Behalve van ontzetting is er ook sprake van gevoelens van machteloosheid. In Bagdad liet de VN-diplomaat Sergio Vieira de Mello het leven. Maar de Verenigde Staten reageerden als eerste. Het lijkt er opnieuw op dat zij in feite niet bij machte zijn om na hun stoere ingreep Irak veilig te maken. President Bush voelt dat heel goed. Mede daarom zal hij zo snel mogelijk naar de camera’s zijn gerend voor een toespraak.

Sommigen houden vol dat het voortdurend geweld van Palestijnse zijde de schuld is van Israël. Zelfs als dat zo zou zijn, is het dubieus dat twintig Joden moeten sterven uit wraak voor de dood van één lokale Jihad-leider. Waarom komen de Palestijnen niet op het idee om de vicieuze cirkel van bloedvergieten te doorbreken? Hun gedrag gaat alle perken te buiten. Israël alle schuld toeschuiven is klinkklaar bedrog.

Niemand kan de terroristen in Irak enig voordeel gunnen. Of de Verenigde Staten nu het recht hadden om Saddam Hussein aan te vallen of niet, die aanval is een voldongen feit. En het is niet te loochenen dat het een goed werk was om de poten onder de zetel van de bloeddorstige dictator weg te zagen. Figuurlijk dan. Want die eigen, persoonlijke stoel staat nog ongeschonden in zijn paleis in Bagdad. Bezoekers kunnen het zitmeubel proberen. De actuele aanslag is echter laf. De geweldplegers piekeren er niet over om het strengbeveiligde paleis aan te vallen. Nu moeten hulpvaardige mensen hun dienstbetoon met de dood bekopen.

Van diverse kanten komen reacties van meeleven. Minister De Hoop Scheffer vindt ’Bagdad’ erg. En onze voormalige minister-president Lubbers liet dat -vanuit zijn internationale werkkring- ook weten. Dat is goed. Maar wat haalt het uit? Wie komt er een stap verder mee? De ontzetting en machteloosheid blijven. Meelevende woorden van Nederlandse regenten zouden ook ten aanzien van de aanslag in Israël wellicht de pijn verzachten van de menigeen shockerende en woedend makende uitspraken van oud-premier Van Agt, Gretta Duisenberg en anderen. Maar hoe verder in Bagdad en Jeruzalem?

De brute aanslagen bewijzen dat de wereld niet zonder sterke leiders kan. Soms worden mensen erop afgerekend dat ze te weinig democratisch denken. Maar democratie is niet altijd afdoende om welvaren en veiligheid te garanderen. Israël is de beste democratie van het Midden-Oosten. En toch slagen mensen er niet in de situatie in de hand te houden. Als in Irak de democratie hoogtij zou vieren, zou de ellende er voor christenen -bij een door sjiieten gedomineerde regering- alleen maar groter worden. Tegelijk vormt het optreden van leiders die orde op zaken stellen gemakkelijk een stap naar de dictatuur. Die kant moet het niet op.

In de praktijk van de politiek kan de bereidheid tot gesprek in plaats van geweld niet van één kant komen. Daarom zit er maar één ding op. Dat Bush -in elk geval in Irak- gaat tonen wat hij waard is. Als hij nog enigermate gerespecteerd wil blijven, moet hij het karwei afmaken. En zich niet gaan terugtrekken op zijn ranch achter een steak. Het gaat erop of eronder.