen dat de PvdA blijkens haar verkiezingsprogramma sowieso al van plan was om 15,2 miljard te bezuinigen. „U heeft slechts 800 miljoen binnengehaald. Of beter gezegd: Alles weggegeven en bijna niets binnengehaald.” Zijlstra zegt dat het niet alleen om de bedragen gaat, maar ook om de invulling. Hij stelt voor om samen met Buma alle programma’s nog eens door te nemen.

15.30 uur: “Stoer” – Volgens SP-fractievoorzitter Roemer is bezuinigen voor de VVD een doel op zich. Hij wijst op de gevolgen van deze bezuinigingspolitiek in andere landen. „Feit blijft dat wij in Europa heel veel voorbeelden hebben, waaruit blijkt dat een harde, kortetermijnbezuinigingspolitiek leidt tot meer faillissementen.” Zijlstra benadrukt dat er ook veel Europese landen zijn die juist te laat hebben ingegrepen.

15.27 uur: “ Niet doorschuiven, maar aanpakken” – VVD-fractievoorzitter Zijlstra –„dit is mijn maidenspeech” – trapt af door te zeggen dat de VVD in de campagne heldere en eerlijke taal heeft gesproken. Iedereen gaat meebetalen aan oplossen van de crisis. Gemiddeld kost dat 2500 euro per jaar per kind. „Het is een illusie dat niemand daar iets van zal merken, maar dat heb ik ook nooit gezegd”, aldus Zijlstra.

15.15 uur: “De wet is logen” – Na veel grappen en grollen, gaat Wilders de aanval nu serieus inzetten. Hij wil van het kabinet weten hoe dit nu eigenlijk tegenover “de wet” staat. De socialistische Internationale zegt immers: “De staat verdrukt, de wet is logen.” Dat zie je ook terugkomen in deze regering, meent de PVV-leider. Samsom is tien keer gearresteerd vanwege milieu-activisme. Ploumen riep op en deed zelf mee aan het verstoren van kerkdiensten. En Bussemaker behoorde in Amsterdam tot de kraakbeweging, de mensen die zeggen: „Jullie rechtsstaat is de onze niet.” Je ziet het ook terugkomen in het beleid van Rutte II, meent Wilders. „Bijvoorbeeld in in het kinderpardon. Dit kabinet zegt: overtreedt je de wet? Geeft niet hoor, we kondigen gewoon het zoveelste pardon af.”

15.05 uur: Alles ging mis, zegt PVV-leider – „De wedstrijd moet nog beginnen, maar de spelers liggen al aan het beademingsapparaat”, meent Wilders. „Hoe kon het nu toch zover komen dat nota bene Jan Pronk, destijds de sinterklaas van alle dictators, de VVD moest uitleggen dat nivelleren via de zorgpremie, niet kán?!” De uitdrukking “over je schaduw heen springen”, kan Wilders niet meer horen. „De VVD hééft helemaal geen schaduw. Je kunt alleen maar een schaduw hebben, als je een profiel hebt.”

14.47 uur: Wilders gispt “sorry-premier” – „Wat - een - bende. Wat - een - wanvertoning. Wat - een - blamage”, brandt PVV-leider, als eerste spreker van de kant van de Kamer, los. Hij hekelt het politiek amateurisme van deze “sorry-premier.” De PVV-leider hoopt op nog veel meer sorry’s, bijvoorbeeld voor hardwerkende Nederlanders, voor aow’ers, voor de 15 procent van alle Nederlanders die er meer dan 5 procent op achteruit gaan, voor de flits-WW, voor het ongekende nivelleren, enzovoort, enzovoort. Pechtold is, naar zijn vaste gewoonte, de eerste die Wilders interrumpeert. „Bent u nu eigenlijk zelf voor of tegen nivelleren? Tijdens Rutte I was u er juist trots op dat u nivelleerde.”

14.31 uur: Slot van regeringsverklaring – Na precies een half uur heeft Rutte zijn regeringsverklaring al weer voorgelezen. De Kamer gaat een kwartiertje pauseren. Nu ja, pauseren? Wat PVV-leider Wilders betreft, die snel naar voren schiet om zijn punt te maken, hoeft dat helemaal niet. „Eigenlijk, mevrouw de voorzitter, hebben wij wel drie weken nodig om al deze onzin te verwerken. Maar laten maar liever meteen starten”, stelt hij voor. Van Miltenburg houdt het toch liever bij haar eigen ordevoorstel.

14.30 uur: Europa – In zijn wat saaie betoog komt Rutte nu bij Europa en internationale thema’s. Aan Europa hebben we veel te denken, stelt de minister-president. „De H van handel en de O van ontwikkeling kunnen elkaar versterken”, meent hij, terwijl hij verdedigt dat de naam van minister Ploumens departement “Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking” is geworden.

14.20 uur: Begroting – De minister-president legt nog eens uit wat de drie peilers van het beleid van zijn kabinet zijn. Nu nog geeft Nederland elk jaar 17 miljard euro meer uit dan er binnenkomt en betalen we elk jaar 10 miljard euro aan rente, aldus Rutte. „Maar aan het eind van deze kabinetsperiode krijgen we weer zicht op begrotingsevenwicht.”

14.10 uur: Vertrekkers – Rutte bedankt het vorige kabinet, met name ook vice-premier Verhagen, voor hun inzet voor het land. „Juist als politiek veel van de mensen vraagt, is vertrouwen in het beleid belangrijk”, spreekt de premier, die refereert aan een totaalpakket aan bezuinigingen (sinds 2010) van 46 miljard euro. „Iedereen zonder uitzondering gaat de pijn voelen. Anders dan vorige keren kunnen we dit keer niet uit de crisis groeíen”, aldus de minister-president. Hij verwijst naar het Akkoord van Wassenaar en naar het Kunduz-akkoord, om aan te tonen dat Nederland al vaker in staat is gebleken „diepe tegenstellingen te overbruggen.”

13.58 uur: Oud en nieuw – Kamerleden en ministers stromen de zaal binnen. Bewindslieden die deze weg al vele malen hebben afgelegd, maar ook nieuwelingen zoals Dekker en Mansveld. Voor Hennis-Plasschaert (Defensie) is de zaal weliswaar overbekend, maar de plek die zij vandaag inneemt, achter de regeringstafel, wel nieuw. De Kamervoorzitter geeft de minister-president het woord. Tijdens het afleggen van zijn regeringsverklaring mag Rutte – zo luiden de regels – niet geïnterrumpeerd worden.

13.48 uur: Lang debat verwacht – Naar verwachting zal het debat lang duren. Na het voorlezen van de regeringsverklaring wordt er geschorst. Daarna volgt de eerste termijn van de Kamer. De kleinste fracties hebben 15 minuten spreektijd, de regeringspartijen VVD en PvdA 35 minuten. Het debat wordt uiteindelijk pas morgen afgerond.

13.47 uur: Hele kabinet aanwezig – Het hele kabinet zal vandaag aanwezig zijn in de Tweede Kamer. Dat komt niet zo vaak voor. Slechts bij de Algemene Politieke Beschouwingen na Prinsjesdag is dat het geval.

13.45 uur: Uitzending begint om 13.55 uur – Op het themakanaal Politiek24 begint de uitzending van het Kamerdebat over de regeringsverklaring om 13.55 uur.

13.30 uur: Kranten over Rutte – De ochtendkranten van dinsdag zijn kritisch over de excuses die premier Rutte maandag aanbod over de commotie die is ontstaan over het invoeren van een inkomensafhankelijke zorgpremie.

Dinsdag

Premier Rutte erkende maandagavond tijdens de onderhandelingen een fout te hebben gemaakt. Hij bood zijn excuses aan voor de verwarring die is ontstaan over de invoering van een inkomensafhankelijke zorgpremie en de gevolgen daarvan voor de koopkracht.

Het regeerakkoord wordt aangepast: de inkomensafhankelijke zorgpremie is van de baan. Als alternatief daarvoor kondigde Rutte in perscentrum Nieuwspoort aan via de belastingen de inkomensverschillen te zullen verkleinen.

Liveblog: Kamerdebat over regeringsverklaring

Politiek

RD.nl in uw mailbox?