Rav (rabbi) Mayer Just, in 1908 geboren in het Hongaarse Wizjnitz, was van 1963 tot 2010 (opper)rabbijn in Nederland. Op 9 april 2010 overleed hij, 101 jaar oud. „Kort voor zijn heengaan gaf hij te kennen, dat hij het op prijs zou stellen, als zijn gedachtegoed te boek zou worden gesteld”, schrijven zijn kinderen Rachel en Raoul Loonstein-Just in het voorwoord. „Ons zal altijd voor ogen blijven hoe hij dag en nacht besteedde aan het Tora leren.”

Voor wie wil weten hoe orthodoxe Joden over allerlei vraagstukken (zouden moeten) denken, vindt in deze bundel heel veel. Wat is Jodendom? Wat houdt de idee van de ”bechiera” –„onze uitverkorenheid”– in? Hoe aan te kijken tegen Israël? Wat is vrijheid?

Wat de laatste vraag betreft: als er één volk is dat weet wat slavernij, vervolging, zelfs vernietiging inhoudt, is het het Joodse volk. En „in geestelijke zin zijn wij nog altijd slaven”, schreef rabbijn Just in 1973 ter gelegenheid van Pesach. „Wie wil beweren meester te zijn van zijn begeerten, wie kan zeggen niet min of meer slaaf van mamon –geld– te zijn? De echte geestelijke vrijheid blijft een ideaal waar wij steeds naar moeten streven.”

Bij al het lezenswaardige dat dit boek biedt, valt, juist bij thema’s als deze, op dat één notie steeds ontbreekt. Het is de notie dat niet één geestelijke slaaf zichzelf ooit zal kunnen bevrijden. Dat kan er maar Eén: de Rechtvaardige, over Wie de profeet Jesaja spreekt, Die velen rechtvaardig zal maken, „want Hij zal hun on­gerechtigheden dragen.”

Boekgegevens

Rav Just aan het woord. Artikelen en toespraken van opperrabbijn Just; uitg. Amphora Books, Amsterdam, 2011; ISBN 978 94 91010 04 0; 187 blz.; € 22,50.