Tegenwoordig noemt men alles gelijk corruptie. Uiteraard was de plaatselijke stratenmaker de beste en voor de gemeente ook de goedkoopste. Daar waren vroeger geen drie offertes en een omslachtige aanbestedingsprocedure voor nodig. De inkoper op het gemeentehuis, tevens hoofd plantsoenendienst, kende als ambtenaar zijn plaatselijke pappenheimers.

Het is er allemaal minder leuk op geworden. Althans, als je er nu zelf nog iets aan over wilt houden, moet het iets gehaaider. Wanneer twee weekjes Costa er niet zomaar meer in zitten, laat je Smeermans weten dat hij volledige facturen aan je privéadres moet sturen, die hij, met een aangepaste omschrijving uiteraard, als meerwerk in rekening kan brengen bij de gemeente. Betalen doe je natuurlijk niet privé. Dat is immers verrekend. Natuurlijk gaat het niet alleen om vakantiereisjes, maar ook om schilderwerk en autoreparaties. Stuur de rekening maar naar Smeermans.

Overigens, niet alleen ambtenaren hebben een kromme rug en slappe knieën. Wie nog niet zo lang geleden in dienst van een farmacieconcern zeergeleerde dokters bezocht, mocht hun zonder schroom een weekendje Miami aanbieden. Daar konden immers nieuwe geneesmiddelen in alle rust en in een prachtige ambiance gepresenteerd worden. De reis- en verblijfkosten vallen in het niet bij de miljarden die de totale ontwikkeling van het medicijn hebben gekost. Wat is daar verkeerd aan?

Een ander voorbeeld: de Poolse topmannen van Philips. Zij betaalden een paar ziekenhuisdirecteuren een aardige bonus als dank voor hun inspanningen om toch vooral voor de beste MRI-scanner te kiezen.

Of dichter bij huis. Het proces van vader en zoon Poot, projectontwikkelaars rond Schiphol, kreeg een jaar terug wel een zeer macabere wending. Wie heeft ooit kunnen denken dat er in Nederland rechters zijn die hun oordeel laten beïnvloeden door vriendschappelijke belangen? En wie had ooit gedacht dat uitgerekend de voormalige baas van de Nederlandse Mededingingsautoriteit zijn vriend en voormalig collega-rechter zou trakteren op een adviesopdracht? Wie hoort hem nog met afschuw over de bouwfraude spreken?

Recent onderzoek naar corruptie laat zien dat ook Nederland in de gevarenzone zit. Er gaapt een kloof tussen de corruptie die wordt verwacht (perceptie) en die daadwerkelijk plaatsvindt. Er is sprake van een aanzienlijk ”dark number”. Corruptie vindt immers plaats buiten het zicht van de radar. Ook wordt ze veelal pas jaren later ontdekt. Meestal als gevolg van ruzie onderling of omdat de corrupte ontvanger steeds meer wil.

Hardwerkende ondernemers en ambtenaren vallen van de ene op de andere dag in het zwaard van de corruptie. Corruptie is subtiel van aard en wordt veelal niet meer gezien als afwijkend gedrag.

Waar het op dit moment nog aan schort is een veilige omgeving om vermoedens van corruptie te melden, zowel bij de overheid als in het bedrijfsleven. Daarnaast is het van groot belang om de kennis over corruptie en de ernst van corrumptief gedrag op te nemen in het lesprogramma van het voorgezet, hoger en universitair onderwijs. Ook dienen vermoedens van corruptie veel beter en intensiever te worden onderzocht en bestraft. Machtsbederf verziekt immers de samenleving.

Denk overigens niet dat het in de kerk niet voorkomt. Corruptie is er ook onder ons. De Bijbel kwalificeert ons bestaan op diverse plaatsen als corrupt. Door onze zonde zijn de verhoudingen in kerk en samenleving aan bederf onderhevig.

Vul voor Smeermans maar je eigen naam in. Wat geweldig als je door genade met Paulus liever de gevangenis verkiest met een rechte rug, gevouwen handen en gebogen knieën, dan dat je smeergeld betaalt aan Felix.

De auteur is directeur bij Grant Thornton Forensic & Investigation Services BV. Reageren? nietbijbroodalleen@refdag.nl.