Spitsuurgezinnen
Druk, druk, druk. Dat roept vandaag de dag bijna iedereen. Toch heeft het Nederlands interdisciplinair demografisch instituut (NIDI) ontdekt dat de groep werkende ouders wel erg zwaar gebukt gaat onder de stress van permanent druk te zijn.
Voor deze mensen staat de boog voortdurend gespannen. Zij staan voor een drievoudige taak: hun baan, hun ouderschap en de zorg voor hun (schoon)ouders. En alle drie moeten en willen zij naar behoren uitvoeren. Die drukte legt een druk op het gezin. Het NIDI spreekt van spitsuurgezinnen. Daarmee duidt het dan de periode aan in het leven van ouders waarin de drie taken tegelijkertijd om aandacht vragen
Uit het onderzoek blijkt dat verschillende factoren bijdragen aan de spits op de levensweg, die zich globaal genomen tussen de dertig en de vijftig voordoet. De gemiddelde leeftijd waarop vrouwen hun eerste kind krijgen, is de laatste decennia gestegen en ligt nu op 29 jaar. Wanneer er eenmaal kinderen zijn, kiest veruit het grootste deel van de vrouwen ervoor om hun (parttime)baan toch aan te houden. Daarnaast worden mensen ouder, waardoor de zorg voor de bejaarde ouders langer aandacht vraagt.
Het takenpakket dat ouders, met name werkende moeders, moeten vervullen is veelomvattend en veeleisend. Temeer omdat de moderne jongeren zo hun eigen eisen en agenda hebben. Niet voor niets is er recent een bewustwordingscampagne gevoerd om de samenleving erop te wijzen dat kinderen zo druk bezet zijn dat ze nauwelijks meer tijd hebben om kind te zijn. En de ouders hijgen vaak achter hun kinderen aan, waardoor de stress in het gezin nog meer toeneemt.
Het NIDI verwacht dat de samenballing van taken in spitsuurgezinnen op de duur tot maatschappelijke problemen zal lijden. Van vrouwen zal een steeds grotere arbeidsparticipatie worden geëist. De zorg voor kinderen en ouders komt daardoor in de knel. Beleidsmakers denken dat uitbreiding van goedkope kinderopvang een deel van de druk kan wegnemen. Het NIDI pleit ook voor zo ruim mogelijke regeling voor het parttime werken. Daardoor zouden mensen tijd aan hun eigen kinderen en aan hun ouders kunnen geven wanneer dat nodig is. Op die manier zou het spitsuur op de levensweg kunnen oplossen.
Verkeerskundigen weten dat veel maatregelen ter bestrijding van files slechts zeer beperkt effect hebben. Alleen wanneer -zoals in de vakantieperioden- er een beperkter deel van de automobilisten op de weg zit, verdwijnen de files. Dat geldt ook voor de spits in het gezin. Alles tegelijk doen kan niet. Dat eist op de duur ook slachtoffers.
Een gezond gezinsleven is van belang voor mens, kerk en maatschappij, schreef de pedagoog Waterink jaren geleden. Daarbij wees hij op het belang van rust en regelmaat. Het gezin als veilige haven, waar ouders en kinderen elkaar ontmoeten in de luwte van het jachtige leven, is in onze huidige maatschappij van essentieel belang voor de ontwikkeling van het kind. De overdracht van waarden en normen kan bijvoorbeeld geen haastklus zijn, die in de stress van een drukbezet leven gestalte krijgt. Voor de godsdienstige vorming van kinderen zijn tijd, rust en stilte onmisbaar.
De vraag die ouders zich moeten stellen, is of zij vast willen lopen in een spitsuur. Is de zelfontplooiing van moeders inderdaad belangrijker dan de opvoeding van eigen kinderen en de zorg voor hun ouders? Er zijn moeders die zich werkelijk gedwongen zien een baan te zoeken om voldoende brood op de plank te krijgen. Maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat dit slechts voor een beperkt deel geldt. Velen werken om een financieel extraatje. Is die tijd niet beter te besteden aan kind en ouder? Die investering levert een onbetaalbaar rendement op.