In de ondertitel heeft Groothuis tot uitdrukking gebracht tot welke categorie apologetiek zijn boek behoort. Groothuis wil zich niet tot een strikte apologetische methode beperken. Hij onderscheidt zich dan ook welbewust van het fideïsme, dat eigenlijk geen redelijke argumenten voor het geloof zoekt, maar zich beroept op het geloof en de paradox van het geloof, omdat geloof en rede als strijdig worden gezien.

Groothuis vindt de benadering van het presuppositionalisme ook te smal, omdat hier te strikt vanuit de vooronderstellingen van het geloof wordt geopereerd. Hetzelfde geldt volgens Groothuis voor de gereformeerde epistemologie zoals die door Plantinga wordt gehanteerd. Ook bij het evidentialisme voelt Groothuis zich niet helemaal thuis. Het evidentialisme gebruikt vooral waarnemingen en feiten om het christelijk geloof te verdedigen.

Groothuis kiest voor het ”Comprehensive Case”-model. We zouden kunnen spreken van het rechtbankmodel, waarbij hij enerzijds ingaat op de aanklachten tegen het christendom en anderzijds gebruikmaakt van een keur aan argumenten en methoden om de zaak van het christelijk geloof te verdedigen. In een rechtbank is het veelal zo dat er een opeenstapeling van bewijzen en argumenten plaatsheeft, waardoor de schuld van een verdachte wel of niet waarschijnlijk is.

Aanvallen

Groothuis heeft zijn levenswerk verdeeld in drie delen. Om de zaak van het christelijk geloof te verdedigen kiest Groothuis in het eerste deel zijn insteek in de wereldbeschouwing van het christelijk geloof. Hij zet de contouren van schepping, zondeval en verlossing uiteen, inclusief het perspectief van de nieuwe hemel en de nieuwe aarde. Hij benadrukt het onderscheid tussen Schepper en schepsel. De mens en zijn moraal krijgen een eigen plaats in deze benadering. Hetzelfde geldt voor de Schrift.

Als hij de contouren van het christelijk geloof uiteen heeft gezet, bespreekt hij de aanvallen op het christendom. Het christendom kan beschuldigd worden van tal van zaken, zoals irrationalisme, onwetenschappelijkheid, racisme en slavernij, paternalisme en imperialisme. Geduldig zet Groothuis uiteen waarom deze etiketten niet representatief zijn voor het christendom.

Een belangrijke onderliggende vraag aan het christendom is de principiële vraag naar objectiviteit en waarheid. In het huidige postmoderne klimaat is dit een belangrijk issue. Terwijl het eigen is aan het postmodernisme om objectiviteit en zeker waarheid te relativeren en te ontkennen, onderbouwt Groothuis met een keur aan argumenten dat er alle reden is om uit te gaan van objectieve waarheid.

Religieuze ervaring

In het tweede hoofddeel van zijn studie maakt Groothuis gebruik van verschillende methoden en argumenten om de zaak van het christelijk geloof te bepleiten. Het ontologische argument komt langs (God is het grootst mogelijk denkbare), het kosmologische argument (alles heeft een begin), het teleologische argument (de schepping is doelmatig ontworpen), het morele argument (de moraal kan geen product van evolutie zijn), het verschijnsel van de religieuze ervaring, de uniciteit van de mens en de hoge komaf van de mens.

In dit tweede hoofddeel besteedt Groothuis ook aandacht aan het bestaan van Jezus Christus, Zijn menswording en Zijn opstanding.

In het kader van het teleologische argument gaat de auteur in gesprek met het darwinisme. Hij wijst beslist de gedachte af dat het leven uit materie zou zijn ontstaan, omdat hij het materialisme afwijst. Tegelijk erkent hij dat zijn positie niet hoeft te leiden tot een opvatting van een jonge aarde. Hij neemt de gedachte over dat het mogelijk is dat er lange tijd heeft gezeten tussen de schepping van de verschillende soorten dieren en de schepping van de mens.

Islam

In het derde hoofddeel behandelt Groothuis opnieuw problemen in verband met het christelijk geloof. Ditmaal gaat hij in op het religieuze pluralisme, de uitdaging van de islam en het probleem van het kwaad.

Het behoort tot de methodiek van het rechtbankmodel om te zeggen dat alle verschijnselen die we waarnemen in het heelal, op aarde en in de mensenwereld het beste verklaard worden als we uitgaan van de christelijke wereldbeschouwing. Keer op keer laat Groothuis zien dat de hypothese van het christelijke geloof een betere verklaring biedt dan een andere hypothese. Het is in zijn ogen dan ook rationeel om te geloven in een bovennatuurlijke werkelijkheid.

Een stap verder is dat het rationeel is om te geloven in het monotheïsme – en gegeven dit kader zijn er ook argumenten voor de christelijke versie van het monotheïsme.

Recente literatuur

De aanpak van Groothuis (het rechtbankmodel) heeft als voordeel dat in dit boek de eigenlijke apologetiek wordt bedreven. Het christelijk geloof wordt uiteengezet, verdedigd en onderbouwd. Dit heeft op een uiterste concrete wijze plaats. Dat geeft aan dit boek ook iets encyclopedisch. Het hele veld van de apologetiek komt min of meer in beeld. Het is te merken dat de auteur op de hoogte is van de stand van zaken in de christelijke apologetiek. We treffen dan bijvoorbeeld ook verwijzingen naar recente literatuur aan. Alleen al daarom is het boek een aanwinst.

Een keerzijde die inherent is aan het gebruik van het rechtbankmodel is dat de lijn van argumentatie niet heel diep en grondig is. Plantinga kan een apologetisch boek schrijven over één argument dat op alle mogelijke manieren binnenstebuiten wordt gekeerd, wordt uitgediept en ten slotte wordt toegepast op de vraagstelling om daar op een indrukwekkende wijze te zegevieren over een atheïstisch argument. Dat zal men in dit boek tevergeefs zoeken. Dit is overigens geen negatieve waardering van Groothuis’ boek, maar een constatering. Wie een toegankelijk, overzichtelijk en up-to-date boek in de apologetiek zoekt, kan uitstekend in dit werk terecht.

Boekgegevens

Christian Apologetics. A Comprehensive Case for Biblical Faith, door D. Groothuis; uitg. InterVarsity Press, Downers Grove, 2011; ISBN 97 80830 83935 3; 752 blz.; € 40,-.