Uitleg: Wanneer is asbest gevaarlijk?
UTRECHT – Bewoners van de Utrechtse wijk Kanaleneiland moesten zondagmiddag hun huis uit vanwege asbestdeeltjes in de lucht. Wanneer is de stof nu eigenlijk gevaarlijk en wanneer niet?
Naaldachtige vezel: Asbest is een verzamelnaam voor een groep mineralen die zijn opgebouwd uit microscopisch kleine naaldachtige vezels.
Bouwmateriaal: Asbest werd in het verleden veel gebruikt in bouwmaterialen omdat het sterk, slijtvast, isolerend en goedkoop is. Tegenwoordig is het gebruik ervan verboden. In gebouwen, woningen en scholen die tussen 1960 en 1982 gebouwd zijn, kan asbest echter nog aanwezig zijn.
Losse vezels: De stof is alleen gevaarlijk als er asbestvezels in de lucht vrijkomen, omdat die ingeademd kunnen worden. De vezels kunnen onder meer vrijkomen als het asbest in slechte staat verkeert of als het ondeskundig wordt verwijderd.
Kanker: Asbestvezels kunnen bij inademing diep in de longen doordringen. Op termijn kan dit buikvlies-, longvlieskanker (mesothelioom) of asbestose (stoflongen) veroorzaken. De periode tussen blootstelling en het daadwerkelijk ontstaan van de ziekte kan tientallen jaren beslaan. Hoe groot het risico is, hangt af van de hoeveelheid asbest waaraan iemand wordt blootgesteld en het type asbestvezel dat wordt ingeademd.
Twee vormen: Asbest wordt in twee vormen in woningen toegepast: hechtgebonden en losgebonden. Bij hechtgebonden asbest zitten de asbestvezels stevig vast in het materiaal. Daardoor komen er nauwelijks vezels vrij als het materiaal in goede staat is en niet wordt bewerkt of gesloopt. Bij losgebonden asbest –ook wel spuitasbest genoemd– zijn de asbestvezels niet of nauwelijks aan het materiaal gebonden. Spuitasbest wordt door middel van spuiten aangebracht en werd vroeger onder meer gebruikt bij het brandveilig maken van gebouwen. De vezels kunnen gemakkelijk vrijkomen, waardoor de gezondheidsrisico’s veel groter zijn.
Spuitasbest: Het asbest dat in Utrecht is aangetroffen, was afkomstig van spuitasbest. De zondag ontruimde woningen in Kanaleneiland zijn gebouwd in de periode 1960-1965. Het gebruik van spuitasbest werd in Nederland verboden in 1977. Ondanks het verbod zijn er nog steeds gebouwen waar spuitasbest aanwezig is. Ook worden nog wel restanten aangetroffen in gebouwen die in het verleden zijn gesaneerd.
Verwijdering: Voor het verwijderen van asbest gelden strenge voorschriften. Asbest op de verkeerde manier verwijderen, betekent vaak een groter gezondheidsrisico dan om het te laten zitten. De gemeente kan de eigenaar van materiaal met asbest dwingen om maatregelen te nemen, bijvoorbeeld als in een woning losgebonden asbest zit dat onvoldoende is afgeschermd. De kosten voor het verwijderen komen voor rekening van de eigenaar. De overheid geeft hiervoor geen subsidie. Bij een huurwoning is de verhuurder of de woningcorporatie verantwoordelijk voor de asbestsanering.