Je zou het bijna een typisch Nederlandse opstelling noemen, waarbij slachtoffers en daders op één hoop worden gegooid. Omdat ‘de fouten in de oorlog’ op hun manier speelbal waren van de omstandigheden van dat moment. Verder lijkt het een poging om van 4 mei toch vooral een platform voor persoonlijke gevoelens te maken, waarbij ook nabestaanden van daders gehoord en gezien worden.

Het zijn twee snelle manieren om een nationale herdenking van de oorlog om zeep te helpen.

Intussen speelde er gisteren nog iets rond een gruwelijke oorlog, zij het in een recenter verleden. Daarbij was geen sprake van een herdenking, maar van een rechtszaak, rond iemand die zich ook probeert voor te stellen als een goede man met –wellicht– wat foute keuzes: Charles Taylor, die terechtstaat voor het Speciale Hof voor Sierra Leone in Den Haag.

Bij ons mocht dan die aanstaande dodenherdenking alle aandacht opeisen, in Sierra Leone en Liberia was de veroordeling van dit voormalige Liberiaanse staatshoofd reden tot een feestje. Taylor werd namelijk mede schuldig bevonden aan misdaden tegen de mensheid, begaan in de jaren 90. Het afhakken van ledematen, het verkrachten van meisjes, de gruwelijke verminking van tegenstanders werden toen begaan door milities die Taylor vanuit buurland Liberia destijds direct steunde. En daarom zagen duizenden verminkte burgers, moeders, vaders, kinderen, met afgehakte handen, armen en benen, uit naar deze uitspraak.

Wij in Nederland mogen er trots op zijn dat we niet alleen het Monument op de Dam hebben, maar dat ook dit hof binnen onze grenzen ligt. Met de uitspraak van het hof in Den Haag wordt immers de fakkel van het herdenkingsvuur daadwerkelijk meegenomen, de wereld van vandaag in. Als een praktische belijdenis dat straffeloosheid –het onbestraft wegkomen van schurken, ook al zijn het staatshoofden– in een beschaafde wereld niet wordt geaccepteerd.

Nu blijft de praktijk rond dit belijden een moeizaam kronkelpad vol stijgers en dalers. Zo staan tegenover het succes van Sierra Leone Suriname met zijn amnestiewet, Syrië, Noord-Korea en Afghanistan. Landen waar de wereld machteloos moet toekijken hoe onschuldige burgers werden en worden mishandeld en vermoord.

Verder ligt ook hier misbruik op de loer: zodra iedereen te pas en te onpas zijn gram wil halen via dit soort rechtspraak en het ene na het andere staatshoofd voor zulke hoven wil slepen. Net zoals een herdenking geen speelbal mag worden van gevoelens, zo mag internationaal recht geen instrument worden van opportunisten.

Gewone burgers doen er intussen goed aan dit soort rechtspraak niet meewarig af te doen als druppels op een gloeiende plaat. Akkoord, de kinderen van Sierra Leone krijgen er hun ledematen niet mee terug. Maar dat zij niet de moeite waard zouden zijn om hun leed alsnog op het hoogste niveau te vergelden, dat is een subtiele vorm van hardnekkig onrecht.