De Zuid-Hollandse Statenleden Vermeulen en Overwater wekken in een opinieartikel in deze krant de indruk dat gemeenten van grondspeculatie praktijk hebben gemaakt. Zij spelen daarmee in op berichten dat er gemeenten zijn die in grote financiële problemen zijn gekomen doordat zij gronden hebben verworven.

Het is inderdaad een feit dat er gemeenten zijn geweest die met hun grondbedrijf geprobeerd hebben winst te maken. Dat is niet goed. Het is echter niet correct om te suggereren dat dit de gangbare praktijk is. Veel gemeenten hebben namelijk plausibele redenen om grond aan te kopen.

Ruimtelijke ontwikkeling

Ik noem een aantal redenen. Er zijn gemeenten die grond hebben gekocht om ten behoeve van noodzakelijke ruimtelijke ontwikkelingen speculatie tegen te gaan.

Het is in bestuurlijk Nederland bekend dat wanneer er maar een vaag signaal is van mogelijke ruimtelijke ontwikkeling in een gemeente, grondeigenaren door geïnteresseerde kopers worden benaderd om grote percelen te verwerven tegen voordelige voorwaarden. Dat gebeurt niet zelden nog voordat het bestemmingsplan is gewijzigd.

Het doel van de grondkopers is uiteraard de gronden op een later moment tegen een hogere prijs óf aan de gemeente óf aan een woningcorporatie te kunnen verkopen óf zelf te ontwikkelen. Het gevolg is dat de grondprijzen stijgen.

Het is zelfs voorgekomen dat nieuwe grondeigenaren in de problemen zijn gekomen doordat een gemeente nieuwe ruimtelijke plannen al in een vroeg stadium in de ijskast had gezet.

Renteteller

Een andere reden voor grondaankopen door de gemeente is dat de overheid, Rijk en/of provincie, bepaalde ontwikkelingen noodzakelijk vindt, maar de markt, de projectontwikkelaar, daar geen brood in ziet. Wanneer een gemeente bouw van woningen in bijvoorbeeld een lagere prijsklasse voor haar inwoners noodzakelijk vindt, is zij genoodzaakt zelf die gronden te verwerven en bouwrijp te maken.

Wat veroorzaakt nu dat er gemeenten zijn die in de problemen komen door de extreem hoge kosten van grondexploitatie? Dat komt voornamelijk doordat de noodzakelijke woningbouw of ontwikkeling van bedrijventerreinen niet tot uitvoering komt. Hiervoor zijn uiteraard ook redenen, bijvoorbeeld de economische crisis.

In zo’n geval gaat bij de betrokken gemeente de renteteller –de gemeente betaalt immers rente over de grondprijs zolang deze niet doorverkocht is– steeds zwaarder drukken. Niet de prijs is in zo’n geval de grote boosdoener, maar vooral de stagnerende ontwikkelingen in de markt.

Werkelijkheid

Kortom, speculeren met grond door gemeenten om eigen gewin is geen goede zaak. Er wordt echter geen recht gedaan aan de werkelijkheid door de indruk te wekken dat gemeenten om hoofdzakelijk speculatieve redenen gronden hebben verworven.

De auteur is SGP-Statenlid van de ChristenUnie/SGP-fractie in Zuid-Holland.