Toontje lager
Nog even en we herdenken weer de kerkhervorming. ”Vieren”, zei een ouderling die ds. J. T. Doornenbal vroeg voor het leiden van een hervormingsbijeenkomst. Het leverde hem een enorme uitbrander op. Volgens de hoogkerkelijke pastor van Oene viel er niets te vieren. Voor hem was 31 oktober een dag van rouw waarop hij het liefst de luiken sloot. Vanwege de breuk met de Romana. Later werd hij iets soepeler en was hij bereid medewerking te verlenen aan een hervormingsdienst, zij het op eigen wijze. Na een bijeenkomst in Loon op Zand nodigde een ouderling hem op de koffie. Doornenbal moest het vriendelijke aanbod afslaan, omdat hij een zuster in een nabijgelegen klooster had beloofd nog even langs te komen.
Ik wil me niet meten met Doornenbal, maar zijn gevoelen kan ik wel plaatsen. Het Lutherlied is een monument van reformatorische geloofstaal. Toch gaat er bij sommige zinsneden iets bij me kriebelen. Bijvoorbeeld als de samengekomen menigte uit volle borst brult: „Delf vrouw en kind’ren ’t graf, neem goed en bloed ons af.” Voor gelovigen uit de tijd van de Reformatie was dat werkelijkheid. Hun hedendaagse nazaten zijn soms al van de leg als de ziektekostenpremie met een paar procent omhooggaat. Dan gaat zo’n lied een beetje vals klinken.
Dat is niet het enige. Ik ben de”Institutie” van Calvijn weer eens aan het doorlezen. In de vertaling van dr. C. A. de Niet, die vanwege de geleverde prestatie een eredoctoraat verdient. Het lezen van dit magnum opus van de Reformatie leert me opnieuw dat er inhoudelijk nogal wat is verschoven onder hen die zich calvinisten noemen. Zowel ter linker- als ter rechterzijde.
Dan zit ik ook nog met de boeken van de huidige paus. Ds. W. Visscher vroeg zich in deze krant af hoe het komt dat er uit de rechterflank van de gereformeerde gezindte zo weinig gedegen theologische lectuur komt. Waar zijn de bevindelijk gereformeerde pendanten van Bram van de Beek en Willem Ouweneel? Aan dat rijtje mag wat mij betreft Benedictus XVI worden toegevoegd. Ik zie zijn voluit roomse trekken, maar hij lijkt me niet roomser dan de door Voetius geëerde Thomas a Kempis. Zijn trilogie over Jezus is in ieder geval vele malen Bijbelser dan het werk dat de doorsnee protestantse theoloog afscheidt. Dat alles maakt het nogal ingewikkeld.
Binnenkort herdenken we weer de kerkhervorming. Wat mij betreft terecht. Zo nu en dan kom ik in Polen. Daar merk je hoezeer de Rooms-Katholieke Kerk nog steeds het Evangelie verduistert en bijgeloof stimuleert. Daarom zing ik van harte mee als aan het eind van de bijeenkomst het Lutherlied wordt gezongen. Maar het mag van mij wel een toontje lager.