Waarschijnlijk zal het akkoord politiek worden bezegeld in de Mexicaanse badplaats Cancún, waar de ministers van Handel van de 146 WTO–lidstaten van 10 tot 14 september bijeenkomen. Daarna moeten ze binnen een halfjaar het TRIPS–verdrag aanpassen, dat binnen de handelsorganisatie de bescherming van patenten regelt.

Zelfs als de amendementen pas na een half jaar rond zijn, kan het akkoord van Cancún volgens diplomaten alvast gelden als maatstaf voor het verstrekken van goedkope medicijnen. Ontwikkelingslanden krijgen dan een tijdelijke vrijstelling van de WTO–regels en hoeven er niet voor te vrezen dat ze voor het WTO–gerecht worden gesleept als ze de TRIPS–regels overtreden.

Het akkoord tussen de VS en Brazilië, India, Kenia en Zuid–Afrika was noodzakelijk omdat Brazilië en India grote producenten van generieke (patentloze) medicijnen zijn en Kenia en Zuid–Afrika gevechten voeren tegen levensbedreigende ziekten zoals aids en tuberculose.

De VS vreesden voor grootschalige schending van patentrechten van de eigen farmacieconcerns doordat Brazilië en India de goedkopere generieke medicijnen zouden kunnen exporteren naar landen die niet over een farmaceutische industrie beschikken. De verstrekking van goedkope medicijnen moest goed worden dichtgetimmerd en mocht zeker niet leiden tot schending van patenten op bijvoorbeeld Viagra.

De oplossing is nu gevonden in de toevoeging van een aparte verklaring aan de zogenoemde Perez Motta–tekst, die regelt dat de Derde Wereld via af te dwingen licenties goedkoper medicijnen kunnen produceren en importeren. In de verklaring doen een aantal rijkere ontwikkelingslanden gedeeltelijk afstand van zijn rechten en beloven alle lidstaten van de WTO dat zij het nieuwe systeem niet misbruiken en parallelimport tegengaan.

Volgens actiegroepen zijn er te veel toezeggingen gedaan aan de Verenigde Staten, waardoor er voor ontwikkelingslanden nog steeds beperkingen gelden voor goedkope import van noodzakelijke medicijnen. De nieuwe regels vormen geen obstakel bij plotseling opkomende gezondheidscrises, maar voor duurzame bestrijding van bijvoorbeeld malaria wel.

Oxfam noemde donderdag het compromis „desastreus" voor de armen, omdat er nog te veel bureaucratie en obstakels aan kleven. „Duizenden mensen blijven onnodig sterven", aldus de ontwikkelingsorganisatie. Volgens Novib, de Nederlandse tak van Oxfam, hebben de ontwikkelingslanden met het akkoord ingestemd om van alle weerstand van de VS af te zijn. De onderhandelingen liepen sinds 2001.