Theologie wordt in Groningen bedreven in markante gebouwen. De faculteit godgeleerdheid van de RUG is gehuisvest in de oude rechtbank. In een voormalig bankgebouw op een steenworp afstand is sinds vorige maand de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) ondergebracht.

Met gepaste trots laat prof. Van Kooten de vroegere rechtszaal zien. „Tot 2002 werd hier recht gesproken, tegenwoordig wordt deze zaal vooral gebruikt voor colloquia en lezingen”, aldus de hoogleraar Nieuwe Testament en vroeg christendom. „Achter dit hekje werd Hendrik de Cock veroordeeld ten tijde van de Afscheiding.” Drie maanden gevangenisstraf voor „het verstoren van de rust” kreeg hij opgelegd. „Terwijl zijn vader burgemeester was in een andere stad hier in de provincie, legden de magistraten in Groningen zoon Hendrik een gevangenisstraf op.”

Desmond Tutu

In de kamer waarin vroeger de rechters zich terugtrokken voordat het vonnis werd uitgesproken, en waar tegenwoordig het vierkoppige faculteitsbestuur –met één studentlid– vergadert, legt prof. Van Kooten uit wat het unieke is aan de theologieopleiding in Groningen. „De laatste jaren moeten universiteiten zich van overheidswege sterker profileren. Vanouds bestudeerden wij hier religie als cultureel verschijnsel. Dat is onze kracht, en daar zijn wij de laatste jaren meer mee naar buiten getreden. Theologen hebben vaak een stoffig imago en zijn gemakkelijk te karikaturiseren. „Leer je daar bidden, op de faculteit godgeleerdheid?” vroeg iemand mij eens. Zo’n vraag gaf voor mij aan dat een faculteit beter moet communiceren.”

Verraste reacties kreeg de Groningse decaan onlangs nog op zijn „laudatio”, zijn lofrede, voor de Zuid-Afrikaanse aartsbisschop Desmond Tutu, die eredoctor werd aan de theologiefaculteit in Groningen. „Tutu heeft in Zuid-Afrika aangetoond dat religie er in de maatschappelijke discussies toe doet. Dat is het tegenovergestelde van wat je in Nederland ziet, waar de gemeente Den Haag bijvoorbeeld besluit stemlokalen niet langer in kerken in te richten.”

Door Tutu te citeren, kon de hoogleraar aangeven wat zijn eigen mening was over religie in het publieke domein. „Het publiek, onder wie zo’n 200 hoogleraren, was de ideale testomgeving om te zien voor welke ideeën mensen openstaan. De reacties hebben mij positief verrast en zijn een uitdaging om faculteitbreed verder te gaan met het gesprek over de dynamiek tussen religie en cultuur, in de oudheid en in het heden. Dit is ook voor aanstaande predikanten nuttig omdat zij het Evangelie naar de cultuur van de 21e eeuw moeten doorvertalen.”

Sinds september heeft de predikantsopleiding van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), de Protestantse Theologische Universiteit (PThU), een onderkomen in Groningen. De RUG en de PThU doen veel samen. Zo kan de bacheloropleiding theologie aan de RUG voor een derde gevuld worden met vakken die de PThU aanbiedt. „Studenten die predikant willen worden, moeten een driejarige master volgen aan de PThU, waarin wij weer een aandeel kunnen hebben.”

Onlangs werd door de faculteit aan de RUG een denktank voor de PKN opgericht, waarin vanuit vijf verschillende modaliteiten binnen het kerkverband wetenschappers plaatsnemen. „De denktank is bedoeld om een stem te geven aan de verschillende stromingen in de PKN. Deze modaliteiten willen wij zichtbaar maken, in hun gesprek met elkaar, over religie en cultuur. Voor de PThU geldt dat zij de richtingen wil overstijgen, maar het werkelijke gesprek te weinig mogelijk maakt.”

Wapen

Hoe is het om als christen in een wetenschappelijke omgeving te werken? Komen christen-zijn en wetenschap niet met elkaar in conflict? „Ik vind het heel heroïsch van een christen dat hij met zichzelf een intern gesprek durft aan te gaan. Vergelijk het met een politicoloog die lid is van een politieke partij. Hij durft zich uit te spreken, en blijft niet in analyses hangen.” Een votum of een gebed wordt er op de Groningse faculteit nooit uitgesproken, omdat het een openbare instelling is. „Wel staat in het wapen van de universiteit een tekst, ontleend aan Psalm 119: Het Woord van de Heere is een lamp voor onze voeten. De tekst inspireert mij: bij mijn bevestiging als predikant in algemene dienst in de Martinikerk in 2008 hield ik hierover mijn preek.”

Dit is het derde deel in een serie over theologieopleidingen in Nederland. Volgende week vrijdag deel vier.

Theologie in Groningen

De Rijksuniversiteit Groningen werd in 1614 opgericht en startte met vier faculteiten: godgeleerdheid, rechten, geneeskunde en filosofie. De faculteit godgeleerdheid richt zich vooral op het bestuderen van religie als cultureel verschijnsel. De jaarlijkse Elsevierenquête plaatste de faculteit deze week boven aan de ranglijst van theologische faculteiten, vanwege de kwaliteit van het onderwijs en vanwege de wetenschappelijke publicaties. Sinds september is ook de Protestantse Theologische Universiteit in de stad gevestigd. In totaal studeren er 183 theologen in spe in Groningen.