Het was een aardige gedachte van het CLO om het 15-jarige jubileum gepaard te laten gaan met de verschijning van een lijst met de vijftien boeken „die representatief zijn voor de christelijke literatuur in Nederland.”

Zo’n ‘canon’ roept natuurlijk onmiddellijk allerlei vragen op. Al was het alleen maar omdat het onmogelijk is om van recent verschenen boeken vast te stellen of ze blijvers zijn of niet. „De opvallendste schrijvers zijn hun tijd vooruit en kunnen dus moeilijk het symbool van die tijd genoemd worden”, schreef Gerda van de Haar in het culturele jaarboek Katern VIII in 1999. „Pas later worden zij de vertegenwoordiger ervan, wanneer de echte tijdsrepresentanten in hun schaduw komen te staan.” De tijd zal dus leren wat er overblijft van de vijftien door het CLO uitgekozen romans (zie kader).

Voorwaarden

De boeken moesten voldoen aan een paar voorwaarden. Ze moesten (1) van literair niveau zijn, (2) geïnspireerd zijn door het christelijk geloof en (3) oorspronkelijk Nederlandstalig zijn.

Verder mocht (4) slechts één titel per auteur op de lijst, moesten (5) de titels nog nieuw in de handel zijn en (6) voor 1 januari 2012 zijn verschenen.

Deze voorwaarden hebben uiteraard de samenstelling van de ‘canon’ beïnvloed. Het gegeven dat de boeken nog nieuw verkrijgbaar moesten zijn, sloot op voorhand bepaalde kanshebbers uit. Bijvoorbeeld ”Als het dode hout gaat zingen”, van Wilma Vermaat (in 1985 voor het laatst herdrukt), om van klassiekers uit een veel grijzer verleden maar te zwijgen. Nog een geluk dat ”De tornado” van B. Nijenhuis juist op tijd door uitgeverij Kok is opgenomen in de reeks ”Christelijke klassieken”.

Dat de boeken op de lijst van literair niveau dienden zijn, staat natuurlijk buiten kijf. Maar over de vraag hoe dat niveau valt te meten, kan natuurlijk worden gediscussieerd. Is de historische roman ”Heilig vuur” van Frans Willem Verbaas bijvoorbeeld zo veel beter dan diens debuutroman ”Sneeuw in Afrika?”

Christelijk

Het interessantste criterium is toch wel de voorwaarde dat de boeken geïnspireerd moesten zijn door het christelijk geloof. Deze algemene formulering verruimt de keuzemogelijkheden aanzienlijk. Je zou immers kunnen zeggen dat ook niet-christelijke schrijvers als Maarten ’t Hart, Jan Siebelink (”Knielen op een bed violen”) en Harry Mulisch (”De ontdekking van de hemel”) zich hebben laten inspireren door het christelijk geloof. Zij komen op de lijst echter niet voor. Maar waarom dan wel ”Waanzee” van (de evenmin christelijke) Robert Haasnoot, een omstreden historische roman over een geval van godsdienstwaanzin in Katwijk? En waarom ”Mystiek lichaam” van de rooms-katholiek opgevoede en inmiddels overleden Frans Kellendonk, voor wie God slechts een metafoor was geworden voor de werkelijkheid?

Omgekeerd kun je je afvragen of voluit christelijke auteurs als Els Florijn en Marianne Witviet zich bij de van hen geselecteerde romans wel zo duidelijk hebben laten inspireren door het christelijk geloof.

Kortom, deze lijst roept vooral veel vragen op en zal zeker tot veel discussie leiden. Op Facebook is die al volop gaande en dat is winst. Want het debat over christelijke literatuur is het waard om steeds opnieuw te worden gevoerd.

De top 15, in alfabetische volgorde

”Jij”, Mance ter Andere (Mozaïek)

”Het meisje dat verdween”, Els Florijn (Mozaïek)

”Ninevé”, Rick de Gier (Brandaan)

”Waanzee”, Robert Haasnoot (De Geus)

”Achtendertig nachten”, Janne IJmker (Mozaïek)

”Mystiek lichaam”, Frans Kellendonk (Atheneum)

”Wederkomst”, Louis Kruger (Mozaïek)

”Eilandgasten” (1e deel trilogie), Vonne van der Meer (Contact)

”De tornado”, B. Nijenhuis (Kok)

”Het negende uur”, Pieter Nouwen (Toth)

”Specht en zoon”, Willem Jan Otten (Van Oorschot)

”Dood van een non”, Maria Rosseels (Kok)

”Heilig vuur”, Frans W. Verbaas (Mozaïek)

”De wintertuin”, Joke Verweerd (Mozaïek)

”Kind van het water”, Marianne Witvliet (Mozaïek)