Uit recent onderzoek blijkt dat werknemers liever een bonus krijgen dan een kerstpakket, geschenkbon of een donatie voor een goed doel. Waarom dat ook is –om wat extra middelen te ontvangen in tijden van recessie bijvoorbeeld, of om wat meer te kunnen uitgeven in een dure maand–: de werknemer heeft helaas geen standaardrecht op een bonus of een kerstpakket.

In veel cao’s is een bepaling opgenomen over een eindejaarsuitkering. Werknemers ontvangen dan jaarlijks een extraatje in december. Over bonussen en kerstpakketten is in de meeste bedrijven en organisaties niets of weinig vastgelegd. Bonussen worden meestal gegeven naar de mate van functioneren, bijvoorbeeld bij goed functioneren wordt een deel van het jaarsalaris extra uitgekeerd in december.

Maar wat als er niets is vastgelegd? Dan is de werkgever vrij om te geven wat hij wil en aan wie hij wil. In de praktijk is het meestal zo dat als één werknemer een kerstpakket ontvangt, dan alle werknemers een kerstpakket ontvangen. Op deze wijze wordt er geen onderscheid gemaakt en krijgt iedereen een blijk van waardering.

Bij bonussen is dit in de praktijk anders, zeker gezien in de vrije sector. Een werknemer moet dan onderhandelen over zijn eventuele extra’s. Dit is best moeilijk, zeker als de werkgever communicatief veel sterker blijkt dan de werknemer. Voor de laatste is het dan handig als hij of zij in de loop van het jaar opschrijft wat hij/zij allemaal voor extra werkzaamheden heeft gedaan. Zo komt de werknemer bij een functionerings- en beoordelingsgesprek goed voor de dag. En dan nog blijft staan dat, als er niets is vastgelegd over de hoogte van bonussen, een werkgever vrij is om te geven wat en aan wie hij wil.

Dit is natuurlijk ontzettend lastig, zeker als de werkgever aan twee werknemers die hetzelfde functioneren een andere bonus toekent. In de praktijk zal iemand daar niet zo snel achter komen, omdat de meeste mensen niet graag over hun salaris en extra beloningen praten. Wie wel ontdekt dat de collega anders wordt beloond, kan hierover gaan praten met de werkgever en om opheldering vragen. Maar dan nog mag de werkgever bij zijn besluit blijven. In de praktijk zal dit echter niet zo snel gebeuren, als is het maar om onrust binnen de onderneming te voorkomen.

Let dus altijd goed op wat er in de cao of bedrijfsreglement is opgenomen over een eventuele eindejaarsuitkering, kerstpakket, bonus of iets dergelijks.

Hebben mensen eigenlijk een extraatje nodig in december, als blijk van waardering – of ontvangen ze liever een compliment over de inzet en kwaliteit van het werk gedurende het jaar? Een compliment blijkt vaak een positievere stimulans te zijn dan een geldelijke beloning, hoe mooi die ook is meegenomen.

En hoe zit het met ons als christenen in deze maatschappij? Staan wij ook voorop om ons recht te halen voor iets extra’s, of volstaat een compliment?

De auteur is juridisch medewerker individuele belangenbehartiging bij de RMU.