Israëlvisie van dr. Steven Paas is een stap terug
De discussie rond Israël is nog lang niet ten einde. Uit diverse publicaties van christelijke zijde blijkt de solidariteit met het Joodse volk steeds meer af te brokkelen.
Die tendens valt ook op te maken uit het boekje ”Christian Zionism Examined” van dr. Steven Paas, waarin hij het christenzionisme op de korrel neemt.
Dr. Paas schreef zijn boekje in het Engels. Het is mij niet duidelijk wat de meerwaarde daarvan is. De lezerskring wordt er in Nederland bepaald niet groter door, lijkt me, en in het buitenland zitten vermoedelijk maar heel weinig mensen te wachten op een dergelijk geschriftje uit Nederland.
Voor het overgrote deel van de wereldkerk is Israël sowieso geen thema dat de gemoederen bezighoudt. Ik moest even denken aan een uitspraak van de éminence grise van de Christelijke Gereformeerde Kerken, prof. dr. W. van ’t Spijker, die ik tegenkwam in een boekbespreking van zijn hand. In mijn eigen woorden: dingen zijn niet mooier of juister als ze in een Engelstalig boek staan.
Belangrijker is de inhoud van het boekje. Als de Israëlvisie van dr. Paas juist is, heeft zijn kerkverband een probleem. Kunnen de Christelijke Gereformeerde Kerken dan nog wel blijven meedoen in het Centrum voor Israëlstudies (CIS)? Van meet af aan heeft het deputaatschap Kerk en Israël zich, samen met de Christelijke Hogeschool Ede en de Gereformeerde Zendingsbond, ingezet om de doelstelling van dit centrum te realiseren. Momenteel is zowel de directeur van het CIS als de Israëlconsulent van christelijk gereformeerden huize. Kort gezegd komt de missie van het CIS erop neer de ontmoeting met Israël te zoeken en te verdiepen. Drie kernwoorden kleuren de aard van deze ontmoeting nader in: dienen, luisteren, getuigen.
Aan de doelstelling en de activiteiten van het CIS liggen twee fundamentele uitgangspunten ten grondslag. De aloude vervangingsleer wordt als on-Bijbels en derhalve ondeugdelijk beschouwd. Bovendien kan er –vanwege de unieke relatie tussen Israël en de kerk– niet gesproken worden van zending onder Israël.
Dr. Paas is het met deze opvattingen echter totaal oneens. Hij draait de klok terug en pleit zonder aarzeling voor zending onder Israël. De ontmoeting met het Joodse volk is voor hem kennelijk ten principale geen andere dan die met indianen of eskimo’s, aangezien ieder volk en ieder mens zich tot Christus moet bekeren. Het feit dat tussen Joden en christenen de Schriften van het Oude Testament liggen, verandert daar niets aan. Voor een luisterhouding zoals het CIS bepleit, is in het denken van dr. Paas geen ruimte. Aangezien zij Christus verwerpen, valt er van Joden weinig of niets te leren.
Dr. Paas richt in dit boekje zijn pijlen op de christenzionisten. Ik heb de term christenzionisme altijd wat merkwaardig gevonden. Zionisme is een Joodse aangelegenheid en heeft te maken met de terugkeer van Joden naar het Beloofde Land. Volgens Paas lopen er in Nederland echter tal van christenzionisten rond. Het is een bont gezelschap, waaronder ik tot mijn verrassing ook mezelf tegenkwam. Nooit geweten dat ik een christenzionist ben, maar dr. Paas heeft daar kennelijk meer kijk op.
Wat heeft hij eigenlijk tegen christenzionisten? Een zwaar verwijt is dat zij de Bijbel serieus nemen, zozeer zelfs dat zij de beloften van het Oude Testament aangaande de toekomst van Israël nog altijd van kracht achten. De veronderstelling dat de landbelofte vandaag nog geldig zou zijn, is voor dr. Paas ondenkbaar. Dat tal van onze gereformeerde theologen uit de zeventiende en de achttiende eeuw –op basis van het profetische woord– rekenden met een terugkeer van Joden naar hun thuisland maakt op de schrijver weinig indruk. Zij waren christenzionisten avant la lettre en van ds. C. J. Meeuse –zelf geen voorstander van het vervangingsdenken– heeft Paas geleerd dat er ook enkele oude schrijvers waren die de vervangingsleer aanhingen.
Een tweede grief richting de christenzionisten is dat zij tekortdoen aan de persoon en het werk van Christus. Alles draait immers om Hem in de Heilige Schrift. Bij de christenzionisten lijkt het erop dat zij Israël naast of zelfs in de plaats van Christus stellen. Dit verwijt aan het adres van Israëlvrienden klinkt de laatste tijd wel vaker. Ik ervaar dat persoonlijk als tamelijk grievend, aangezien ik zondag aan zondag Christus centraal probeer te stellen in mijn prediking. Hetzelfde geldt van andere collega’s die door Paas naar de grote hoop van de christenzionisten worden verwezen.
Al met al betekent het boekje van dr. Paas een flinke stap terug. Van de Bijbelse inzichten ten aanzien van Israël die in diverse protestantse kerken na de Tweede Wereldoorlog min of meer gemeengoed waren geworden, blijft helaas weinig over.
Boekgegevens
”Christian Zionism Examined. A Review of Ideas on Israel, the Church and the Kingdom”, Steven Paas; uitg. VTR, Neurenberg, 2012; ISBN 978 3 9417450 86 9; 138 blz.; € 16,95.
