De auteur, Gerrit Kraa, is een Twentse oud-streektaalconsulent, auteur en streekhistoricus. Hij is een groot pleitbezorger van kleurrijke lokale en regionale historie. Zijn grootste ergernis is dat mensen in het oosten wél weten dat Jan de Bakker in 1525 in Woerden om het geloof werd verbrand, maar niet wat er zich in Oost-Nederland afspeelde aan soortgelijke executies.

Daarin wil hij graag verandering brengen. Als secretaris van De Regionale Stichting Enterse Zomp is zijn dadendrang ongekend. De zomp is een oud scheepstype dat werd gebruikt ten oosten van de IJssel tussen 1670 en 1925 en voor het overgrote deel in Enter werd gebouwd.

Zeker 25 jaar geleden zorgde de stichting Enterse Zomp voor een splinternieuwe, authentieke Enterse zomp in de Reggehaven bij de Pelmolen in Rijssen. Na die tijd hebben de stichtingsleden en het vrijwilligerskorps niet stilgezeten: ze bouwden ophaalbruggen, aanlegsteigers, botenhuizen, zompenmusea, een havenkraan en twee overtomen.

Vorig jaar werd een historische scheepswerf uit de grond gestampt bij de Leevijver in Enter, waar ook een tweede replica van een zomp van de helling gleed, De Vriendschap. Er zijn plannen om de vloot nog verder uit te breiden.

Meer dan iemand anders weet Kraa dat al deze werkzaamheden handenvol geld, tijd en inzet vragen. Daarom wil hij met zijn boek recht doen aan het onbetaalbare werk van alle vrijwilligers die hun vrije tijd en energie hebben gestoken in het scheepsproject.

Grote inspiratiebron bij het zompenproject is het boek ”Varen waar geen water is” van dr. G. J. Schutten, een geschiedenis van de scheepvaart ten oosten van de IJssel in de periode van 1300 tot 1930. Volgens Kraa heeft deze reconstructie van een verdwenen wereld een sterke impuls gegeven aan de reconstructie van de nieuwe zomp Regt door Zee en de Achterhoekse Berkelzomp Jappe.

De auteur wil met zijn boek een bescheiden aanvulling geven op het boek van Schutten en de boeiende geschiedenis van de zompschippers tot leven brengen. Zij zorgden ooit voor de aan- en afvoer van klompen, hammen, kabinetten en staartklokken. Kraa heeft heel wat archiefwerk verricht. Zelfs een hoofdstuk over de zomp in de Nederlandse literatuur van Van de Werfhorst en Van Eerbeek ontbreekt niet.

Uitgebreide aandacht is er voor de bouw van de Reggezomp, de platbodem die door bijna ontbrekende diepgang zelfs bij extreem laag water de Regge kon bedwingen. Volgens stichtingsbestuurslid Marinus Jansen hadden de Enterse zompbouwers het surfen al uitgevonden voordat het woord bestond. De platbodems doorkliefden geen water maar voeren óver het water als een surfplank.

Vanaf hoofdstuk 9 beschrijft Kraa de jongste uitbreiding van de Enterse vloot. Dat begint met een historische scheepsbouwtekening en het zoeken van een geschikte eikenboom. De tocht door de zomp­historie wordt vervolgd aan de hand van veel heldere kleurenfoto’s met duidelijke beschrijvingen van het vele werk dat er verzet is. De tocht vanuit het verleden eindigt rond maandag 7 november 2011, wanneer commissaris der Koningin Bijleveld de nieuwe zomp De Vriendschap met een emmer Enters Leewater zijn naam geeft. Er is veel haarscherp fotomateriaal opgenomen van vroeger en nu. Dat maakt het boek tot een aangenaam blader-en-leeswerk.

Zijn bewondering voor de Enterse pioniersgeest steekt Kraa ook in zijn nieuwe boek niet onder stoelen of banken. Hij houdt van dit eigenzinnige Enterse pioniersvolk, dat zich nimmer liet opsluiten tussen vier fabrieksmuren maar over water en land handel en geluk beproefde in weidse verten.

Boekgegevens

”Varend langs de Regge”, door Gerrit Kraa; uitg. De Regionale Stichting Enterse Zomp, Enter 2011; ISBN 978 90 9026495 0; 183 blz.; € 14,75.