Mark Franken legt levens ouderen vast in schilderijen
„Hooghartig.” „Vriendelijk.” „Gesloten.” Twee vrouwen lopen langs de portrettengalerij in Museum Van Lien in het Brabantse Fijnaart. Ze proberen de karakters te peilen van de mensen die zijn afgebeeld. „Dit is zó knap. Wat heeft de schilder een geduld gehad.”
De 203 kunstwerken belichamen de expositie ”Mart en de mensen van Moermont”. Mart Franken schilderde de afgelopen vier jaar alle 406 bewoners van Residentie Moermont in zijn woonplaats Bergen op Zoom. Alle werken zijn permanent in dit zorgcentrum te zien. De helft van de portretten hangt tot 22 april in het Brabantse museum.
Leo van Lien van dit museum voor hedendaagse figuratieve en abstracte kunst werd getipt over Frankens project. „We zijn in Residentie Moermont gaan kijken en maakten vooraf een afspraak: als we na 25 portretten nog meer willen zien, organiseren we een expositie. Dat bleek het geval. Elk schilderij heeft iets te zeggen. Bij elk kunstwerk kan de kijker een verhaal bedenken over opvattingen, ambities, hoogte- en dieptepunten in het leven van de geportretteerde.”
Van Lien typeert Frankens portretten als expressionistische kunstwerkjes die vanuit het gevoel zijn geschilderd. „Elk werk verdient het om afzonderlijk bekeken te worden. Natuurlijk is niet alles top –dat lukt overigens geen enkele kunstenaar–, maar er zitten echte juweeltjes tussen.”
De zeggingskracht van de portretten is opvallend. De werken strelen niet alleen het oog, maar zijn soms ook confronterend. Zoals het schilderij van een ineengedoken dame met slab en dat van een magere vrouw die met open mond in bed ligt. Her en der hangt een verslag van een gesprek dat de kunstenaar tijdens het schilderen met een bewoner had. De schilder zelf herinnert zich nog meer momenten. „Ik begroette een bewoner en begon een praatje. De vrouw vertelde uitvoerig over haar werk als huisarts. Toen ik mijn schilderspullen opruimde, uitte het verzorgend personeel dat achter mij stond zijn verbazing: „Mart, deze dame praat nooit.””
Aangrijpend is het relaas van een bewoner over de wegvoering van zijn Joodse vrouw tijdens de Tweede Wereldoorlog. „Toen de Duitsers hun woning binnen vielen, reageerde ze met: „De Heer is mijn Herder.” Ze keerde niet terug.” Wie deze man is, valt in het museum in Fijnaart niet te achterhalen, maar dat hoeft ook niet. Iedereen is hier gelijk: de tandarts en de schoorsteenveger, de freule en de huishoudster. Nergens staat de naam van de geportretteerde. Een gemis is dat niet, want de schilderijen spreken voor zich. Franken heeft levens vastgelegd in de kunstwerken. De Brabander krijgt veel reacties op zijn project. „Ik denk dat mijn opzet, de bewoners van Residentie Moermont een gezicht te geven, is geslaagd.”
Dit is het slot van een tweeluik over het portrettenproject. www.museumvanlien.nl
