Commentaar: Hollande en de grandeur van Frankrijk
„Frankrijk is geen Frankrijk zonder grandeur”, noteerde de Franse oud-president Charles de Gaulle (1890-1970) in zijn autobiografie. De trots voor hun land zit veel Fransen in het bloed. Maar de samenballing van al die grandeur in één persoon vonden veel Fransen klaarblijkelijk toch te gortig. ‘Hyperpresident’ Nicolas Sarkozy moest gisteren het veld ruimen als president. Zijn beleid beviel veel Fransen niet, maar zijn egoïstische stijl vervreemdde al evenzeer. Daar was zelfs een term voor: antisarkozisme.
Al kort na zijn aantreden in 2007 vielen Sarkozy vergelijkingen ten deel met niet onomstreden voorgangers als Napoleon en Lodewijk XIV. De link met Napoleon was uiteraard snel gelegd vanwege het kleine postuur van Sarkozy, maar veel Fransen herkenden ook diens autoritaire stijl. De populariteit van Sarkozy zakte gedurende zijn ambtstermijn naar een historisch dieptepunt en het uitzonderlijke gebeurde: een zittende Franse president is na zijn eerste termijn naar huis gestuurd. Sinds het begin van de zogenaamde Vijfde Republiek in 1958 gebeurde dat maar één keer eerder: Valéry Giscard d’Estaing verloor in 1981 na zijn eerste termijn van de socialist Mitterrand.
De nieuwe Franse president François Hollande geldt als het tegenbeeld van Sarkozy: rustig en wars van grandeur. Als een Franse Donner verplaatst hij zich bij voorkeur per scooter door het Parijse verkeer. De afscheidswoorden van Sarkozy lijkt beide kemphanen overigens alsnog dichter bij elkaar te brengen. „Ik bereid mij erop voor weer een Fransman onder de Fransen te worden”, liet Sarkozy gisteravond weten. Wie weten komen ze elkaar straks op de scooter tegen.
In plaats van elkaar dan voorbij te rijden, zou het goed zijn als ze hun scooters even bij een terras neerzetten. Het is waar: Sarkozy heeft zijn volk pessimistisch achtergelaten. Uit onderzoek blijkt zelfs dat de burgers van Iran en Afghanistan nog optimistischer zijn over hun toekomst dan de Fransen. De werkloosheid is in zijn vijfjarige ambtstermijn alleen maar gestegen. Door zijn felle retoriek vervreemdde Sarkozy bovendien grote groepen immigranten van zich. Verandering op dat gebied is belangrijk.
Maar Sarkozy heeft ontegenzeggelijk ook noodzakelijke maatregelen genomen om Frankrijk voor te bereiden op de toekomst. Hollande zal het eveneens aan moeten durven om dergelijke impopulaire maatregelen te nemen. Anders is het maar zeer de vraag of Hollandes beleid ervoor kan zorgen dat Frankrijk zijn aloude grandeur behoudt. Niemand zit te wachten op de puinhopen van het Frankrijk na Mitterrand. Dat zal zijn weerslag hebben op heel Europa.
Hollande zei gisteren dat hij afgerekend wil worden op eerlijkheid in de samenleving en de positie van jongeren op de arbeidsmarkt. Dat zijn doelen die Frankrijk zonder meer grandeur zullen geven. Maar mag het ook grandeur heten als abortussen straks in elk Frans ziekenhuis mogelijk zijn en bovendien volledig vergoed worden door de verzekeraar? En als religie nog verder in de privésfeer wordt gedrukt? Op ethisch gebied staat Hollande grote verschuivingen voor. Hij hoeft zijn naam echter niet op alle punten eer aan te doen.