Fotograaf Anne Young was in 2010 getuige van een wonderlijke vriendschap, toen ze op vakantie was in een bos bij het plaatsje Ubud op Bali. Ze zag een makaak die er zijn missie van maakte een strijdlustige kitten die hem in de armen was gelopen te redden. Hij verstopte zijn katje als er andere vier- of tweevoeters in de buurt kwamen. Hij klom hoog in een boom of bedekte de kat met een blad. De kat kon wel weglopen, maar deed dat niet.

Het verhaal is een van de voorbeelden in ”Onmogelijke liefdes”, een boek over opmerkelijke vriendschappen tussen dieren. Wetenschapsjournalist Jennifer S. Holland verzamelde de verhalen via huisdiereigenaren, biologen, fotografen, medewerkers van dierentuinen en natuurreservaten en andere dierenliefhebbers. Holland schrijft voor het bekende tijdschrift National Geographic en is een specialist op het gebied van biowetenschappen en natuurhistorie.

De titel klopt precies met de inhoud. De 47 dierenrelaties zijn ongelooflijk, onmogelijk. Hoe kan een ijsbeer nu ooit vriendschappelijk omgaan met een sledehond? IJsberen hebben honger, toch, en eten wat ze tegenkomen? Nou, niet per se dus. Fotograaf Norbert Rosing vreesde in 1992 het ergste toen hij een mannetjesijsbeer op een groep aangelijnde sledehonden zag toelopen. Het gebeurde in Churchill, in het koude noorden van Canada. De honden blaften en trokken aan hun kettingen. Eén ervan bleef rustig. De beer liep op die hond af. „En toen, geheel onverwacht, rolde de ijsbeer op zijn rug en stak zijn kolossale poot naar de hond uit, alsof hij hem uitnodigde te komen spelen.”

Na een voorzichtige kennismaking begonnen ze te stoeien. „De beer op zijn rug en de hond dansend op zijn buik. De ijsbeer nam tijdens het worstelen de kop van de hond tussen zijn poten; het was echt een ongelooflijk schouwspel”, aldus fotograaf Rosing. Toen de ijsbeer te ruw werd, jankte de hond en deed de beer rustiger aan. De dagen erna kwam de ijsbeer terug; de stoeipartijen zouden daarna vaker zijn gezien in Churchill, soms met meer ijsberen en meer honden tegelijk.

Als Rosing er geen foto’s van had gemaakt zou niemand geloven dat dit kan. En zelfs al zouden ze zijn gemaakt in, zeg, de dierentuin van Rhenen (wat niet zo is), dan nog zou het bijzonder zijn: ook Rhenense ijsberen spelen doorgaans niet met honden.

Auteur Holland geeft waar mogelijk een logische verklaring voor de vreemde vriendschappen in haar boek. Soms worden ze uit de nood geboren, schrijft ze – en soms blijven ze een mysterie.

Te verklaren is bijvoorbeeld het verhaal over de leeuwin en het spiesbokjong, meent Holland: het moederinstinct van een ouder dier ontwaakt voor een jong beest, zelfs al is het een prooidier. In Kenia, in het natuurreservaat Samburu, ontdekte de lokale bevolking in 2002 een leeuwin en een antilopejong die vredig bij elkaar lagen. „Het was bijna Bijbels.” De mensen in de buurt kwamen van verre om het wonderlijke duo te zien; ze spraken van „een boodschap van God.” Even vrede, alvast.

Een sociaal-cultureel antropoloog, Saba Douglas-Hamilton, observeerde de dieren ruim twee weken. De neus van de leeuwin was roze, wat betekent dat het dier nog onvolwassen was. Het spiesbokje was heel jong. De leeuwin had haar om de een of andere reden geadopteerd als haar baby.

Het lastige was dat het bokje nog volle, boterachtige antilopemelk nodig had, wat het bij de leeuwin niet vond. De antilope verzwakte. De leeuw ook: zij bleef trouw bij de ‘baby’ en ging niet op jacht. Op een dag greep een andere leeuw het spiesbokjong. De dag erna ging de leeuwin zelf op jacht, „alsof een betovering was verbroken”, en ze ving een wrattenzwijn. Maar ze bleef een zwak houden voor spiesbokjes: de maanden erna adopteerde ze er nog vijf. Daarna verdween ze.

Bij de sympathie van een Japanse rattenslang voor een dwerghamster –Tokio, herfst 2006– speelde het jaargetijde een rol, denkt Holland. Dat de slang, ruim 1 meter lang, het grijsbruin-met-witte hamstertje niet direct naar binnen werkte maar het diertje liet slapen in een van de bochten van zijn slangenlijf, komt vast doordat hij al in winterslaap was. ’s Winters hebben slangen geen honger. Voor de dierentuin waar de slang leefde was de slang-hamsterverhouding intussen gunstig; bezoekers wilden dit stel wel eens zien.

De onverwachte vriendschappen komen niet alleen tot stand onder wilde dieren, ook dichterbij en in het klein, bij huisdieren, zijn ze er soms opeens. Zoals tussen de blinde bastaardhond Cashew en de rode cyperse kat Libby. Toen de hond vanaf zijn twaalfde jaar slecht ging zien, werd de kat plotsklaps beschermend. Ze hield de wacht bij Cashew en leek hem de weg te wijzen door het huis. Dat die service echt voor Cashew was bedoeld en niet voor iedereen, bleek toen de hond doodging. „Ze zocht Cashew op alle plekjes waar ze samen hadden gelegen. Dat Cashew haar favoriet was, was wel duidelijk; met de andere hond van het gezin was de verhouding heel afstandelijk.”

Zulke relaties zijn niet voorspelbaar, blijkt uit ”Onmogelijke liefdes”. Het blijven verrassingen. Holland zelf heeft twee honden, tientallen slangen en gekko’s. Maar tot haar teleurstelling „zijn er nog geen intieme relaties ontstaan tussen de honden en de gekko’s, en zijn de slangen niet heel sociaal.”

”Onmogelijke liefdes. 47 opmerkelijke verhalen uit het dierenrijk”, Jennifer S. Holland; uitg. De Fontein/Tirion, Utrecht, 2011; 210 blz.; € 14,95.


Blindengeleidehond helpt blinde hond

In Suffolk, Engeland, kreeg de blinde blindengeleidehond Edward eerder dit jaar een blindengeleidehond als maatje. BBC News interviewde hun baasje, Graham Waspe (60).

Waspe kon het niet over zijn hart verkrijgen de oude hond weg te doen. Het dier had hem jaren begeleid, maar raakte toen zijn ogen kwijt door glaucoom, een oogaandoening. De nieuwe blindengeleidehond, Opal, begeleidt nu zowel de baas als de oudere hond. „Ze zijn goede vrienden geworden”, aldus Waspe tegen de BBC.