Europa verkeert in zwaar weer. De aandelenkoersen op de effectenbeurzen illustreren dat. In Amsterdam verblijft de AEX-index, na een hoogste niveau dit jaar van 336 punten, nu onder de grens van 300. De waarde van de euro staat eveneens onder druk. Die is weggezakt tot in de buurt van 1,25 dollar.

De economische groei laat te wensen over en de werkloosheid loopt op. Verder zijn er de grote zorgen over Griekenland. Als de bevolking daar bij de stembusgang op 17 juni kiest voor de politieke partijen die zich niet langer willen conformeren aan het door EU en Internationaal Monetair Fonds (IMF) afgedwongen straffe bezuinigings- en hervormingsbeleid, dreigt de geldkraan dicht te gaan, met als gevolg het faillissement, mogelijk vergezeld van een uittreden uit de muntunie.

De Europese leiders blijven ernaar streven Griekenland binnenboord te houden. Dat herhalen zij in de slotverklaring die zij vannacht aan de buitenwacht presenteerden. Maar tegelijk zijn er volop geruchten over scenario’s voor een exit. De draaiboeken liggen waarschijnlijk op de plank. Minder mag men trouwens niet verwachten. Verantwoordelijke overheden en politici dienen op alles te zijn voorbereid.

Ondertussen nemen ook de spanningen rond Spanje met de dag toe. Woensdag luidde premier Rajoy, na een overleg in Parijs met Hollande, voorafgaand aan de vergadering in Brussel, de noodklok. Hij vreest dat zijn land binnenkort niet meer zijn betalingsverplichtingen kan naleven, doordat de rente op nieuwe leningen almaar stijgt. Hij kwam met een dringend verzoek op de proppen om in te grijpen, bijvoorbeeld via het opkopen van Spaanse obligaties, wat de intrest omlaagbrengt.

De banken in deze EU-lidstaat op het Iberisch schiereiland staan er beroerd voor. De overheid zou aan hen kapitaal moeten verstrekken voor het opvangen van de afboekingen op onroerend goed, maar zij kampt zelf met een bijna lege schatkist. Een beroep van Spanje op het Europese noodfonds ligt in het verschiet.

Het is een reeks van alarmerende signalen, die erop wijzen dat van de regeringsleiders de komende tijd veel daadkracht wordt gevraagd om de crisis het hoofd te bieden. Na hun besprekingen van woensdagavond straalden zij niet uit dat zij daar klaar voor zijn. Er blijven forse verschillen van opvatting en dat stelt de financiële markten niet gerust en geeft geen vertrouwen.

Duidelijk is dat bevordering van de economische groei geleidelijk aan een zwaarder accent krijgt. Daarmee drukt de Franse president François Hollande, die in Brussel debuteerde, zijn stempel op de agenda. Volgens hem is er op het genoemde terrein te weinig gedaan. Dat betekent verhulde kritiek op Duitsland, dat voortdurend hamert op de noodzaak van vooral een strenge begrotingsdiscipline.

Bondskanselier Merkel wordt nu in de verdediging gedrongen. In ieder geval vindt zij in premier Rutte nog een stevige bondgenoot, zo bleek uit diens opmerkingen na afloop van de ontmoeting. Beiden zitten ook op één lijn voor wat betreft het pleidooi van Hollande voor invoering van eurobonds. Rutte liet er geen twijfel over bestaan: hij zal zich krachtig daartegen verzetten.

De roep om stimulerende maatregelen zwelt aan, niet alleen van de kant van Hollande, ook van instellingen als IMF en OESO. Maar de leiders zullen beseffen dat een bijstelling van de koers niet ten koste mag gaan van de terugdringing van tekorten. Daarmee zouden zij immers hun geloofwaardigheid in de aanpak van de schuldenproblemen op het spel zetten. Een grootschalig stimuleringsprogramma met behulp van extra overheidsuitgaven, zoals in 2009, toen 200 miljard euro werd ingezet, zit er in de huidige situatie zeker niet in. Daarvoor ontbreekt de budgettaire ruimte.

Eind volgende maand wacht de volgende officiële EU-top. Bij die gelegenheid moeten er besluiten vallen over de beoogde impulsen voor de economie. Dan prijken ook Griekenland en Spanje ongetwijfeld weer dominant op de agenda. Mogelijk nadert het moment van een keuze tussen of het uiteenvallen van de eurozone of een nog hechtere samenwerking met toch een gezamenlijke financiering van de schulden via eurobonds.