Ruim 10 maanden nadat in Tripoli het hoofdkwartier van de Libische dictator Muammar Gaddafi (1942-2011), het Bab al-Azizia, in handen was gevallen van opstandelingen, kunnen de Libiërs zaterdag democratisch hun stem uitbrengen. Het is een primeur voor de meesten, omdat de bevolking erg jong is en de laatste min of meer democratische verkiezingen een halve eeuw geleden waren.

Libië kiest de samenstelling van een speciale grondwetgevende raad, die 200 leden telt en die binnen circa een jaar moet zorgen voor onder meer een grondwet, een kieswet, een referendum over de grondwet en een regering. De manier waarop de raad gekozen wordt, moet voorkomen dat één partij, groep of broederschap de raad zal domineren. Het is de bedoeling dat 80 leden worden gekozen uit partijen en 120 als onafhankelijke leden. Dit neemt de wind uit de zeilen van bijvoorbeeld de Moslim Broederschap, die het in verkiezingen in andere Noord-Afrikaanse landen zo goed heeft gedaan tijdens de ‘Arabische Lente’.

De nieuwe raad vervangt de huidige voorlopige regering, de Nationale Overgangsraad (NTC), die er niet in is geslaagd zijn gezag voldoende te laten gelden. De burgeroorlog vorig jaar, waarmee Gaddafi ten val kwam, heeft het land overspoeld met wapens. Milities en bendes maken op veel plaatsen de dienst uit en stammentwisten zijn opgelaaid als gevolg van het wegvallen van het centrale gezag. De onveiligheid en het geweld overschaduwen de verkiezingen. Er zijn tal van gewelddadige incidenten, onder meer in het noordoostelijke Cyrenaica, waar de afkeer van overheersers uit Tripoli groot is en waar half februari 2011 ook de opstand tegen Kaddafi begon.

Maar de meeste Libiërs blijven optimistisch; 80 procent van de ruim 3 miljoen stemgerechtigden heeft zich als kiezer geregistreerd. Het wordt een cruciale stap naar democratie en rechtsstaat, als de kiezers zaterdag tenminste niet hun stem uitbrengen op de lokale krijgsheer die zijn macht en inkomen aan de huidige chaos dankt.

Door het enorme aantal partijen en kandidaten is er geen zicht op welke coalities zich straks aftekenen in de raad die de basis van het land vorm moet geven. Maar twee partijen van islamisten, de Partij van Rechtvaardigheid en Opbouw van voormalig politiek gevangene Mohammed Suwan en de Partij van de Natie van Abdelhakim Belhaj zouden op veel steun moeten kunnen rekenen. Hetzelfde geldt voor de wereldlijk ingestelde Alliantie van Nationale Krachten van onder anderen Mahmoud Jibril, een voormalige minister van Gaddafi die een van de prominenten van de NTC werd.