Deze week werd bekend dat de Theologische Universiteit aan de Broederweg in Kampen, overweegt de hanzestad te verlaten (RD 22-5). Recent nam Kampen al afscheid van de Protestantse Theologische Universiteit.

Dat de Theologische School van de Christelijk Afgescheidene Gereformeerde Kerk – de voorloper van beide universiteiten – in 1854 in Kampen kwam, was allerminst vanzelfsprekend, noch dat zij er meer dan 150 jaar zou blijven.

Amsterdam

Bij de acta van de synode van 1846 is een plan voor de oprichting van een predikantsopleiding gevoegd, waarin de plaatsen Groningen, Assen, Smilde, Meppel en Zwolle worden „voorgeslagen.” Het criterium is vooral „eene goedkoope en geschikte plaats voor de studenten.”

In 1849 blijkt echter een deel van de synodeleden te kiezen voor Amsterdam, vanwege „de meer geschikte gelegenheid voor de aankomende Leeraars om menschenkennis te verkrijgen”, terwijl een ander deel pleit voor „eene landstad.” Met een volstrekte meerderheid van stemmen wordt uiteindelijk gekozen voor de voormalige academiestad Franeker.

Voor de synode ten einde is, roert de kerkeraad van Amsterdam zich echter. Hij wil zijn predikant, die tot docent benoemd is, niet kwijt en zegt een forse financiële bijdrage toe als de school toch in Amsterdam komt.

Dat laat de kerkeraad van Franeker niet op zich zitten. Hij belooft zich in te spannen voor huisvesting, zo mogelijk in een gedeelte van het voormalig Academiegebouw. De synode blijft bij Franeker en bestempelt de bezwaren van Amsterdam als „wantrouwen tegen Hem, die de Koning der Kerk is.”

Op de synode van 1851 blijkt dat de provinciale kerkvergadering van Noord-Holland met klem de andere provinciale vergaderingen heeft verzocht toch voor Amsterdam te kiezen. Dit heeft grote verwarring veroorzaakt. Ter synode wordt opnieuw gestemd: nu zijn er 14 stemmen voor Amsterdam, en 11 voor Franeker. Vele broeders onthouden zich van stemming. De synode vindt deze basis te wankel en besluit de oprichting uit te stellen.

Discussie

Op de synode van 1854 lijkt het tweetal Amsterdam – Franeker vergeten te zijn. Beide plaatsen worden nog wel genoemd, maar andere niet minder. Hier duikt ook voor het eerst de naam Kampen op.

Tijdens de eerste bespreking wordt uitgebreid gepraat over de mogelijkheden Amsterdam en Groningen. Een dag later worden andere plaatsen besproken. Als de stemronden aanbreken wordt het gewicht van de zaak klaarblijkelijk gevoeld: tot tweemaal toe wordt er gebeden, en ook zingt men Psalm 131:4 „Dat Isrêl op den Heer’ vertrouw’ (…) en stil berust’ in Zijn beleid (…).” In de laatste stemronde blijkt Kampen boven Groningen te gaan.

Nog geeft de kerkeraad van Amsterdam het niet op. Hoewel de school dan reeds in Kampen van start is gegaan, is er op de synode van 1857 een brief waarin Amsterdam aandringt om alsnog naar de hoofdstad te komen „om hare ligging, om den maatschappelijken omgang voor de studenten en omdat te Amsterdam eene bibliotheek ten gebruike voor het publiek bestaat.”

Ook is exact de helft van het curatorium en het docentenkorps niet te spreken over Kampen, en pleit ook een groep van zestien studenten voor verhuizing. Over de kwestie wordt uitvoerig gediscussieerd. Uiteindelijk mogen curatoren en docenten omzien naar een geschiktere plaats, maar wordt tevens besloten „de Theol. School voor als nog te Kampen te laten.”

Zedeloosheid

Dat ‘vooralsnog’ heeft ruim 150 jaar geduurd. Toen bleken de plaats die in 1846 als eerste genoemd werd én de plaats die het meest gebrand was op vestiging binnen haar muren, beide alsnog gewonnen te hebben.

De synodalen vertrekken uit Kampen. Het is te hopen dat de vrijgemaakte nazaten van de 
christelijk afgescheidenen wél de waarschuwing ter harte nemen die op de synode van 1857 werd gedaan: „Dat de Theol. School van Kampen niet anders dan om gewigtige reden naar elders verplaatst worde, doch nimmer naar Amsterdam wegens de vele kosten en de groote zedeloosheid aldaar.”

De auteur woont in Kampen en is master-student theologie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.