Rust vinden langs de Lek
SCHOONHOVEN – Fietsen langs de Lek, van Schoonhoven naar Ameide, is voor IJsbrand Verveer een feest. Dan kan hij ’s ochtends op weg naar zijn werk „genieten van het uitzicht op het water en praten tot de Heere God.”
Het leven van IJsbrand Verveer is volledig verweven met de Lek. Hij werd 62 jaar geleden geboren in Schoonhoven, de aan de rivier gelegen zilverstad. Na het voortgezet onderwijs ging hij naar de pabo in Gouda. Hij werd onderwijzer, eerst in Polsbroek en later in de Betuwe.
„Een aantal jaren geleden zag ik een advertentie staan van een school in Ameide, een dorp hier aan de overkant van de Lek. Ze vroegen om een leerkracht voor groep 7 of 8. Dat trok me, want ik kon weer in Schoonhoven wonen, de plaats waar ik ben geboren.”
In zijn jeugd zwierf Verveer rond in de uiterwaarden van de rivier. Thuis hoorde hij de verhalen van zijn vader en opa over dat imponerende water. „Mijn vader heeft veertig jaar gevaren op de pont die Schoonhoven met de Alblasserwaard verbindt, en mijn opa voer jarenlang met een raderboot op de Lek.”
„Op school leren kinderen over stoomtrein de Arend, die in de negentiende eeuw Amsterdam met Haarlem verbond, maar over het water was er in de tijd veel meer verkeer”, weet Verveer. „Vele stoombootrederijen verbonden plaatsen langs de rivieren met elkaar. Reederij op de Lek, waar mijn opa eerst stuurman en later kapitein op een raderboot was, verbond Culemborg met Rotterdam.”
Verveer pakt een landkaart waarop de Lek is aangegeven. „Al die plaatsen langs de rivier stonden in verbinding met Rotterdam door deze raderboten. Ze vervoerden dagelijks honderden mensen, maar ook dieren.” Hij pakt een oude ansichtkaart. „Kijk, en hier worden de manden van de mandenmakers in Ameide aan boord gebracht.”
Tot 1950 voeren de raderboten op de Lek. „Dat moet een schitterend gezicht zijn geweest. Aan boord ontmoetten rijk en arm elkaar. Daar spraken ze met elkaar en werd verteld wat er in het dorp was gebeurd. Als er in Ameide op de paardenmarkt een ongeluk was gebeurd, hoorde je dat op de boot.”
Verveer romantiseert het verleden niet, „want het was een rauw bestaan.” „De raderboten hadden nog geen radar natuurlijk, maar ze moesten wel varen als het mistig was. Dan stond mijn opa voor op de boot met een hoorn te blazen en hoopte hij dat er geen ongeluk zou gebeuren.”
Verveer heeft bij ieder verhaal een oude ansichtkaart: met zijn opa op de boot, van de veerboot in het ijs bij Krimpen aan de Lek, van de aanlegsteiger bij Groot-Ammers, en ga zo maar door.
Honderden ansichtkaarten heeft hij in de loop der jaren verzameld. Drie jaar geleden bundelde hij een aantal ansichtkaarten. „Er was een boek verschenen dat inging op de technische details van de schepen.” Verveer pakt het boek erbij. ”Van stoomboot Schoonhoven tot raderboot kapitein Kok”, heet het. „Eigenlijk moet kapitein Verveer in de titel, want mijn opa had veertig jaar op dat schip gevaren. Maar goed: de laatste kapitein heette Kok en daarom staat zijn naam voorop, ook al heeft hij maar drie maanden op het schip gevaren. Toen dacht ik: Ik ga zelf een boek uitbrengen. Ik wilde laten zien hoe de schepen eruitzagen en wat ze onderweg tegenkwamen.”
Het boek was in korte tijd uitverkocht. Een tweede deel volgde en inmiddels heeft Verveer materiaal voor een derde. „Ik kom aan de ansichtkaarten door ze te kopen of te ruilen op verzamelbeurzen. Voor sommige kaarten moet ik 30 euro neertellen. Daar zijn er dan maar vijf of zes van.”
Verveer heeft zelfs dienstregelingen van de raderboten. Hij bladert tussen papieren. „Hier de dienstregeling van 1917. Ik heb nog een oudere, waarvoor ik naar Apeldoorn ben gereden. Daar heb ik toen 25 gulden voor betaald.”
Verveer verzamelt de kaarten vooral omdat het ontspanning biedt. „Zeker toen ik druk was op school en met werk voor de kerk was het heerlijk om zoiets geks ernaast te hebben. Ik duik ook in het verleden van de dorpen langs de Lek. De verhalen daarover geef ik door aan de leerlingen. Hoe zijn de dijken hier ontstaan? Wat gebeurde er bij een dijkdoorbraak? Kinderen genieten van die verhalen. Tegen hen zeg ik altijd: „Doe je ogen open. Kijk om je heen en ontdek.””
Na de les fietst Verveer naar huis. „De natuur tussen Ameide en Schoonhoven is prachtig. Dan kom ik tot rust en geniet ik van Gods natuur. Die is zo uniek.”
Van oost naar west langs het water. Vandaag deel 12 in een serie.