Stelt u zich eens voor: een fervent aanhanger van het Nederlands voetbalelftal wordt in deze weken in al zijn enthousiasme manisch als gevolg van overbelasting, weinig slaap, te veel bier en dergelijke. De psychiater van de erbij geroepen crisisdienst concludeert dat er sprake is van een ”manisch toestandsbeeld”, maar stuurt de voetbalfan zonder verdere behandeling naar huis. Want, stelt hij, de man is niet door een ziekte doorgedraaid, maar door zijn Oranjefan-zijn. Wat zou minister Schippers hiervan vinden?

Waarschijnlijk zou de man zelf het op dat moment geen probleem vinden. Een manisch iemand mankeert in de regel in eigen ogen niets. Toch is hij alleen behandeld als Oranjefan, en niet conform de regels van het vak. Een psychiater dient een manische ontregeling te onderkennen, wat de uitlokkende factor ook is. En adequaat te behandelen.

Oorzaken tellen niet

Iets vergelijkbaars overkomt nu degenen die bij Different in behandeling zijn vanwege het ervaren van seksuele gevoelens naar personen van een gelijk geslacht. Er zijn daar zonder twijfel mensen bij die naast –of ten gevolge van– hun seksuele voorliefde dusdanig in de problemen zijn gekomen dat er sprake is van een psychiatrische stoornis. Daar kunnen verschillende uitlokkende factoren voor zijn. Het botsen van eigen voorliefde en geloofsovertuiging kan er een van zijn. Maar als er sprake is van een psychiatrische stoornis, mag en moet deze vastgesteld en als zodanig –op een cultureel sensitieve manier– behandeld worden

Natuurlijk valt er te discussiëren over wat wel en wat niet onder de noemer psychiatrische stoornis valt. In de wereldwijde psychiatriebeoefening zijn daarover afspraken gemaakt. Hulpverleners hanteren de omschrijving zoals verwoord door de ”Diagnostic and Statistic Manual of Mental Disorders” (DSM), een internationaal en intercollegiaal afgesproken classificatiesysteem, waarvan momenteel de vijfde versie in ontwikkeling is.

DSM geeft de volgende omschrijving van een psychiatrische stoornis: „Een geestesstoornis is een gedrags- of mentaal syndroom of patroon dat gepaard gaat met onwelbevinden (distress) of beperking (disability) of verhoogd risico op overlijden, pijn, onvermogen of verlies van vrijheid.” Van belang is op te merken dat het in deze definitie van ziekte niet gaat over oorzaken van de stoornis. Wat als ziekte of stoornis telt, wordt bepaald door de consequenties: onwelbevinden, beperking of nadeel.

Ideologische motieven

In de discussie rond de hulpverlening door Different draait het echter vooral om oorzaken in de vorm van seksuele gerichtheid op het gelijke geslacht. Wie dit naast de bovengenoemde criteria legt, ziet dat in deze discussie internationale psychiatrische afspraken aan de kant gezet worden vanwege ideologische motieven. De discussie over de hulp die Different verleent, gaat uiteindelijk over de vraag: mogen mensen dusdanig lijden aan hun seksuele gerichtheid dat er voldaan wordt aan de criteria voor een psychiatrische stoornis, en daar vervolgens verzekerde hulp voor ontvangen?

Het antwoord lijkt ons helder. Mensen mogen lijden aan welke moeiten met zichzelf ook en daar psychiatrische hulp voor ontvangen, wanneer er voldaan wordt aan de criteria van een psychiatrische stoornis. In het geval van Different zal men wanneer er geen psychiatrische stoornis is, natuurlijk desgewenst wel pastorale hulp kunnen bieden. Daarvoor mag echter –terecht– geen geld gevraagd worden bij de zorgverzekeraar.

Enkele feit

Wanneer er wel een psychiatrische stoornis is én Different die zorgvuldig vaststelt en behandelt, is het niet langer betalen van een behandeling die de patiënt en Different zijn overeengekomen discriminatie op grond van levensovertuiging. Hiermee wordt een groep mensen enkel om (het hebben van moeite met) homoseksuele gevoelens in de kou gezet. Vanuit de enkelefeitconstructie in de Algemene wet gelijke behandeling weten we dat de overheid niet zo wil omgaan met het wel of niet homoseksueel zijn. Blijkbaar is die enkelefeitconstructie in omgekeerde vorm niet geldig?

Different heeft, gezien de eerder door de inspectie vastgestelde tekortkomingen, huiswerk te doen. Naar verluidt in de media was het daar al hard mee bezig. Minister Schipper doorkruist om ideologische redenen de algemeen en ook door haar ministerie aanvaarde psychiatrische systematiek en heeft daarom huiswerk over te doen.

De situatie heeft er meer de schijn van dat er om politieke redenen linksom of rechtsom een einde aan het werk van Different gemaakt moest worden, dan dat er met de genomen drastische maatregel een onrechtmatigheid bedwongen is. Wanneer zorgverzekeraars op grond van het ministerieel advies in de genoemde gevallen besluiten begeleiding door Different niet te vergoeden, heeft het aanhangig maken van deze gang van zaken bij de rechter of de Commissie Gelijke Behandeling onzes inziens een gerede kans van slagen.

De auteurs zijn respectievelijk psychiater en arts in opleiding tot psychiater.