Ze is in Nederland vrij onbekend, wat niet wegneemt dat haar werk het waard is om gelezen te worden. Leraren Duits in Nederland kennen vermoedelijk een enkel gedicht van de schrijfster Annette von Droste-Hülshoff (1797-1848). Bekender zal haar misdaadnovelle ”Die Judenbuche” (”De Jodenbeuk”) zijn, maar een begrip is deze schrijfster in ons land niet geworden. Toch is haar oeuvre zeker de moeite van het lezen waard. Een boek met vertalingen van Von Droste-Hülshoffs gedichten is daarom een welkom en tegelijkertijd riskant project.

De oud-studente Duits Gerda Wieggers voelde zich geroepen om advocaat van Annette von Droste-Hülshoff te zijn en publiceerde een keuze uit haar werk, met inleidingen bij de verschillende gedichtcycli en met de oorspronkelijke Duitse gedichten naast de vertalingen. Iedere lezer kan hierdoor gemakkelijk vergelijken en beoordelen of de vertalingen wel deugen.

Aan de vertalingen gaat onder meer een schets van Annette von Droste-Hülshoffs leven vooraf. Een streng ouderlijk regime thuis op kasteel Hülshoff in Havixbeck en na de dood van haar vader in 1826 een ingetogen leven met haar moeder en zuster in het Rüschhaus bij Münster (beide als museum te bezichtigen) beperkten de begaafde Annette bij haar ontplooiing als kunstenares. Maatschappelijke gebruiken botsten met haar ambitie om als dichteres in de openbaarheid te treden. Pas in 1844 verschenen de ”Gedichte”. Deze uitgave leverde haar een aardig sommetje op, waardoor zij het Fürstenhäuschen (eveneens museum) bij Meersburg aan het Zuid-Duitse Bodenmeer kon kopen.

Von Droste-Hülshoff had de streek rond het Bodenmeer goed leren kennen door haar logeerpartijen bij haar oudere zus Jenny en haar zwager Von Lassberg op het kasteel Meersburg. De nabije Zwitserse Alpen, de schoonheid van het landschap en de gezonde lucht deden haar goed en inspireerden haar tot het schrijven van poëzie.

Voor haar zelfvertrouwen was de zeventien jaar jongere Levin Schücking van grote betekenis. Annette von Droste-Hülshoffs gevoelens voor hem overstegen zonder twijfel de grenzen van moederlijke genegenheid. Levin Schücking bemiddelde tussen de dichteres en uitgeverij Cotta in Stuttgart. Door Schückings toedoen verscheen ”Die Judenbuche” als feuilleton in een ochtendblad van uitgeverij Cotta. Na Levin Schückings huwelijk met Louise von Gall vereenzaamde Von Droste-Hülshoff. Zij stierf op de leeftijd van 51 jaar en ligt begraven op het kerkhof van Meersburg.

Gerda Wieggers opent haar vertalingen met Von Droste-Hülshoffs natuurgedichten. Een van deze uit meerdere delen bestaande gedichten heeft een vijver tot onderwerp. De dichteres personifieert de vijver alsof hij een levend wezen is:

Stilte, hij slaapt! stilte! stilte!

Libelle, hef de vleugels zacht,

Laat niet het gouden weefsel ruisen,

En, oevergroen, houd goed de wacht,

Geen kiezelsteentje mag nog duiken.

Hij slaapt op zijn dons van wolken,

En boven hem het loofgewelf,

De oude boom, het ruisend kolken;

Hoog boven in de zonnegloed,

Wiegt de vogel zacht zijn vleugels,

Een wegglippend visje schuift

Zijn schaduw door de waterlijn.

[…]

Het is met dit voorbeeld duidelijk dat Gerda Wieggers het zich niet gemakkelijk heeft gemaakt door ten minste een deel van de regels te laten rijmen. Soms gaat het daarbij mis, bijvoorbeeld in het ”ruisend kolken”, terwijl het Duitse origineel met ”säuselnd wallen” een veel zachtere beweging suggereert.

De natuur is bij Von Droste-Hülshoff bezield, onweerstaanbaar en gevaarlijk tegelijk. Daarin ligt de erfenis van de romantiek. De verdienste van deze dichteres is dat zij de schoonheid en weerspannigheid van de Westfaalse heidevelden en veenmoerassen in haar gedichten tastbaar heeft gemaakt. ”De jongen in het veen” is terecht deel van deze vertalingen. Ook het Bodenmeer en de bergketens aan de overkant van het meer zijn onderwerp van haar poëzie.

Jammer is dat de religieuze gedichten van de cyclus ”Het geestelijk jaar” niet vertegenwoordigd zijn in deze bloemlezing. Een gedicht als ”Bij het ontwaken tijdens de nacht”, met een vurige bede aan God om degenen die haar dierbaar zijn te beschermen, had hier niet mogen ontbreken.

Boekgegevens

”Annette von Droste-Hülshoff. Gedichten. Een keuze uit haar werk”, Gerda Wieggers (samenst., inl. en vert.); uitg. in eigen beheer, 2012; ISBN 978 90 9026 649 7; 159 blz.; € 19,50.