Commentaar: Niet naar het EK 2012 in Oekraïne
Steeds meer Europese regeringen maken bekend dat zij geen ministers zullen sturen naar de wedstrijden van het Europees kampioenschap voetbal in Oekraïne. Na Nederland sloot woensdag ook Oostenrijk zich aan bij deze rij. Eerder al zeiden de Duitse bondskanselier Merkel en Europees commissaris Barroso dat er uit hun gelederen niemand naar de speelstad Charkov zal afreizen voor het EK 2012.
Het is niet zo dat er ineens nieuwe inzichten ontstaan over sportverdwazing. De kwestie is opgekomen door de foto’s van de blauwe plekken op het lichaam van oud-premier Joelia Timosjenko. Als die foto’s echt zijn, heeft ze inderdaad enkele behoorlijk beurse plekken. Volgens haar verklaring zijn ze ontstaan doordat gevangenisbewakers haar hebben geslagen.
Over de echtheid van de foto’s kan twijfel bestaan. Er zijn te veel gevallen van manipulatie bekend om voetstoots aan te nemen dat deze foto’s authentiek zijn. En als de blauwe plekken wel echt zijn, komen die dan inderdaad door mishandeling door gevangenispersoneel?
Al die vragen zijn op zichzelf terecht. Maar in de zaak-Timosjenko komen ze boven op andere aanwijzingen dat deze zaak toch al behoorlijk stinkt.
De oppositieleider is veroordeeld tot zeven jaar cel vanwege besluiten die ze heeft genomen in de tijd dat ze minister en premier was. Internationale waarnemers die de zaak hebben gevolgd, kwamen tot de conclusie dat het een politiek proces was. De rechter veroordeelde haar dus omdat de huidige president (de Russisch gezinde Janoekovitsj) haar uit de weg wil hebben. Oekraïne is er nooit in geslaagd die twijfel weg te nemen.
Vervolgens kreeg Timosjenko ernstige rugklachten. Duitse artsen hebben vorige week nog aangegeven dat ze eigenlijk in de gevangenis niet goed kon worden verzorgd. In het algemeen is het gevangenisleven in Oekraïne trouwens al geen pretje.
Tegen deze achtergrond komen die foto’s niet onwaarschijnlijk voor. Het is dan ook heel begrijpelijk dat Timosjenko hierdoor tot een symbool wordt voor een oude discussie over mensenrechten tussen Oekraïne en Europa.
Oekraïne streeft momenteel goede contacten met de Europese Unie na. Welnu, in dat krachtenveld laat Europa even op gevoelige wijze zien waar zijn prioriteit ligt. En het EK 2012 is gevoelig. Sport is een belangrijke uiting van nationaal prestige. Speelsteden geven alleen al miljoenen uit om zo’n toernooi te mogen huisvesten. Als dan allerlei regeringen zeggen niet naar jouw stad te willen komen, is dat een grote domper.
Men kan zich afvragen of het altijd zinvol is dat leden van de regering –én het koningshuis– op staatskosten voetbalwedstrijden van het Nederlands elftal bijwonen. Maar in dit geval is het een goed besluit om niet te gaan.
Had de Europa dan niet hetzelfde moeten zeggen tegen China, toen daar in 2008 de Olympische Spelen werden gehouden? Eigenlijk wel. Jammer genoeg was er toen geen symbolische kwestie. Politici blijven mensen die op korte impulsen reageren, en daarmee niet altijd even consistent zijn. Net als in Oekraïne kunnen we in Europa de rechtsstaat immers niet aan de politiek overlaten.
