Geiger won eerder de prestigieuze Deutsche Buchpreis voor zijn boek ”Met ons gaat het goed”, een Oostenrijkse familieroman over drie generaties. Zijn nieuwste boek, ”De oude koning in zijn rijk”, is in het Duitstalige gebied een ware bestseller en ook hier de aanschaf door lezers en bibliotheken waard. Het is een eigenzinnig, mooi boek over de vader van Geiger.

Het onbekende en onbeminde geldt ook de vader in de roman. Door ervaringen die littekenweefsel gevormd hebben, verafschuwt hij het nieuwe en onbekende. En dat heeft een groot effect op zijn relaties en zijn gezin. ”De oude koning in zijn rijk” is sterk autobiografisch gekleurd. De vader dementeert en heeft steeds meer zorg nodig. De kinderen nemen die zorg op zich en de ik-persoon verhaalt over het leven van zijn vader, toen. En over het contact met hem, nu.

Geigers woordkeus trekt. Zijn stijl wordt gekenmerkt door een combinatie van diepzinnigheid en spontaniteit. De vader heeft in de oorlog dermate onthechtende ervaringen meegemaakt dat het zijn wens is voortaan een overzichtelijk leven te leiden waarin de grenzen duidelijk zijn aangegeven. Hij wordt een selfmade man, bouwt zijn eigen huis en zit altijd vol met ideeën om eigen omgeving te verbeteren.

Op latere leeftijd komt hij een Poolse vrouw tegen die al vroeg wees is geworden. Hij wil haar graag geborgenheid en een thuis geven en trouwt met haar. Verliefdheid is voor hem minder belangrijk dan het hebben van een thuis en hij begrijpt haar behoefte aan nieuwe dingen en prikkels niet. Een huwelijksreis is voor hem een stap te ver en als zij de dag na hun huwelijk voorstelt om een boswandeling te maken, weigert hij dat. Zodat zij haar hele leven zal uitroepen: „Zelfs geen boswandeling!” Geiger vertelt er ingehouden over: „Het schrijven over een mislukt huwelijk is als koude as bij elkaar vegen.”

Ik raad de lezer aan het boek twee keer te lezen want het is zó herkenbaar wat er dan gebeurt. Als er kinderen geboren worden, volgt een tijdlang een ogenschijnlijk gelukkig samenzijn. Totdat de kinderen in de puberteit komen en zij de aangegeven grenzen willen overschrijden. Aan het invoelingsvermogen van de vader komt een einde; hij kan niet verder meegaan, zodat hij zijn kinderen ‘verliest’. De auteur merkt treffend op: „Om je open te stellen voor de wereld heb je vertrouwen nodig en dat was verloren gegaan.”

Moeder leeft met de kinderen in huis, vader isoleert zich met zijn creatieve brein in de schuur. Vooral de ik-figuur (de zoon) zet zich tumultueus af tegen dat isolement. Hij kiest de weg van de confrontatie. Als de vader op oudere leeftijd dement wordt, verwijten zijn kinderen hem aanvankelijk zelfs dat hij zijn ziekte voorwendt als een nieuwe manier om het isolement te zoeken en hun aandacht op te eisen.

Totdat de ik-figuur de tijd neemt en bij hem gaat zitten. Zijn broers en zussen volgen. En dan ontstaat er contact. Op de heel bijzondere manier die demente mensen kenmerkt. En die misschien het gemakkelijkst kan worden beantwoord door mensen die onbevangen zijn. Een hand tegen de wang. Bijzondere conversaties die veelvuldig in de roman voorkomen: „Hoe gaat het met je, papa?” „Ik moet zeggen dat het wel goed met me gaat. Maar wel tussen aanhalingstekens, want ik ben niet in staat om het te beoordelen.” Of: „Je bent thuis en je wilt naar huis. Je kunt toch niet naar huis als je al thuis bent.” „Dat is objectief juist.” „Dus?” „Dat interesseert me allemaal lang niet zo als jou.” Talig is de conversatie heel bijzonder. Je vindt juweeltjes die steeds meer gaan blinken.

Door de nabijheid en de zorg voor elkaar ontstaat er een bijzondere band. Ook als de zorg thuis te veel wordt en de kinderen kiezen voor opname van vader in een bejaardentehuis. Het contact versmalt niet, maar verdiept zich. De roman krijgt een wat sentimenteel eind, maar blijft als geheel overeind.

Vader is gelovig. De zoon niet. Toch is deze prachtige zin van hem: „God neemt de spons ter hand en veegt uit wat op het bord geschreven staat om zijn eigen naam erop te schrijven.” Zelfs als je geheugen gewist wordt, blijft die Naam staan. Dat is nog eens zinnig leven. Ook als je dement bent.

Boekgegevens

”De oude koning in zijn rijk”; door Arno Geiger; uitg. De Bezige Bij Amsterdam, 2012; 978 90 2346 796 0; 189 blz.; € 19,90.