Sint Vituskerk Blauwhuis neemt orgel weer in gebruik
In het dorp Blauwhuis, bij Bolsward, wordt komende zondag het geheel gerestaureerde orgel van de Sint Vituskerk aldaar weer in gebruik genomen. Het spelen was door uitval van registers en toetsen eigenlijk niet meer mogelijk. Daarom werd in mei 2010 de Opus 201 gedemonteerd en naar het restauratieatelier van de firma Adema’s Kerkorgelbouw in Hillegom overgebracht. Daar is er, onder leiding van directeur Ronald van Baekel, twee jaar gewerkt aan de restauratie. Onlangs zijn de bijna duizend houten, zinken en metalen pijpen teruggeplaatst en gestemd.
Het orgel in Blauwhuis is van bijzondere waarde. De gebroeders Rohlfing uit Osnabrück bouwden het orgel in 1924 voor 7.000 gulden. Het tweeklaviersorgel (hoofdwerk en zwelwerk) met zeventien registers werkt via een pneumatisch systeem, waarbij de verbinding tussen toets en pijp door middel van luchtdruk tot stand komt; een variant op het zogenaamde taschenladen-systeem.
Naast Blauwhuis zijn er in Nederland nog maar weinig Rohlfing-orgels in gebruik. Veel van de orgels van deze bouwer zijn gesloopt. Vorig jaar is in Zuurdijk (Groningen) nog een Rohlfing van dit type gerestaureerd. Wilfred Folmer van Adema’s Kerkorgelbouw: „Het orgel in Blauwhuis werd destijds gekocht omdat men een soortgelijk orgel van Rohlfing had gezien in de Heilig Hart-kerk in Groningen. Dat vond men heel mooi klinken. Dit orgel is nu in bezit van een particulier.”
In de jaren twintig werd het orgel in Duitsland aangeschaft via de Nederlandse agent Holtman en Leemhuis. „Kerken konden toen vanwege de geldontwaarding in Duitsland relatief goedkoop orgels kopen. Daarom worden deze orgels ook wel valutaorgels genoemd.”
Bij de restauratie is nu de Mixtuur (3 sterk) gereconstrueerd. „Dit register was in de jaren vijftig gewijzigd, evenals de twee strijkers die al in 1997 terug zijn geplaatst. Voor de Mixtuur zijn nu 81 nieuwe pijpen gemaakt. Wie nu het orgel hoort, merkt direct het verschil. Het orgel heeft meer kartakter en body gekregen. De individuele registers bezitten nu meer helderheid en boventoonrijkheid, waardoor de samenklank meer op logische wijze in elkaar grijpt. Iets wat noodzakelijk is binnen een orgeltype waarin veel registers van dezelfde toonhoogte aanwezig zijn (8 voets registers met name).”
Daarnaast zijn alle pijpen schoongemaakt, opnieuw geïntoneerd en is ook de speeltafel gerestaureerd. Wat tevens bijzonder is aan het orgel van Blauwhuis is dat de pneumatische windladen van het orgel geen kegels, maar duizend keilbalgjes voor de windtoevoer naar de orgelpijpen heeft. Ook dit deel van het orgel is gerestaureerd.
De 147.000 euro kostende restauratie is, op verzoek van het parochiebestuur, geheel buiten de exploitatie van de Sint Vitusparochie om gefinancierd. Er werd met succes aangeklopt bij diverse fondsen, het rijk, provincie Fryslân, plaatselijke verenigingen en Caritas.
