Ds. W. Visscher luidt in RD 1-11 de noodklok over de voortschrijdende secularisatie en aantasting van christelijke instellingen en verworven vrijheden. Hij vat het 
probleem raak samen: „Als ik me niet vergis komen er langzamerhand steeds meer wetten en bepalingen die het hebben van eigen instellingen steeds moeilijker maken. Subsidies worden aan voorwaarden verbonden, bijvoorbeeld rond acceptatie van homoseksualiteit. En het zou dus best eens kunnen zijn dat er op termijn geen ruimte meer is voor eigen instellingen. En daarover ben ik, en zijn veel ouders met mij, erg bezorgd.”

Dat dit geen spookbeelden zijn, wil ik graag bevestigen vanuit mijn ervaringen in Australië. Christenen hebben hier hopeloos te laat in de gaten gekregen wat er aan de hand was. Een vorige generatie stopte haar laatste spaarcentjes in christelijke bejaarden- en verzorgingstehuizen. Zodat bijvoorbeeld dementerende christenen oud konden worden in een veilige omgeving waarin hun eigen waarden golden. In het geval van dementie is het bijvoorbeeld heel reëel dat mensen in de relationele sfeer zondigen omdat ze iemand anders aanzien als hun echtgenoot. Ook is er hulp nodig bij het bidden, Bijbellezen en vele andere zaken.

Toen kwamen er subsidies, om de organisatie nog beter te laten functioneren en in stand te houden in een veranderende wereld. Er waren ook voorwaarden, maar die werden niet aan de grote klok gehangen. Van personeel mocht niet meer gevraagd worden dat ze van gereformeerd belijden waren. Tegen de christelijke achterban kon erbij gezegd worden dat er niet genoeg christelijke zusters ter beschikking waren. De organisatie moest groot genoeg blijven en worden om staande te blijven tegen de concurrentie. Uiteindelijk werd er zelfs niet meer gebeden voor het eten. Pleidooien bij de directie om ten minste als vaste regel een moment van stilte in te lassen, waren tevergeefs.

Ziekenhuispastoraat

Vervolgens was het ziekenhuispastoraat aan de beurt. Pastores moesten gaan functioneren om de machinerie van de organisatie te smeren en om het grotendeels seculiere personeel en zieken en hun families te helpen omgaan met het lijden. Wie daarbij eeuwige realiteiten van hemel en hel aan de orde stelt, creëert automatisch negatieve beoordelingen over zijn functioneren. Kerkdiensten op zondag werden een vrijwilliggersaangelegenheid. Kapellen moesten geopend worden voor andere geloven, en uiteindelijk werd de aanwezigheid van die geloven zelfs geadverteerd om meer klanten te trekken.

Weg is je christelijke zorginstelling op alle vlak. De klant is koning, hoewel hier en daar op irrelevante onderwerpen de christelijke raad van toezicht wat mag bijstellen. Dat leidt tot de bizarre situatie dat bewoners in een gereformeerd verzorgingstehuis, in het gebouw zelf, de diensten van prostituees mogen gebruiken, maar dat lootjes van een paar kwartjes verkopen voor een goed doel verboden is. De kerk is immers tegen gokken…

Irrelevante kerk

Op de achtergrond speelt de secularisatie van de kerk. De holistische benadering van het middeleeuwse christendom en de Reformatie, van God dienen op ”alle terreinen des levens”, is verdwenen. Het gaat velen alleen om Jezus Die aan het kruis hun ‘ticket’ naar de hemel kocht. Het mystieke besef dat alle mensen uiteindelijk verantwoordelijk zijn voor hun daden en dat God ook door overheden en in het zakenleven gediend wil worden, is langzamerhand weggeraakt. De kerk is een religieuze hobbyclub geworden die voor een uurtje samenkomt op zondag. Zolang ze geen bedreiging vormt voor de economie en de politiek, en de overheid wat kosten uitspaart, is iedereen tevreden. Van een irrelevante kerk heeft de wereld geen last.

Het is tijd dat we wakker worden en de handen ineenslaan om de mogelijkheden en uitdagingen van onze tijd te inventariseren. Twee weten meer dan één. We moeten ook creatief leren omgaan met omstandigheden. Waar traditionele deuren van onderwijs en zorg dichtgaan, bieden de seculaire samenleving en internationale verdragen wellicht nieuwe mogelijkheden waarvan we gebruik kunnen maken. Het werkt misschien wat anders en we zijn er niet aan gewend, maar mogelijk levert het grote zegen op. Grotere diepgang en geloofsworsteling ook.

Waar staan wij met de Heere, met onze kinderen, met onze ouderen? Uitbesteding van onze geestelijke verantwoordelijkheden aan derden en dan vertrouwen dat we onze plicht gedaan hebben, gaat niet meer. Het congres ”De storm steekt op” op 15 november is een eerste stap, die ik bij iedereen warm aanbeveel. Ora et labora.

De auteur is verbonden aan de theologische faculteit van North West University in Zuid-Afrika en woonachtig in Australië.

www.rd.nl/bezinningsavond