Snoek noemde het woensdag een niet religieus geladen ontdekking. „De vondst van het Higgsdeeltje heeft weinig te maken met de grote kosmologische vragen. De ontdekking is het resultaat van hard werken en nauwkeurig meten. Wel zijn zowel gelovige als niet-gelovige natuurkundigen verwonderd over de elegantie waarmee dit deeltje het standaardmodel completeert.”

Intussen omschrijven veel seculiere media het als ”goddeeltje”, mogelijk omdat het het sluitstuk is van het standaardmodel. „Journalisten vonden dat kennelijk een mooi woord”, meent de fysicus. De aanduiding ”goddeeltje” is echter afkomstig van de Amerikaanse Nobelprijswinnaar en experimenteel fysicus Leon Lederman, die een boek schreef met de titel: ”The God Particle”. Het geeft echter wel aan dat de vondst een ideologische lading heeft gekregen. Waarom? Voor Snoek is dat een raadsel. Wetenschappers zouden deze term volgens hem niet moeten gebruiken.

Bij de start van het project stelden sommige wetenschappers dat de oerknal zou zijn na te bootsen in de deeltjesversneller LHC van het CERN in Genève. „Een ideologische, maar onzinnige claim”, vindt de Amsterdamse fysicus. „Hooguit komen ze een heel klein beetje in de buurt van de extreme situatie die zich volgens de theorie net na de oerknal heeft voorgedaan. Ik verwacht niet dat die wetenschappers hun pretentie kunnen waarmaken.”

Snoek ontkent dat de vondst van het deeltje de ultieme bevestiging zou zijn van de theorie van alles. „Wetenschappers die dat in de mond nemen, zijn op dat moment niet wetenschappelijk bezig.”

Als de fysici er echter in slagen de zwaartekracht in hun modellen te verenigen met de andere drie natuurkrachten –sterke kernkracht, zwakke kernkracht en de elektromagnetische kracht– komt een ”grote unificatietheorie” (GUT) wel dichterbij. Dat zou volgens Snoek een echte doorbraak zijn. „Groter dan de vondst van het Higgs-deeltje, maar ook één met vergaande identiteitsgebonden vragen. Seculiere wetenschappers zullen dan ongetwijfeld de gelegenheid te baat nemen om de resultaten te extrapoleren naar de oerknal, en het ingrijpen van God als Schepper willen uitsluiten.”

De natuurkundige plaatst een flinke kanttekening bij een dergelijke seculiere benadering. „De geldigheid van een wetenschappelijke theorie gaat nooit uit boven de vooronderstellingen die de wetenschapper in zijn onderzoek heeft ingevoegd. Hij gaat er bijvoorbeeld vanuit dat er tijdens het ontstaan van het heelal geen sprake is geweest van goddelijk ingrijpen. Vervolgens kan hij ook geen uitspraak doen over het al of niet bestaan van God.”

De wetenschappelijke methode is per definitie beperkt tot de materiële werkelijkheid, stelt de Amsterdamse fysicus. „De grote filosofische vragen komen om de hoek kijken bij de interpretatie van de resultaten. Atheïstische wetenschappers zullen dan bijvoorbeeld stellen dat het materiële alles is wat bestaat. Daar geloven zij in. Anderen zullen aangeven dat de wetenschap maar een stukje laat zien van de werkelijkheid. Dat er nog een geestelijke dimensie is die onmogelijk kan worden waargenomen met meetapparatuur.”

De resultaten van het CERN lijken te passen binnen het natuurkundig standaardmodel, formuleert Snoek voorzichtig. „Nu kunnen we begrijpen waarom sommige deeltjes massa hebben. En de vondst is ongetwijfeld de start van een reeks nieuwe onderzoeksprojecten in Genève.”

Tot doorbraken bij toegepaste wetenschappen waarmee de maatschappij nuttige dingen kan doen, zal het echter niet snel komen, verwacht hij. „Alhoewel, dat dachten ze bij andere grote ontdekkingen ook. Toen elektromagnetische straling werd ontdekt, schreven de wetenschappers: „praktisch kunnen we er weinig mee.” Maar kijk nu eens: dagelijks maken we gebruik van draadloze communicatie en de magnetron.”

Het verbaast Snoek hoe gretig media op dit nieuws duiken, terwijl Jan-met-de-pet er nauwelijks iets van zal merken. „Heel knap hoe ze de aandacht hebben weten te trekken, terwijl het gaat om een vreselijk ingewikkeld experiment.”