Cultuur & boeken

Biografie voor Han Hoekstra, bijna vergeten schrijver

Biografieën van minder bekende schrijvers kunnen minstens zo interessant zijn als levensbeschrijvingen van beroemde auteurs. De biografie van Han G. Hoekstra (1906-1988) onthult iets van de wereld achter de bekende literatuurgeschiedenis.

Tjerk de Reus

7 May 2012 18:49Gewijzigd op 14 November 2020 20:56
Han G. Hoekstra. Foto Ambo
Han G. Hoekstra. Foto Ambo

Han G. Hoekstra is zo’n beetje een vergeten naam, maar toch ook niet helemaal. De ”Gouden boekjes” –een reeks kinderboekjes die sinds 1953 verschijnt– zijn nog altijd een begrip. Aan die reeks is Hoekstra’s naam verbonden, samen met die van Annie M. G. Schmidt. Schmidt verwierf grote bekendheid in de Nederlandse kinderliteratuur, maar wie de Hoekstrabiografie van Joke Linders en Janneke van der Veer leest, ontdekt dat het succes van Schmidt niet losstaat van het ‘voorwerk’ van Han Hoekstra.

Voordat Annie M. G. Schmidt een breed publiek begon aan te spreken met haar moderne kinderversjes waarin kinderen vanuit hun eigenheid aan het woord komen, was Han Hoekstra al jaren bezig in dit genre. Nu mag dat vergeten zijn, in de jaren vijftig en zestig werd dit wel opgemerkt; Hoekstra ontving in 1972 de Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre. De biografen tekenen hierbij aan dat Schmidt deze prijs pas in 1987 zou krijgen.

De levensloop van Han Hoekstra werd bepaald door zijn schrijverschap. Hij was dichter, maar ook journalist. Voor de oorlog bij De Nieuwsbron, na de oorlog bij Het Parool. Hij was ook betrokken bij uitgeverij De Bezige Bij. Tegelijk was hij verstrikt in literaire netwerken, wat hem veel werk opleverde. Hoekstra groeide op in een protestantse sfeer. Dat zei hem ook wel iets, getuige zijn medewerking aan het protestants-christelijke literaire maandblad Opwaartsche Wegen. In 1928 publiceert hij daarin twee gedichten, en hij zou tot aan de oorlog medewerker blijven. De auteurs van deze biografie stellen dat Hoekstra een twijfelaar was en niet goed paste in het paradigma van de protestants-christelijke letteren. Hij wilde best aan een expliciet christelijk blad meewerken, maar hij had zelf geen welomlijnd, vast geloof.

Na de oorlog zou hij niet meer gezien worden op het protestantse erf. Klaas Heeroma, die in de jaren dertig een soort canon van christelijke dichters samenstelde, met tamelijk strenge richtlijnen, rekende Hoekstra niet tot de kernauteurs van de protestants-christelijke beweging.

Hoekstra’s debuutbundel ”Dubbelspoor” (1933) werd uiteraard wel gerecenseerd in Opwaartsche Wegen. Redacteur Jo van Ham schreef: „Ik houd van Hoekstra’s verzen en ik ben blij, dat in Opwaartsche Wegen altijd een plaatsje voor hem kon worden opengehouden en dat hij zich altijd weer tot ons getrokken voelde.” Na zijn debuutbundel zou in 1940 ”Het ongerijmde leven verschijnen”, in 1945 het illegale ”Amorosa”, in 1946 ”Panopticum.” Daarna verschenen er alleen nog twee edities van zijn verzamelde gedichten (in 1956 en 1972). Daarnaast stelde Hoekstra talloze bloemlezingen samen en werkte hij mee aan allerlei boekuitgaven.

In de jaren dertig was Hoekstra actief in literaire netwerken. Hij kende veel mensen die ertoe deden in het literaire circuit en schreef in enkele bladen over kunst en literatuur. In 1940 was hij betrokken bij de oprichting van het letterkundige blad Criterium, dat hij met onder anderen Ed. Hoornik redigeerde. Na de oorlog vond hij geen aansluiting bij de vernieuwingen in de poëzie, zoals die vorm kregen in de beweging van vijftig. Hoekstra wilde dat ook niet, hij verloor gaandeweg zijn passie voor poëzie voor volwassenen.

Hoekstra’s privéleven komt in dit boek ook aan bod. Hij was een creatieve eenling, een man die veel op stap was en al zijn tijd stak in zijn schrijverij. Dat leverde spanning op in de thuissituatie. Hoekstra was vier keer getrouwd, vier keer eindigde het huwelijk in een scheiding. De loop van zijn leven overziend, kun je moeilijk ontkomen aan een tragische indruk. Hoekstra leed eronder dat hij als vader en als echtgenoot niet geslaagd was. Zijn dichterschap bloedde dood. Veel vrienden drongen erop aan weer wat te schrijven, zoals Annie M. G. Schmidt, die hem ‘smeekte’ om door te gaan „met wat dan ook, versjes, musicalteksten, een toneelstuk desnoods”, valt in de biografie te lezen. „Maar het vertrouwen dat opnieuw beginnen ergens toe kon leiden, ontbrak.”


Boekgegevens

”Han G. Hoekstra. Een biografie”, door Joke Linders & Janneke van der Veer; uitg. Ambo, Amsterdam, 2012; ISBN 978 90 2632 416 1; 352 blz.; € 34,95.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer