In De Wiem staat tbs’er reeds met één been in de maatschappij
Sociotherapeut Jos Helmink (61), al 35 jaar in dienst van tbs-kliniek Oldenkotte, werkt op resocialisatieafdeling De Wiem van de kliniek in de binnenstad van Enschede. Zijn patiënten hebben al een behandeling in de gesloten kliniek in Rekken achter de rug. Ze krijgen steeds meer vrijheden, zoals onbegeleid verlof, en zetten de eerste stappen naar een vaste baan. „Met één been staat de patiënt buiten de kliniek. Dat legt de verantwoordelijkheid veel meer bij hem zelf neer. Het is eigenlijk het beeld dat we hem of haar aan een elastiek de maatschappij in laten gaan. Als het goed gaat, laten we het elastiek steeds meer vieren. Gaat het fout, dan trekken we de patiënt terug.”
Wekelijks voeren Helmink en zijn collega’s evaluatiegesprekken met patiënten. „In dat gesprek nemen we allerlei zaken door: financiën, vrienden en contacten met medepatiënten. Ook ligt de vraag op tafel of de neuzen nog steeds dezelfde kant op staan. Als er tussen behandelaar en patiënt geen overeenstemming is over de behandeling, kunnen er sancties volgen. We hebben de mogelijkheid om verloven in te trekken of zelfs iemand terug te sturen naar de gesloten inrichting.”
Helmink maakte in 2007 mee dat een tbs’er die bij hem in behandeling was op onbegeleid verlof iemand vermoordde. „Het was een vreselijke gebeurtenis. Het is onze verantwoordelijkheid om te kijken of iemand bepaalde vrijheden aankan. R. werkte goed mee. Aan de buitenkant was alles in orde. Het incident laat zien dat het een illusie is te denken dat je dergelijke schrijnende gebeurtenissen altijd kunt voorkomen.”
Helmink zegt dat de verantwoordelijkheid die hij draagt hem zwaar drukt. „Tegelijk getuigt het van beschaving als je mensen die zo diep zijn gevallen weer terug wilt brengen in de maatschappij.”
Heeft Helmink zich in die 35 jaar nooit bedreigd of angstig gevoeld? Hij kijkt even voor zich uit en zegt dan: „Ooit beet een patiënt me, toen we hem in de isoleercel zetten. Ook ben ik achtervolgd door iemand met een afgebroken biljartkeu in zijn hand. De incidenten zijn op de vingers van één hand te tellen.”
Gefrustreerd is Helmink dat de media vaak berichten over tbs’ers als het fout gaat, maar nooit de successen voor het voetlicht brengen. „Ik weet zeker dat we hier met z’n allen vele misdrijven per jaar voorkomen. Alleen al in Enschede wonen ruim vijftig voormalige tbs’ers die nu een normaal leven leiden. Ik kom hen vaak nog tegen in de stad. Zoals de asielzoeker die een moord had gepleegd. Hij had, door alles wat hij in zijn jeugd had doorgemaakt, een kronkel in zijn hoofd. Nu woont hij zelfstandig en volgt zelfs een opleiding godsdienstwetenschappen. Een andere ex-patiënt van me zag ik recent in de stad. Hij liet me vol trots zijn zoontje zien. Daaruit put ik moed.”
Dit is het vijfde deel in een serie over tbs-kliniek Oldenkotte, haar medewerkers en patiënten.