Inhoudelijk treft de hoogleraar geen hervormingen aan, behoudens het ontslagrecht. Net nu de woningmarkt muurvast zit, de hypotheekrenteaftrek beperkt wordt en steeds meer mensen met een groeiende schuld zitten die verhuizen zonder failliet te gaan belemmert, worden zij door het afschaffen van de onbelaste reiskostenvergoeding aangemoedigd om dichterbij het werk te gaan wonen. Bovendien is de aftrekbaarheid van deze kosten destijds verdedigd met het argument dat werkgevers zakelijke kosten moeten vergoeden en dat dit onbelast kan. Nu gaat diezelfde wetgever haaks op zijn eigen argumentatie die kosten wél belasten. „Ordinaire belastingverhoging dus, met zeer onredelijke individuele gevolgen bij een uit fiscaal oogpunt volstrekt willekeurig bepaalde groep.”

Dezelfde ”overheidsdubbelhartigheid” is elders terug te vinden. Geen positieve noten? Eentje misschien: door verdubbeling van de bankenbelasting krijgen we het ”net goed”-gevoel. Alhoewel: het is dan weer jammer dat niets de banken ervan weerhoudt om die belasting geheel aan ons door te berekenen in de tarieven.

Eveneens op het raakvlak van politiek en recht zijn de artikelen die verschijnen over de SGP-procedure, thans in Straatsburg. In het blad Openbaar Bestuur (mei 2012) gaat R. Kooijman in op de status van de zaak. Begin 2011 heeft de minister meegedeeld dat de staat geen maatregelen treft jegens de SGP om passief kiesrecht voor vrouwen te bevorderen. Men wacht op de uitspraak van het Europees Hof. Eind 2011 heeft het hof hierover echter vragen gesteld: niet het hof, maar de staat zou immers eerst aan zet moeten zijn. Vervolgens is het aan het hof om het optreden van de staat te toetsen.

Het artikel gaat tevens in op de mogelijke maatregelen en de effecten daarvan. De auteur stelt zich evenwel de vraag of maatregelen nog wel nodig zijn. De Hoge Raad heeft overwogen dat de maatregelen die de staat moet nemen het minste inbreuk op de rechten van de SGP moeten maken. Het hoofdbestuur heeft reeds laten weten dat er geen formele beletselen voor vrouwen zijn. „Kennelijk heeft de SGP zich laten dwingen door de dreiging met nog onbekende maatregelen. Dat is mogelijk doorslaggevend voor de ontvankelijkheid van de SGP in Straatsburg.” Deze maatregel van het hoofdbestuur kan evenwel ook anders worden benaderd, zoals Van der Staaij het formuleerde: „Voor de SGP geldt dat we hierin op een eerlijke manier onze weg willen gaan. Dat betekent trouw aan onze beginselen en loyaal aan de rechtsorde.”

Door de zaak-Robert M. staat het spreekrecht van slachtoffers tijdens een rechtszaak weer volop in de belangstelling. Hierbij draait de discussie erom of de ouders het spreekrecht kunnen krijgen, terwijl zij zelf niet misbruikt zijn. Het spreekrecht is officieel bedoeld voor slachtoffers van ernstige delicten van 12 jaar en ouder. De rechtbank oordeelde op dit punt echter dat schade aan het kind schade aan ouders meebrengt; zij moeten ruimte krijgen te vertellen wat de gevolgen van het misdrijf teweeg hebben gebracht.

In Nederlands Juristenblad 17 gaan de victimologen prof. Letschert en dr. Pemberton nader in op dit spreekrecht. Toegelicht wordt dat het voornaamste doel van het spreekrecht inhoudt dat een begin van herstel van de emotionele schade wordt bevorderd. Het zou echter een misvatting zijn om dit te zien als therapeutisch: de verschillen tussen therapie en tien minuten spreken in een publiek forum zijn enorm. Toch is spreekrecht van belang als aanvulling. Voorkomen wordt dat het slachtoffer zich buitengesloten voelt van zijn ”eigen” rechtszaak. Dit zou namelijk leiden tot secundaire victimisatie. Het slachtoffer krijgt een stem en de uitspraak een persoonlijk tintje; het is een uitspraak mede namens het slacht­offer. Voor het effect is het niet eens nodig dat het spreekrecht ook werkelijk wordt benut; alleen het aanbod daartoe werkt reeds. De beslissing die het slachtoffer daarin zelf neemt, draagt bij aan het herwinnen van controlegevoel.

De auteurs geloven daarom niet dat in de Amsterdamse zedenzaak het spreekrecht voor de ouder therapeutisch effect sorteert. Het primaire doel van de wetgever wordt niet bereikt. De toekenning van het spreekrecht is echter een reële erkenning van het leed. Hoewel de advocaten van Robert M. wetenschappers zoeken voor hun poging het spreekrecht te dwarsbomen, zijn deze auteurs van mening dat dit wel het minste is wat voor de ouders kan worden gedaan.

Mr. A. Klaassen, advocaat bij Bouwman Van Dommelen Advocaten. Reageren? focus@refdag.nl