Over moslims schrijven is niet zonder risico. Ik bedoel, het maakt niet uit wat je erover zegt, je krijgt het altijd voor je kiezen. Het is of niet juist, of onvolledig, of te vriendelijk of te vijandig. Je hebt dat met bepaalde onderwerpen.

Vroeger vermeed ik zo veel mogelijk discussies over Indonesië en over Israël. Over Indonesië, omdat het land stampvol met Indonesië-deskundigen zat die je met enkele ”bahasa”-woorden je plaats wezen; over Israël, omdat je dan ook, hetzij van links, hetzij van rechts, een draai om je oren kreeg.

Geweld

Inmiddels is het vuur in de discussie over die landen wel wat gedoofd, als ik het goed heb. Voor grote groepen zijn het landen als zo vele andere, met goede en kwade zaken. Neen, de hoofden worden heet en de harten kil als het over religie gaat, vooral als het de islam betreft.

In de kerk worden we opgeroepen vooral de dialoog met moslims aan te gaan. De koningin gaf tijdens haar recente staatsbezoeken een voorbeeld van het respect dat we andersdenkenden verschuldigd zijn. Kritiek op de islam geeft je al gauw een Wildersstempel, en wie zou dat willen? En toch had ik de laatste tijd wat moeite met de moslims. Ik zeg het maar eerlijk. Dat kwam door alle berichten die er in mijn brievenbus belandden.

Eerst was er het geweld tegen christenen in Indonesië (tóch Indonesië dus). Een groeiende groep christenen (ja, daar groeit de kerk, tegen de verdrukking in) had in een dorp op Java een vergunning gekregen om een kerk te bouwen, omdat de huiskamer van een gemeente­lid te klein geworden was voor de eredienst. Met Kerst wilden ze alvast in de kerk in aanbouw een dienst houden, dat kan daar met zulk mooi weer. Maar een groep radicale moslims kwam in actie en verdreef de christenen van hun eigen terrein, met veel geweld en met veel gewonden. De politie deed niets. En zo waren ze weer terug bij af, bij de overvolle huiskamer. Geen plaats in de samen­leving voor hen.

Boek

Nog maar net had ik dat verwerkt, toen de berichten uit Nigeria binnen­kwamen. Een radicale moslimgroep had een kerk aangevallen: veel doden, veel gewonden. En het geweld ging door. Normaal gesproken plaatsen de Nederlandse media zoiets onder het kopje ”religieus geweld”, dan spaar je mooi de kool en de geit. Nu konden ze er kennelijk niet omheen: het waren christenen die het leven lieten.

De groep die de verantwoorde­lijkheid opeiste, wordt in de volksmond aangeduid met Boko Haram en er wordt ons verteld dat de vertaling daarvan is: ”westers onderwijs taboe”. Dat klinkt een beetje raar, want veel moslims in Nigeria zijn natuurlijk juist dol op goed onderwijs. Ik denk dat het nog een beetje anders is. Boko zal wel een verbastering zijn van het Engelse ”book”, zoals zo vaak de woordenschat van de kolonisator heeft gediend om Afrikaanse talen van nieuwe termen te voorzien.

Enfin, taalgeleerden mogen me vertellen of ik er ver naast zit. Als ik het goed heb, dan is wat verboden is, het boek, de Bijbel, het symbool van de christenheid, dat door deze groep wordt geïdentificeerd met het Westen.

Het is schrijnend dat ze op die manier ingaan tegen de aanwijzingen van hun eigen boek, de Koran, waarin staat dat de „mensen van het boek” bescherming verdienen. Tja, radicalen gaan wel eens verder dan hun eigen regels toelaten.

Poster

Nog even terug naar koningin Beatrix, die gekleed in een lang zwart gewaad, met een hoed en een sjaal en zonder schoenen de moskee bezocht. Niets op tegen natuurlijk, al deed haar moeder het indertijd anders. Het getuigt van respect.

Maar, vraag je je af, heeft ze tijd gehad om ook een kerk te bezoeken? Of kon ze die niet vinden in de Verenigde Arabische Emiraten of in Oman? Want christenen zijn er wel. Maar kerken mogen bouwen, nou nee. Een Bijbel bezitten in Saudi-Arabië kan je ten minste gevangenisstraf opleveren en in het ergste geval ophanging. Daarvan kunnen de Filipijnse dienstmeisjes en Indonesische arbeiders meepraten. Gaat respect niet twee kanten op? Om maar niet te spreken van godsdienstvrijheid.

Ik had het wat moeilijk met moslims, met de islam, moet ik zeggen. Wat te doen? Het kamp van de islamhaters kiezen, ook al kost me dat m’n dialoogvrienden?

Op dat ogenblik viel er een kerstgroet in mijn bus: goede kerst­dagen en een gelukkig nieuwjaar! Het kwam van een moslimvriend in Nederland en even was ik stil. Even dacht ik terug aan mijn moslim­vrienden uit de tijd dat ik in Afrika werkte, toevallig kwamen ze ook uit Oman. Ze hielpen me door de oliecrisis heen en kwamen op de verjaardag van mijn dochtertje met een mooie lap stof. Ik heb hen ‘beloond’ met een grote poster van het Onze Vader in het Arabisch.

Even kwamen er andere beelden in me op. En andere woorden. Die van Paulus bijvoorbeeld, dat je altijd de waarheid in liefde moet spreken. Oftewel: je moet van de mensen houden, alvorens je hun de waarheid kunt zeggen.

Liefde

Blijft de vraag: houd ik genoeg van moslims om dat te doen? Houdt u genoeg van moslims? Anders heeft de waarheid die we verkondigen geen effect.

Zendingsmensen die in ‘moslim­landen’ (er bestaan natuurlijk geen moslimlanden, evenmin als er christen- of hindoelanden zijn) hebben gewerkt, kunnen daarover meepraten. Wat er ook gebeurt, hoe je ook wordt benaderd, eerst dien je anderen te zien als schepselen Gods, naar wie Zijn liefde uitgaat. Anders missen al je woorden en al je daden hun doel. Ik zal die moslimvriend toch weer eens gauw opzoeken.

De auteur is theoloog en oud-voorzitter van de Nederlandse Zendingsraad.