Gescheiden vrouw met drie kinderen vindt rust in crisisopvang
Torenhoge schulden en toenemende problemen met haar drugsverslaafde man. Die waren er de oorzaak van dat Derinda (26) met haar drie kinderen op straat belandde. Nu woont ze in de crisisopvang van IrisZorg in Nijmegen.
Haar domein is een kamer van zo’n 4 bij 5 meter. De ruimte bevat een keukenblok, een tafel met een paar plastic stoelen, enkele kasten. In de vensterbank liggen drie Bijbels. De bank klapt Derinda ’s avonds uit, zodat ze een bed heeft. De kinderen –één, drie en vier jaar– slapen verderop in de gang met z’n drieën op een kamertje.
Derinda en haar kroost zijn een van de twaalf (eenouder)gezinnen in de crisisopvang van IrisZorg in Nijmegen. Terwijl de oudste naar school is en de jongste twee zich vermaken in een speelkamer in het opvanghuis, vertelt de gescheiden moeder haar verhaal.
Ze wordt geboren op Curaçao en brengt een groot deel van haar jeugd door op Sint Maarten. Op haar negentiende vertrekt ze voor studie naar Nederland. Tijdens haar opleiding aan de pabo krijgt ze een relatie met Angelo. Al snel wordt hun eerste kind geboren. Gedurende de zwangerschap stopt Derinda met haar studie. In de volgende jaren breidt het gezin zich verder uit. Derinda is intussen getrouwd en woont met man en kinderen in een koopwoning. „Huisje, boompje, beestje.”
Derinda weet dat Angelo in het verleden softdrugs heeft gebruikt. „Hij zei dat hij ermee was gestopt. Later bleek dat hij toch weer gebruikte, ook cocaïne. Gaandeweg bouwde hij een verslaving op en zakte daar steeds dieper in weg. We hebben goede tijden gehad, maar de problemen kregen steeds meer de overhand. Als ik daarover begon, liep het uit op ruzie. Hij was weinig thuis. Meestal zat ik alleen met de kinderen.”
Doordat er veel geld opgaat aan drugs, ontstaan er schulden. Die overvallen Derinda niet. „Hij werkte, ik deed de financiën. Er bleef steeds minder geld over voor het huishouden. Er waren weken dat ik geen eten kon kopen. Dan putte ik uit de voorraadkast. Als we nog een pak bloem hadden staan, zei ik tegen de kinderen: „We gaan leuk pannenkoeken bakken.” Ze beseften niet dat er dan geen geld was om vlees te kopen.”
Steeds vaker lukt het niet om rekeningen voor bijvoorbeeld gas en elektriciteit te betalen. Met diverse instanties treft Derinda een betalingsregeling. Om meer inkomen te krijgen, gaat ze parttime aan de slag bij een callcenter. „Ik probeerde alle ballen in de lucht te houden, maar we kwamen niet meer uit de schulden. Uiteindelijk konden we ook de hypotheek van ons huis niet meer betalen.”
Angelo belooft meer dan eens te stoppen met het gebruik van drugs, maar voegt de daad niet bij het woord. Derinda schakelt een counselor in van de kleine Nederlands-Antilliaanse pinkstergemeente waarbij het gezin is aangesloten. Telkens als ze samen een afspraak hebben, komt haar man niet opdagen.
Uiteindelijk zet ze hem voor het blok. „De ruzies liepen steeds hoger op. Ik zei: „Als je hulp zoekt, sta ik je bij. Anders ga ik alleen verder met de kinderen.” Hij koos ervoor geen hulp te zoeken. Ik heb toen een paar tassen met kleren gepakt en ben vertrokken.”
Na de nodige omzwervingen –ze woont onder meer tijdelijk bij haar broer op zolder– komt Derinda in de zomer van 2011 in de crisisopvang terecht. „Dat was wennen. De ruimte is klein en er gelden bepaalde regels. Voor elf uur ’s avonds moet iedereen binnen zijn en je kunt niet op elk moment de was doen. Er lopen geregeld kinderen op de gang van ouders die soms andere opvoedingsregels hanteren dan ik. Dat botst wel eens.”
Ondanks deze schaduwzijden is ze dankbaar voor de plek die ze heeft. „Ik ben behoorlijk zelfstandig, maar ben toch blij met de steun die ik hier krijg, bijvoorbeeld bij het regelen van schuldhulp. Ik ben bezig alle schulden die op mijn naam staan onder controle te krijgen. Ook krijg ik ouder-kindbegeleiding.”
Ze ziet de kinderen de laatste tijd opbloeien. „Toen we hier kwamen, waren ze heel onrustig, uit balans. De oudste nam te veel verantwoordelijkheid, wilde mij met van alles helpen. Het is goed dat hij nu naar school gaat. Hij kan weer kind zijn. Voor ons allemaal is er meer rust gekomen.”
Op het verblijf in de crisisopvang rust voor Derinda geen taboe, als ze bijvoorbeeld op het schoolplein staat om haar zoontje op te halen. „Ik praat weinig met andere mensen, maar als het ter sprake komt, schaam ik me er niet voor. Ik weet waarom ik hier zit. Het is een noodzakelijke tussenstap. Ik had niet geweten wat ik had gemoeten als deze plek er niet was geweest.”
Recent is ze officieel gescheiden. Ze wil nu vooral vooruitkijken. Op dit moment doet ze vrijwilligerswerk. Binnen haar gemeente is ze leider van de schoonmaakploeg en geeft ze zondagsschool. Binnenkort start ze als vrijwilliger bij een instelling voor sociaal-juridische dienstverlening. Na de zomer wil ze een opleiding in die richting gaan volgen.
Eerst staat er nog een verhuizing voor de deur. Dankzij een urgentieverklaring krijgt ze volgende maand de sleutel van een eengezinswoning in de regio Nijmegen. Hoewel het nog enkele weken duurt, heeft ze een deel van haar spullen al ingepakt klaarstaan. „Ik kijk ernaar uit om weer de rust en de ruimte van een huis te hebben.”
In alle moeilijkheden die ze heeft ondervonden zegt Derinda steun te hebben gehad aan haar geloof. „God heeft een doel met alles wat je in je leven meemaakt. Ik weet niet precies wat dat doel is, maar ik vertrouw op Hem. Hij vormt me. In de Bijbel staat: Zoek eerst het koninkrijk van God. Daar richt ik mijn aandacht op. En de rest wordt mij ook gegeven.”
Soms kan ze niet goed bevatten wat ze allemaal heeft meegemaakt. „Dan leg ik het voor de Heer neer. Zondag hebben we kerk, woensdagavond Bijbelstudie, vrijdag gebedsdienst. Ik word steeds gevoed vanuit het Woord. Dat geeft me rust. In mijn gemeente kan ik mijn verhaal kwijt en wordt er voor me gebeden. Als ik hulp nodig heb, staan mensen voor me klaar.”
Op het prikbord in haar kamer hangt een zelfgeschreven spreuk: „God, You turned my sadness into dance.” „Ja, God heeft mijn verdriet veranderd in vreugde. Ik kan weer dansen en blij zijn.”
Angelo heet in werkelijkheid anders.
„Groot tekort opvang dakloze ouders en kinderen”
Er is een chronisch tekort aan opvang voor gezinnen die op straat belanden. Dat stelt de Federatie Opvang naar aanleiding van een eigen onderzoek dat eerder deze maand werd gepresenteerd. Zij noemt de uitkomsten „alarmerend.” Al langer kreeg de brancheorganisatie voor instellingen die maatschappelijke opvang en vrouwenopvang bieden, signalen dat steeds vaker ouders met kinderen naarstig op zoek zijn naar onderdak. De recente peiling onder de aangesloten instanties onderstreept dat. „De situatie is ernstiger en structureler dan op basis van de eerste geluiden kon worden vermoed”, aldus de federatie in de quikscan ”Gezinnen in de maatschappelijke opvang”.
Het merendeel van de desbetreffende gezinnen is door de armoedegrens gezakt en kan de huur of hypotheek niet meer betalen. Het aantal eenoudergezinnen neemt volgens het onderzoek duidelijk toe. Ook signaleert de Federatie Opvang dat steeds meer grotere en complete gezinnen (met meer dan twee kinderen) bij de opvanginstellingen aankloppen. Deze zijn daarop doorgaans niet ingericht. Voorzitter Jan Laurier van de federatie noemt het schrijnend dat gezinnen soms uit elkaar worden gehaald om hen onderdak te kunnen bieden. In een aantal gevallen worden kinderen in pleeggezinnen ondergebracht. Het komt ook voor dat een moeder met kinderen in de vrouwenopvang terechtkan, terwijl vader in de daklozenopvang verblijft. „Het is al heel ingrijpend als je je huis kwijtraakt. Als gezinnen dan ook nog eens uit elkaar gehaald moeten worden, is dat extra pijnlijk”, aldus Laurier. Hij kent ook diverse voorbeelden van instanties die geregeld bij gebrek aan plaatsen gezinnen de deur moeten wijzen.
De gemiddelde verblijfsduur van gezinnen in de opvang neemt volgens Laurier toe. „Het gaat vaak om zes tot negen maanden. In die tijd wordt met professionele begeleiding gekeken hoe de situatie zo snel mogelijk kan worden genormaliseerd. Er wordt een beroep gedaan op de schuldsanering en gezocht naar mogelijkheden voor normale huisvesting.” Laurier benadrukt dat het van belang is dat er meer woningen beschikbaar komen waarnaar de desbetreffende gezinnen kunnen doorstromen. De Federatie Opvang is daarover geregeld in gesprek met gemeenten en woningbouwcorporaties. „Het terugkeren naar een normale woonomgeving is uitermate belangrijk om weer een stabiele gezinssituatie te krijgen. Dat is niet alleen van belang voor het gezin, maar ook voor de samenleving als geheel.”
De aanhoudende economische crisis stemt Laurier niet optimistisch over de toekomst. Om een verdere toename van het aantal dakloze gezinnen te voorkomen, onderstreept de federatie de noodzaak van preventie. „Daarin moet veel meer worden geïnvesteerd. Het is van belang om problemen zo vroeg mogelijk te signaleren. Het maatschappelijk werk speelt daarin bijvoorbeeld een belangrijke rol. Het eerder inzetten van schuldhulpverlening kan soms voorkomen dat een gezin uiteindelijk op straat belandt.”
Toename gezinnen in opvang
Het aantal (gebroken) gezinnen in de maatschappelijke opvang groeit. Dat stelde de Federatie Opvang eerder deze maand na een onderzoek onder instellingen die tijdelijk verblijf bieden aan mensen zonder dak boven hun hoofd. De financiële crisis, waardoor mensen met grote schulden kampen of hun huur of hypotheek niet meer kunnen betalen, is een van de belangrijkste oorzaken. Dat geldt ook voor echtscheidingen waarbij vrouw en kinderen op straat belanden. Het aantal kinderen tot en met zeventien jaar dat met een of beide ouders in de opvang verbleef, nam toe van 2175 in 2009 tot 2591 in 2010. Vrouwen met jonge kinderen vormen een relatief grote groep in de opvanginstellingen.
