”Niet huilen, gewoon ruilen”. Het jongerenprogramma van de lokale zender radio Apeldoorn startte op 5 december een zogeheten cadeauruildienst met deze slogan. Wie in de decembermaand een presentje heeft gekregen en niet weet wat hij ermee moet, kan het tot 31 januari op de website van de omroep aanbieden om het met iemand te ruilen tegen een ander artikel.

Dat er in de decembermaand veel –goedbedoelde– cadeaus gegeven worden die bij de ontvanger niet in de smaak vallen, is niet alleen een Apeldoorns probleem. De afgelopen jaren berichtten de media in de periode rond Kerst en sinterklaas steevast dat mensen hun ontvangen geschenken massaal aanbieden op verkoopsites als Marktplaats en eBay.

Ook dit jaar weten mensen de onlinehandelsplaatsen weer massaal te vinden. Volgens woordvoerster Sanne Godron van Marktplaats was er rond het afgelopen sinterklaasweekend een opvallende toename van het aantal advertenties op deze veilingsite. „Normaal worden er zo’n nieuwe 300.000 advertenties per dag geplaatst; na sinterklaas waren dit er tienduizenden meer.” Vooral duplo en lego werden volgens Godron veel aangeboden. Het aantal advertenties met die artikelen steeg rond 5 december met 25 procent. Daarnaast was er een opvallende stijging te zien in het aanbod van boeken (toename van 20 procent) en cd’s (16 procent).

Al een aantal jaren signaleert de veilingsite rond de feestdagen een opvallende toename van het aantal advertenties, zegt Godron. Volgens haar vinden mensen het zonde om ongewenste geschenken ergens in een kast of op zolder te leggen. „Ze geven die cadeaus graag een tweede kans.”

Hoe kan het dat er zo veel ongewenste geschenken zijn? Worden er misschien de verkeerde dingen gegeven, of zijn mensen te verwend? Sociaal psycholoog en schrijfster Beatrijs Ritsema, die wekelijks een column schrijft over etiquette in onder meer dagblad Trouw, heeft wel een verklaring. Ze denkt niet dat men over het algemeen te weinig aandacht besteedt aan het kopen van een cadeau. „Doorgaans nemen mensen wel de tijd om iets te kopen voor iemand die hen na aan het hart ligt.” Ze signaleert wel dat er te veel cadeaumomenten per jaar zijn. „Daardoor voelen mensen zich steeds vaker gedwongen om een ander iets te geven. Vroeger was het traditionele cadeaumoment sinterklaas op 5 december, en dat was vooral op kinderen gericht. Tegenwoordig zie je dat er ook met Kerst cadeaus gegeven moeten worden, en dan niet met name aan kinderen, maar in gelijke mate aan volwassenen.”

Eigenlijk zijn al die cadeaus onzin, vindt Ritsema. „De meeste mensen hebben er niet eens behoefte aan. Iemand geeft bijvoorbeeld een poffertjespan aan z’n zus, terwijl zij denkt: Wat moet ik ermee? Die ene keer in het jaar dat ik poffertjes wil eten ga ik wel naar een poffertjesrestaurant. Ik geef zo iemand groot gelijk als ze dat ding op Marktplaats zet.”

Ritsema vindt dat „al dat cadeaus geven eigenlijk een beetje als een loden deur tussen de menselijke relaties in hangt. Je kunt ook Kerst vieren zonder cadeaus.” Eén keer per jaar cadeautjes geven is als het aan haar ligt voor volwassenen genoeg: met verjaardagen. „Voor kinderen zijn twee cadeaumomenten voldoende: met hun verjaardag en met sinterklaas. Meer hoeft niet.”

Is het overigens wel netjes om een cadeau direct nadat je het gekregen hebt op Marktplaats te zetten? Volgens Ritsema is dat geen probleem. „De ontvanger heeft het recht om met zijn cadeau te doen wat hij wil.”

Bij Marktplaats zullen ze het in ieder geval geen enkel probleem vinden dat consumenten er in groten getale hun kerst- en sinterklaascadeaus doorverkopen. De site maakt het hun graag nóg makkelijker om ervan af te komen en lanceerde dit jaar met de leus ”Sint ernaast? Verkoop het op Marktplaats” de zogeheten Pakjeskamer Retour. Half december zijn deze advertenties automatisch doorgeplaatst in de ”kerstetalage” van de website.

Mensen die een kerstgeschenk zoeken, komen op die manier ook terecht bij de advertenties met ”sinternaastcadeaus”. Wie weet slagen zij er beter in om het juiste cadeau te vinden dan de kopers van sinterklaasgeschenken. Maar de kans bestaat dat ze er wéér massaal naast zitten.

„Gewoon op Marktplaats zetten”

Wie: Sabine Muller uit Pijnacker.

Biedt aan: Herenhorloge.

Winkelwaarde: € 119,-.

„Ik had dit horloge als sinterklaascadeau aan mijn vader gegeven. Maar het was niet zijn smaak, dus nu verkoop ik het horloge weer. Ik had het via internet besteld, maar in het echt zag het er heel anders uit dan op de foto. Toen ik het in handen had, vermoedde ik al gelijk dat m’n vader het niet mooi zou vinden. Maar het horloge terugsturen kon niet zomaar, dan moest ik zelf de verzendkosten betalen. Ik dacht: Dan kan ik het net zo goed op Marktplaats zetten. Als ik het horloge verkocht heb, geef ik het geld aan mijn vader, dan kan hij er zelf iets anders voor kopen.”

„Niks aan”

Wie: Marina Tryniat uit Zoetermeer.

Biedt aan: Nintento Wii-spelcomputer met toebehoren, nieuw in doos.

Winkelwaarde € 144,-.

„Ik heb hem van mijn vriend gekregen. Misschien dacht hij dat ik dit een leuk cadeau zou vinden, omdat ik vaak spelletjes speel op de computer, maar ik vind er eigenlijk niks aan. Ik heb het er wel met hem over gehad dat ik z’n cadeau op Marktplaats ging zetten. Toen zei hij: „Nou, dan moet je dat maar doen.” Welk cadeau ik wel leuk zou vinden? Iets voor het huishouden, of een lekker geurtje of zo.”