Onder de actieve bestanddelen van de bladeren vinden we cathine, scopolamine en vooral efedrine. Met name de werking van laatstgenoemde heeft een stimulerende werking die enigszins te vergelijken is met adrenaline. Door te kauwen op de blaadjes verdwijnt honger, je wordt vrolijk en voelt je uitgerust en ontspannen. „Het effect en het gevaar van qat is te vergelijken met een dagelijkse borrel”, zeggen de gebruikers.

Het gebruik van qat zit diepgeworteld in de Oost-Afrikaanse traditie en is in landen daar een sociaal gebeuren. Ook in Nederland gaat het gros van de gebruikers goed om met het genotsmiddel. Het Trimbos-instituut onderzocht het qatgebruik van circa 120 Somaliërs in Nederland. „Het middel is niet goed of slecht”, verduidelijkt onderzoeker Clary van der Veen. „Het overgrote deel van de onderzochten personen gebruikt qat als sociaal middel, veelal in het weekend. Bij een kleinere groep is sprake van problematisch gebruik. Die groep geeft ook zelf aan de problemen te ondervinden.”

Volgens Van der Veen kampen overdadige gebruikers onder meer met gezondheidsproblemen met het gebit, stemmingswisselingen, paniekaanvallen of hartkloppingen. Ook is deze groep gebruikers sneller geïrriteerd en heeft meer zorgen over geldzaken. „Deze mensen ondervinden ook vaker spanningen thuis. Ze hebben meer ruzie met partner of familie en hebben het ook moeilijker op sociaal vlak”, aldus Van der Veen. Zo zouden notoire qatgebruikers zich geregeld verslapen en moeite hebben om afspraken na te komen.

Het kenniscentrum benadrukt dat het om een relatief kleine groep gebruikers gaat die de problemen ondervindt en stelt dat de problemen over het algemeen wel meevallen. „Het is heel makkelijk om je slechts te focussen op alles wat niet goed gaat. Aan de andere kant gaat 90 procent van de gebruikers wel goed om met het plantje.” Desondanks gaat het kabinet het plantje in Nederland verbieden.