Waarmee kun je een christen het best typeren? Marco, vakkenvuller bij de Albert Heijn, weet het: „Christenen zijn tegen homo’s, tegen abortus en tegen seks voor het huwelijk.” Het beeld van Marco komt overeen met hoe christenen in de media in beeld zijn. Haast zonder uitzondering is dat vanwege een reactie op een voor de maatschappij gevoelig of belangrijk thema. Een recent voorbeeld is de discussie over een eventuele Elfstedentocht op zondag.

Niet alleen niet-christen kijken er zo tegenaan. Ook veel christenen redeneren op deze manier. „Ik ben christen en daarom stap ik op zondag niet in de trein.” „Omdat ik christen ben, sla ik de uitnodiging voor dat feest af.” „Omdat ik christen ben, ben ik tegen…” Begrijpelijk. Dat een christen andere keuzes maakt dan een niet-christen, valt vaak als eerste op. Toch is het verontrustend als men in de samenleving dergelijke keuzes van christenen als hun belangrijkste kenmerk ziet en christenen alleen hierom in de publiciteit zijn.

Wat is de levenskern van een christen? Hij of zij mag een dienaar en volgeling zijn van Jezus Christus, de Zoon van God. Christenen wijden hun leven aan de verheerlijking van Gods naam en willen gehoorzaam leven naar Zijn geboden. Het gaat hen om de aanbidding van God, de Schepper van hemel en aarde Die in Jezus Christus hun Verlosser is geworden. Als christenen op zondag bijeenkomen, dan komen ze om voor Hem te knielen. Hiermee geven ze uitdrukking aan hun eigen afhankelijkheid, onderworpenheid en zondigheid. Zo laten ze zien dat ze willen leven in gehoorzaamheid aan het Woord van deze God.

Achter de voordeur

Die toewijding aan en verheerlijking van God zien christenen niet als privéaangelegenheid. Iedereen van buiten mag erbij zijn en mag er getuige van zijn hoe de omgang met God gestalte krijgt. Een God Die geen Onbewogene is, een soort godheid die gelijkstaat aan het goddelijke of heilige of hogere. Maar een God Die zich als persoon laat kennen en dienen en zeer te prijzen is. Alle mensen mogen het zien, opdat ze erdoor aangetrokken worden en er ook toe zullen komen om deze God te leren kennen, te dienen, te aanbidden en volgelingen te worden van Jezus, de Christus, de Kurios, de enige Heere.

Als christenen de kern van hun geloof alleen nog maar achter de voordeur mogen belijden en beleven en er in de samenleving geen uitdrukking aan mogen geven hoe zij hun leven aan God wijden, krijgen de stereotypen de overhand. De beeldvorming wordt eenzijdig. Dan blijft men steken bij standpunten over winkelopenstelling op zondag, levensbeëindiging, de visie op seksualiteit en andere specifieke ethische thema’s waarop christenen telkens worden uitgedaagd. Omdat men in de samen­leving dat nu net het belangrijkste vindt. Dan zien niet-christenen niet meer hoe in de christelijke gemeente leden zorg voor elkaar hebben, hoe eenzamen erbij worden gehouden, hoe mensen met een beperking worden geholpen, hoe met elkaars gebreken wordt omgegaan, hoe gaven tot ontplooiing komen en hoe christenen zich oefenen in rentmeesterschap, hoe het onderlinge toezicht functioneert.

Mirjam van Reisen, psycholoog en ontwikkelingsexpert en hoogleraar aan de universiteit van Tilburg, signaleerde laatst terecht dat zonder de kerk vele miljoenen mensen veel slechter af zijn. De christelijke kerk houdt wereldwijd honderdduizenden scholen in stand waarop miljoenen kinderen zitten en beheert daarnaast een belangrijk deel van alle gezondheidsinstellingen. Dan heb je het toch al gauw over tienduizenden ziekenhuizen, klinieken, apotheken en weeshuizen. Hierin en in veel andere initiatieven ten behoeve van de samenleving blijkt hoe christenen verantwoordelijkheid dragen en bijdragen aan het welzijn van alle mensen.

Geen evenwichtige afweging

Als de christelijke gemeente in een samenleving niet kan en mag laten zien wat haar diepste inspiratiebron is, versmalt de beeldvorming van de buitenstaander. De beeldvorming krijgt snel onredelijke trekken. Ze wordt overdreven en komt niet (volledig) overeen met de werkelijkheid. De correctie gaat ontbreken. Tot een evenwichtige afweging komt het niet meer.

Christenen geloven dat God de God van allen is. Daarom kunnen christenen de uitwerking van hun geloof niet beperken tot eigen huis en kerk. „In God leven wij allen en bewegen wij ons”, is hun devies. De kerkvader Augustinus schrijft ergens dat christenen in de ontmoeting met goede en edele niet-christenen in aanraking komen met belangrijke waarden die zij misschien nog niet kunnen verwezenlijken, maar die wel als een licht voor hen stralen. De God die christenen aanbidden is een universele God. Als niet-christenen de kern van het christen-zijn versmallen tot bepaalde ethische standpunten en de tolerantie voor de uitleving van het christen-zijn willen terugdringen naar de binnenkamer, maken ze twee denkfouten. Men denkt ten onrechte dat een beperkt aantal morele opvattingen van christenen de kern van het geloof uitmaakt en men doet iets wat strijdig is met de innerlijke doelstelling van het christelijk geloof: het terugdringen van de verheerlijking van God tot het privédomein van de christen. Dat moet wel botsen.

Twee denkfouten

Als buitenstaanders zich in hun oordeelsvorming fixeren op hoe christenen over actuele thema’s denken en christenen alleen in beeld zijn als het over de thema’s gaat die de samenleving van belang vindt, gaan er twee dingen verkeerd. Het christelijk geloof wordt eenzijdig beoordeeld en christenen laten onvoldoende zien wat de kern van hun geloof is.

Hoe kan dit worden doorbroken? Buitenstaanders moeten christenen de ruimte gunnen om in de samenleving uitdrukking te geven aan het geloof. Christenen moeten duidelijk maken dat hun agenda breder is, dat hun levenshouding gevoed wordt door de liefde tot God en de naaste.

De christelijke boodschap is niet in de eerste plaats die van geboden en verboden. De pijl ligt verder. Het is de oproep om God te kennen, Die te loven en te prijzen is, Wiens goedertierenheid machtig is over ons en Wiens trouw is tot in eeuwigheid. En het is tot welzijn van alle mensen als deze boodschap klinkt over heel de aarde. Christenen zullen er nooit over kunnen zwijgen.

Drs. J. H. van Doleweerd, docent godsdienst, cultuur en zendingswetenschappen aan de CGO-hbo en missioloog en toeruster bij Zending Gereformeerde Gemeenten Heeft u een vraag voor deze rubriek of wilt u reageren? weerwoord@refdag.nl
Verder lezen over dit onderwerp

John Piper, Let the Nations be glad! The supremacy of God in missions. Nottingham: Inter-Varsity Press 2010 (Third Edition)

Mirjam van Reisen

Daniel R. Hyde, ”Declare His Praise among the Nations: Public Worship as the Heart of Evangelism”, In: P. Daniel, R. Hyde and Shade Lems (Eds.), Planting, Watering, Growing. Planting Confessionally Reformed Churches in the 21st Century. Grand Rapids: Reformation Heritage Books 2011.

Ralf Bodelier, ”Geven om de ander. Interview met hoogleraar Mirjam van Reisen over het katholieke engagement”. In: My World. Vakblad voor actieve wereldburgers, december 2011, 8-9.