De aandelenleasezaak is voer voor juristen. Zij profiteren ten volle van het felle conflict tussen Dexia Bank Nederland en de beleggers die na het aflopen van hun overeenkomsten worden geconfronteerd met een flinke restschuld. De leasebeleggers voelen zich gedupeerd, omdat zij naar eigen zeggen misleid zijn bij het aangaan van de contracten. Velen dachten dat het om spaarplannen ging en wisten niet dat hun aandelen met geleend geld werden gekocht. Een andere klacht is dat de aanbieders onvoldoende hebben getoetst of zij genoeg financiële draagkracht hadden.

Zo’n 85.000 gedupeerden verenigden zich in Stichting Leaseverlies en daagden Dexia Bank voor de rechter toen gesprekken over een schikking op niets uitdraaiden. Inmiddels heeft de bank een aanklacht tegen verzekeringsconcern Aegon ingediend omdat Dexia Bank de Aegon-dochter Legio Lease in 2000 op grond van ondeugdelijke informatie zou hebben overgenomen. De laatste weken zijn daar nog processen van Dexia tegen zo’n 400 individuele beleggers bij gekomen, omdat zij zijn gestopt met betalingen aan de bank.

De soms forse restschulden brengen een aantal beleggers flink in financiële moeilijkheden. Minister Zalm wil dit „maatschappelijke probleem” oplossen. Hij installeerde daartoe woensdag een commissie van drie wijzen. Zij moeten zoeken naar een uitweg die voor alle partijen aanvaardbaar is.

De Commissie Geschillen Aandelen (CGA) bestaat uit juristen. Voorzitter is oud-ombudsman A. Oosting, eveneens bekend van de commissie die de vuurwerkramp in Enschede onderzocht. In beide functies bouwde hij een uitstekende reputatie op en deed zich kennen als een man van heldere en soms harde oordelen. Het enige vrouwelijke commissielid is oud-minister van Justitie W. Sorgdrager. Ten slotte maakt hoogleraar privaatrecht E. du Perron van de Universiteit van Amsterdam deel uit van het driemanschap. Hij is tevens lid van het Dutch Securities Institute (DSI).

De CGA heeft van Zalm een beperkt mandaat meegekregen. Ze mag alleen de komende twee maanden verkennende gesprekken voeren met aanbieders en afnemers van aandelenleasecontracten en vervolgens met voorstellen komen, die zij „de ruziënde partijen niet kan opdringen. We zijn slechts een commissie van goede diensten en treden op als bemiddelaar”, aldus Oosting woensdag. Maar, zei hij: „Er moet wel iets heel geks gebeuren, wil er zo veel onwil ontstaan dat we niet verder kunnen. Er zijn situaties waarbij het onverstandig is om te lang je poot stijf te houden en enkel aan het eigenbelang te denken.”

Uitgangspunt voor een oplossing van het probleem zijn de uitspraken die de klachtencommissie van het DSI dit najaar doet. Het instituut zal een oordeel vellen over de perikelen rondom de gangbaarste varianten van aandelenleaseproducten. De CGA zal ook „met belangstelling” kijken naar het onderzoek dat de Autoriteit Financiële Markten heeft gedaan naar de problemen met aandelenlease. De bevindingen daarvan zullen deze maand gedeeltelijk naar buiten komen.

De gedupeerden kregen van minister Zalm de waarschuwing dat de pogingen van de geschillencommissie kunnen stranden. „We willen geen valse hoop wekken bij de beleggers.” Waarop commissievoorzitter Oosting zei dat een hoge dosis cynisme de zaak ook niet bevordert.

Belangrijke spelers in het conflict belijden in ieder geval met hun lippen dat ze er graag gezamenlijk uit willen komen. Woordvoerder Rob Okhuijsen van Dexia Bank: „Als deze commissie een totaaloplossing weet te construeren -beter dan de uitweg die Dexia al heeft geboden en zonder losse einden-, dan zijn we daar zéér geïnteresseerd in. Iedereen is gebaat bij een snelle oplossing. Alleen, daar wringt de schoen. We hebben al veel gesprekken met Stichting Leaseverlies achter de rug.”

De verschillende organisaties waarin de gedupeerde beleggers zich hebben verenigd, reageren positief op de komst van een geschillencommissie. Namens Stichting Leaseverlies haast woordvoerder Charles Huijskens zich om eveneens zijn bereidheid tot overleg uit te spreken. „We moeten snel zoeken naar een oplossing. Het gaat niet eens over de vraag óf er wat moet gebeuren voor de gedupeerden -daar is Dexia het ook over eens, getuige haar tegemoetkoming aan de beleggers-, maar alleen hoevéél. Dáár zijn de onderhandelingen eind vorig jaar op afgeknapt. Wij wilden toen dat de schulden van de leasebeleggers zouden worden kwijtgescholden. Nu gaan we een nieuwe ronde in en ligt de zaak weer open.”

Kritisch over de nieuwe commissie is woordvoerder Piet Koremans van Vereniging Payback. „Het is allemaal goed bedoeld en ik wil niet negatief doen. Maar als je ziet wat de commissie gaat doen en wat de bevoegdheden zijn, dan kun je je afvragen wat de toegevoegde waarde is. Dexia Bank kan gewoon door blijven gaan met de rechtszaken tegen beleggers. Bovendien blijven de schrijnendste gevallen van mensen die via tussenpersonen, zoals Spaarselect, hebben belegd en nu mede door een tweede hypotheek een schuld van vele tienduizenden euro’s hebben, buiten beeld.”

Ondanks de kritiek vindt Koremans het „een heel goede zaak” dat minister Zalm de commissie heeft ingesteld en is hij ten volle bereid zijn bijdrage te leveren aan een oplossing van het slepende conflict, dat hem dagelijks telefoontjes en e-mails vol ellende van gedupeerden bezorgt.