Commentaar: Belangrijke taak voor VN-waarnemers Syrië
De eerste groep waarnemers is zondag aangekomen in Syrië om het zwakke staakt-het-vuren te begeleiden. De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties wist binnen een paar dagen te besluiten tot deze missie.
Deze week moet er dertig man naar Syrië. Uiteindelijk moet dit getal uitgroeien tot 250. Dat is een fors aantal. Nog niet eerder waren er zo veel internationale oren en ogen in het land.
De snelheid van handelen geeft aan dat de kwestie Syrië een hoge prioriteit heeft voor de Veiligheidsraad. Dat is de zaak zeker waard.
Tot nu toe werd elke besluitvorming over Syrië geblokkeerd door de interne verdeeldheid. China en Rusland wilden geen enkele druk op de regering in Damascus. Het zou zeker winst zijn als die verdeeldheid nu voorbij is.
Het conflict in Syrië is ook te belangrijk om op zijn beloop te laten. De Verenigde Naties zeggen dat er het afgelopen jaar al 9000 doden zijn gevallen. Volgens VN-gezant Kofi Annan zijn ook nog eens 1 miljoen mensen ontheemd geraakt. Duizenden anderen hebben een goed heenkomen gezocht in buurlanden. Dit bewijst dat de nood hoog is. Mensen gaan niet voor hun plezier op de loop.
Zonder inmenging van een orgaan als de VN zou het conflict in Syrië uitlopen op een burgeroorlog zoals in Libië. In dat conflict heeft het Westen partij gekozen voor de rebellen. Een jaar na dato kan men zich afvragen of dat verstandig is geweest. Niet dat het regime van Gaddafi aanbeveling verdiende –zijn macht steunde op bloedig geweld–, maar het verzet biedt daartegen geen ordelijk alternatief.
Gelukkig is rond Syrië het gepraat over Arabische lente inmiddels voorbij. Die term verraadt groot optimisme over de agenda van het verzet. Als de vrijheid voor christenen als graadmeter wordt genomen voor de werkelijke vrijheid die in dit gebied moet ontstaan, valt het ergste te vrezen. Deze omwentelingen brengen juist radicale moslims aan het bewind.
Het is duidelijk dat de VN-waarnemers in Syrië geen vrede kunnen brengen. Maar dat is hun taak ook niet. De waarnemers zijn er om te observeren of het bestand wordt nageleefd.
Het is belangrijk van deze bescheiden rol doordrongen te zijn. Er is daarom geen enkele reden optimistisch te zijn over deze missie. Het is vaak genoeg gebeurd dat waarnemers een gebied moesten verlaten omdat het geweld weer oplaaide. Soms is juist de aanwezigheid van internationale waarnemers voor één partij reden om te provoceren.
Toch is dat geen reden cynisch of negatief te zijn over deze poging. Integendeel, elke dag dat het staakt-het-vuren standhoudt, spaart het levens. Alleen al de aanwezigheid van waarnemers kan het geweld dempen. Tegen die achtergrond valt ook te verdedigen dat de waarnemers op zondag en niet pas maandag zijn vertrokken.
De afgelopen dagen werd er rond de stad Homs nog steeds gevochten. Garanties op het slagen van vreedzame missies zijn er echter nooit bij gewapende conflicten. Ook deze missie kan daarom jammerlijk mislukken.
Maar bij conflictbeheersing moet je niet letten op wat fout kan gaan, maar wat mogelijk is. Daarom verdienen deze waarnemers alle steun.