Het ene stukje ging over het vangen van vogels met een mistnet. Zo’n net wordt gebruikt om vogels te vangen voor wetenschappelijke studies. Het grootste deel van de krantenpagina was gevuld met een foto van een vogel die in zo’n net verstrikt zat.

De titel boven de foto luidde: ”Trieste aanblik; erg nuttig voor de wetenschap”. Er stond een stukje onder van de fotograaf die iets van de kwetsbaarheid van vogels als studieobject wilde uitdrukken in het plaatje.

Iedereen die de foto ziet denkt meteen dat de vogel zielig is. Toch is dat maar schijn, schrijft de fotograaf. De vogel is namelijk totaal ongedeerd en zijn tijdelijke vrijheidsberoving kan wetenschappers nieuwe kennis opleveren die de vogelbescherming ten goede komt. De dingen zijn dus niet altijd zoals ze lijken. De vogel lijkt zielig, maar is ongedeerd en zijn bange avontuur in het net redt mogelijke vele soortgenoten het leven.

Zo lijkt de werkelijkheid toch weer eenvoudig geworden: het is gewoon net tegengesteld aan wat je denkt. Maar helaas. Mistnetten zijn verboden in Nederland. De methode is namelijk omstreden, ondanks het feit dat slechts 0,23 procent van de vogels overlijdt na in het net gezeten te hebben. Het is voor de vogels namelijk een zeer stressvolle ervaring. Ondanks het goede doel wordt de vogel willens en wetens ‘gemarteld’.

Een goede ethische beoordeling van deze methode is blijkbaar niet eenvoudig. De dingen zijn niet zoals ze lijken, maar ook weer niet precies omgekeerd.

Trappetje

Het tweede stukje in de treinkrant over vliegen ging over de eerste vlucht van een Airbus A380 naar Schiphol. Zo’n anderhalf jaar geleden vloog ik zelf met zo’n toestel van Londen naar Singapore; het was bepaald een aparte ervaring. De wachtruimte op het vliegveld was twee keer zo groot als normaal. Je kon de voorkant van het vliegtuig vanuit die ruimte zien en je vroeg je meteen af hoe zoiets kolossaals ooit de lucht in moest komen.

Was je eenmaal ingestapt, dan leek het echter of je in een gewoon vliegtuig zat. Zo’n veertig rijen achter elkaar, links drie stoelen, rechts drie stoelen en vier in het midden.

Wel was het opvallend dat er zich helemaal achter in het toestel een trappetje naar boven bevond, een trappetje dat je normaal in een vliegtuig niet hebt. Liep je tijdens de vlucht uit nieuwsgierigheid het trappetje even op, dan zag je tot je verbazing dat er een compleet duplicaat van de situatie beneden voor je oog verscheen. Ook hier waren de dingen niet zoals ze leken.

Twee keer moest ik dus mijn beeld van de werkelijkheid bijstellen op grond van eigen ervaringen. Van groot naar normaal en weer naar groot.

Nog een keer moest dat, maar dan op basis van het krantenartikel. Ik las dat dit vliegtuig ondanks zijn afmetingen bijna een vijfde zuiniger vliegt dan de meeste andere vliegtuigen. Een van de oorzaken daarvan was me bekend. Een deel van de romp is namelijk gemaakt van het sterke en lichte glare, een meerlaags materiaal dat ontwikkeld is aan de Technische Universiteit in Delft, waar ik werk, en wordt gemaakt in Papendrecht, waar ik woon.

Vertekend beeld

Ik heb trouwens nog iets met glare. Een van de ontwikkelaars van het product is Ad Vlot, die de leerstoel zou gaan bezetten die ik nu mag bezetten. Hij overleed echter binnen enkele maanden aan een ziekte. De door hem beschreven geschiedenis van glare laat nog eens zien hoezeer je op het eerste gezicht een vertekend beeld van de werkelijkheid kunt krijgen. Voor de Franse partners van Airbus klonk de naam glare bijna als ”glaire”, het Franse woord voor ”slijm”.

Ook hier is eenvoud weer niet het ware, want glare bleef omstreden omdat er bij de veiligheidsproeven steeds problemen optraden. De Airbus A380 verbruikt bovendien ondanks zijn zuinigheid veel brandstof en draagt dus evengoed flink bij aan de emissie van broeistofgassen in de atmosfeer. Weer zijn de dingen niet zoals ze lijken, maar ook weer niet precies omgekeerd.

Pragmatisme

Wij zijn soms snel in onze beoordeling van technologie. Mistnetten zijn fout en de A380 is goed. Of precies andersom. Of geen van beide. Het leven is ingewikkeld. Moeten we daarom maar afzien van elke beoordeling en alles nemen zoals het is?

Dat lijkt me niet, want pragmatisme als levenshouding en het christelijke geloof gaan niet goed samen. Wij worden geroepen tot het toetsen van alle dingen en het behouden van wat in Gods ogen goed is.

Ook hiervoor is het Pinksteren geweest. We hebben de Geest ontvangen om in die complexe en verwarrende werkelijkheid toch verantwoorde keuzen te kunnen maken.

De Geest is echter geen automaat waar je een gebed ingooit en een antwoord op je vraag uittrekt. De keuzen naar Gods wil worden ons alleen duidelijk in een leven dat integraal staat in het teken van Zijn leiding. Dat geldt ook voor onze omgang met de techniek.

De dingen zijn wel niet altijd zoals ze zijn, en meestal ook niet precies andersom, maar wie een leven dicht bij God leeft, heeft de beste kans om goede keuzen te maken. De simpele schijn? Vlieg er niet in.

De auteur is bijzonder hoogleraar reformatorische wijsbegeerte aan de Technische Universiteit Delft. Reageren? goedbekeken@refdag.nl