Bestaat er vrije tijd in een partijdictatuur? Uiteraard niet, want dat zou betekenen dat onderdanen over tijden en plaatsen beschikken waarop de staat geen greep heeft, en dat is ondenkbaar. Vandaar dat in China tientallen jaren de communistische partij ook de vrijetijdsbesteding van burgers organiseerde.

In het huidige China, waar de partij nog altijd greep wil houden op het leven van de 1,3 miljard onderdanen, is die vrijetijdsregulering een stuk relaxter geworden. Spel in de publieke ruimte is ook daar wat het zijn moet: uitsluitend ter vermaak, en zonder politieke bijbedoelingen. Helemaal bevredigend is dat niet, want tijdverdrijf van Chinezen is nu net iets te neutraal en compleet ontdaan van iedere politieke betekenis. Toch vertonen ook vandaag de dag nog bepaalde vormen van vrijetijdsbesteding trekjes van massamobilisering van bovenaf. Zo kom je in de avonduren op vrijwel ieder dorps- of stadsplein in China groepen volksdansers tegen. Wie zo’n groep in beweging ziet, wordt herinnerd aan politieke massabijeenkomsten van vroeger.

Het Volkspark van Chengdu, de hoofdstad van de provincie Sichuan in het zuidwesten van het land, staat bekend om de vele activiteiten van burgers die ze bij wijze van tijdverdrijf in de avonduren ondernemen. Op het plein in het hart van het park wordt gedanst en langs de paden ernaartoe spelen groepjes mannen mahjong, het bekende Chinese bordspel.

Het dansen op het plein in het Volkspark is een spontaan gebeuren waaraan vooral vrouwen van dertig en ouder meedoen. Meiden van twintig en jonger lopen achteloos voorbij aan wat er op het plein gebeurt. „De muziek is hen veel te oubollig”, zegt iemand ter verklaring.

Grappig is dat op verschillende hoeken van het plein vrouwen hun ruimte claimen door er pontificaal een cd-speler neer te zetten, waaruit vervolgens hún muziek schalt en waaromheen vrouwen zich kunnen groeperen. Eén plein met vier cd-spelers, waaruit verschillende muziekgenres tegen elkaar opdreunen, en met evenzoveel groepjes vrouwen eromheen, is geen uitzondering.

Bizar zijn de lichaamsoefeningen die veel ouden van dagen doen op de paden in het park. Sommige lopen achteruit het pad af – het is oppassen om niet met hen in botsing te komen. Anderen komen je zwaaiend met de armen tegemoet, alsof ze een orkest lopen te dirigeren. Eén vrouw loopt zich heftig op de borst te slaan, een ander marcheert stampvoetend over de paden, weer een ander maakt voortdurend knijpende bewegingen met de handen.

Wie meer handen wil zien bewegen, stapt een restaurantje binnen en schuift aan een tafel waar gasten ”cai quan xingling” (het bevel van de vuisten) spelen. Het is een populair gokspelletje waarbij twee deelnemers tegelijkertijd een aantal vingers opsteken en een getal roepen waarmee ze het totaal van de op te steken vingers raden.

Gebalde vuisten die zich ontspannen in een jolige sfeer, dat moet een spelletje zijn dat de Chinese machthebbers graag gespeeld zien worden.

Dit is deel 6 in een serie over buitenspelen in het buitenland.