Ondanks dat het afschuwelijke drama met de Titanic eigenlijk nooit is weggeweest uit onze gedachten –er zijn tal van documentaires, speelfilms, exposities en zelfs liedjes over gemaakt– heeft de wereld van de luxe zeereizen de afgelopen decennia een ongekende opmars doorgemaakt. Kennelijk geeft een zeecruise de toerist een ongekend gevoel van vrijheid en onaantastbaarheid. Verder is er de sensatie van het uitvaren en aanmeren, het genot van zonsop- en -ondergangen, het vrije uitzicht. Dat ondanks al dit moois er altijd een veelheid aan werelds vermaak aan boord nodig is, dat is eigenlijk onbegrijpelijk.

Intussen is ook zonder dat vermaak dat vrije, onbezorgde gevoel voor een groot deel gebaseerd op illusie en vooral: op geloof in menselijk kunnen.

Akkoord, wie ooit zo’n gigant in de haven van Rotterdam of Amsterdam heeft zien liggen, die raakt onder de indruk. Maar in een haven mag een cruiseschip dan als onoverwinnelijk ogen; op de oceaan is het een nietig stipje waarop zich krachten uitleven die immens zijn.

Nu staan deze boten bekend om hun technisch vernuft aan boord, en gelden ze als superveilig. Er kan niets mee gebeuren, klinkt het bijna als een mantra in de folders van rederijen en toeristenbureaus. Het is altijd gemakkelijk om daar achteraf op af te dingen en ”zie je wel” te roepen zodra er iets misgaat. De statistieken wijzen uit dát er relatief weinig ongelukken met deze boten gebeuren. Verder hebben we ons met z’n allen ruimschoots uitgeleverd aan de technologische hoogstandjes van onze maatschappij om nu als critici hoog van de toren te blazen. Wat dat betreft staat het dagelijks diep indrukken van het gaspedaal niet zo ver weg van het varen met een cruiseschip op de oceaan.

Intussen valt er wel degelijk wat af te dingen op de strenge regels voor deze branche waarover deze dagen zo hoog wordt opgegeven. Zo zal een gezagvoerder van een KLM-Fokker met vijftien mensen aan boord direct tot de orde worden geroepen zodra hij ook maar iets afwijkt van zijn koers. Hoe kan het dat een kapitein in zijn eentje kan beslissen over de koers van zijn schip (zoals uit de eerste getuigenverklaringen rond de Costa Concordia is gebleken) waar ook nog eens niet vijftien, maar enkele duizenden mensen aan boord zijn?

En dan nog dit: er kan niets misgaan is de slogan; er mág niets misgaan is de harde werkelijkheid die daarachter schuilgaat. De grote aantallen opvarenden –meer dan 4000, en er wordt al gesproken van 5000 tot 7000 in de toekomst– worden immers vanuit veiligheidsoogpunt een steeds groter dilemma. Zulke aantallen zijn op volle zee niet meer te redden met een paar reddingssloepen. In de luchtvaart is dat besef al ingeburgerd, vandaar de uiterst strenge eisen aan het luchtverkeer. De cruisevaart kan wellicht daarvan nog wat (meer) leren.