Het dijkvak, onderdeel van de Oude Lekdijk-West net buiten Bergambacht, is bij verzwaringen twee jaar geleden vervangen door een nieuwe dijk. Die ligt enkele honderden meters landinwaarts. Daardoor ontstaat een grotere bedding voor de rivier de Lek, zodat die bij hoge waterstanden meer water kan afvoeren.

De oude dijk is na het gereedkomen van zijn opvolger door Rijkswaterstaat gebruikt voor tests. Gedurende het jaar 2001 zijn proeven gedaan om de sterkte van de dijk vast te stellen. Met die gegevens kan Rijkswaterstaat in de toekomst nauwkeuriger de sterkte van nieuw aan te leggen dijken berekenen. Bij het onderzoek bleek de dijk overigens sterker te zijn dan op basis van laboratoriumproeven was gebleken. Nu de tests zijn afgerond is een aannemer begonnen met het afgraven van de oude dijk. Daardoor krijgt de Lek weer vrij spel in het achterliggende gebied. De werkzaamheden worden echter gecombineerd met archeologisch onderzoek, omdat het dijkvak ter plaatse al in de 12e eeuw bekend was.

Het onderzoek had meer inzicht moeten geven in de wijze waarop de dijk de achterliggende eeuwen is versterkt. Maar die opzet is jammerlijk mislukt, aldus projectleider Lars Teulings van Rijkswaterstaat. „Maandag en dinsdag zijn er twee sleuven in de dijk gegraven. Daarmee is een dwarsdoorsnede gemaakt van de dijk. Daarbij zijn we echter niet gestuit op grondresten waaraan we kunnen zien dat de dijk telkens is opgehoogd. Integendeel: de hele dijk blijkt vrijwel geheel uit een grote hoop rivierklei te bestaan. Die moet er in één keer aangebracht zijn.”

Bij werkzaamheden dinsdagavond werd aan de basis van de dijk wel een stenen muurtje gevonden. Teulings: „We denken dat het een restant is van een inlaat. Die werd gebruikt om water uit de rivier bij droogte in de polder te laten lopen.” Jammer genoeg dateert de inlaat echter uit de jaren dertig van de vorige eeuw. „Daarmee is ook gelijk duidelijk waarom we niet de restanten hebben gevonden van een voortdurend opgehoogde dijk. Toentertijd heeft men blijkbaar de hele dijk al een keer afgegraven.”

Volgens Dimitri Schiltmans, archeoloog van adviesbureau RAAP, staat wel vast dat op de plaats van de afgegraven dijk al eeuwenlang een veel oudere dijk gelegen heeft. „Dit project was uniek. We hadden verwacht alle grondlagen die vanaf de twaalfde eeuw zijn aangebracht te kunnen zien. Daarbij liepen we niet het risico op overstroming van het achterland. Maar helaas is men ons zo’n tachtig jaar geleden voor geweest.” Schiltmans betreurt het temeer omdat er naar zijn mening in het verleden nooit veel aandacht is geschonken aan de geschiedenis van dijken. „Dat is ook wel logisch, omdat je er niet snel interessante bodemvondsten treft. Maar de manier waarop een dijk is aangelegd zegt wel veel over de wijze waarop het land is ingericht.”

Nu het dijkonderzoek niet heeft opgeleverd wat Rijkswaterstaat ervan hoopte, wordt het afgraven van de oude dijk volgens plan voortgezet. Het project moet over enkele maanden zijn afgerond. De plaats waar de dijk heeft gelegen blijft bij laag water zichtbaar. Tussen de oude en de nieuwe dijk komt een nat natuurgebied, waar onder meer vogels zich thuis moeten voelen. Het archeologisch onderzoek heeft enkele duizenden euro’s gekost.