De afgelopen maanden, tijdens al die gesprekken rond het ritueel slachten, kwam steeds die ene vraag naar boven. Wat zit er nu achter de gedrevenheid van al die voorstanders van een verbod op ritueel slachten? Van de 150 Tweede Kamerleden kiezen er uiteindelijk 116 voor het korten van burgers op hun rechten van godsdienstvrijheid. Is het de absolute zorg om dierenwelzijn die hen daartoe brengt?

Van een Partij voor de Dieren, die tegen iedere vorm van slacht is, kan ik mij dat voorstellen. De meeste van haar volgelingen die ik heb gesproken eten helemaal geen vlees. Dierenwelzijn is hun credo. Maar deze fractie bezet slecht twee zetels in de Kamer. In al die andere fracties zitten heel wat vleeseters. Tijdens bijeenkomsten, dinertjes, recepties worden dierlijke producten genuttigd zonder dat op dat moment de vraag wordt gesteld waar die bitterballen en kippenboutjes nu eigenlijk vandaan komen.

Nee, het kunnen niet alleen maar dierenwelzijnszorgen zijn. Is het dan antisemitisme of islamofobie? Nee, onder de voorstemmers zitten ook moslims of joden die ik onmogelijk van zo veel zelfhaat kan betichten.

Rest nog de optie van secularisatie. Met de opkomst van allerlei maatschappelijke bewegingen in onze samenleving, een ontwikkeling die al tijdens de emancipatie in de 18e eeuw is begonnen, is de invloed van religie op ons dagelijks bestaan steeds minder geworden. Stromingen zoals socialisme, communisme, humanisme en nog vele anderen zijn gaandeweg een stempel gaan drukken op het leven in de openbare ruimte.

Ongelimiteerde communicatiemogelijkheden, de behoefte zich te ontdoen van ieder hoger gezag en nog een aantal andere factoren maken het laten verdwijnen van religie langzamerhand tot een einddoel. In een seculiere samenleving zal geen ruimte meer zijn voor religie in het publieke domein. Gekoppeld aan het motief van dierenwelzijn is die seculiere samenleving dan ook wel te porren voor een verbod op de rituele slacht. Secularisatie leidt tot onverschilligheid ten opzichte van religie. Deze onverschilligheid dwingt tot het laten verdwijnen van religie. En daarmee zou het verhaal compleet zijn.

Gedrevenheid

Toch is daarmee niet alles gezegd. De gedrevenheid van de opponenten van het ritueel slachten toont meer dan onverschilligheid ten opzichte van religie. De gebruikte terminologie in het publieke debat toont nog een andere laag, verborgen onder de secularisatie. En dat is een laag die veel heftiger is dan een hang naar secularisatie. In Nederland heerst een geweldige boosheid op religie. Nu we zijn aangeland in een tijdperk waarin het zich ontdoen van gezag een modeterm is geworden, ontstaat de ruimte om boosheid te ventileren.

Een dame op leeftijd krijgt nu de kans om haar boosheid te ventileren en af te rekenen met religie, omdat zij meer dan vijftig jaar geleden niet mocht deelnemen aan de paasviering in haar kerk omdat zij twee jaar na haar derde zwangerschap de plaatselijke geestelijke niet kon vertellen dat er opnieuw een boreling op komst was. Een jonge moeder die zich vanwege haar scheiding volkomen door de gemeente buitengesloten voelt, treedt uit de kerk. Een overlevende van de Shoah keert de synagoge voorgoed de rug toe omdat hij het na tientallen jaren nog steeds niet kan verkroppen dat hem destijds het recht werd ontzegd om het ”Kaddisjgebed voor de doden” uit te spreken omdat het op dat moment niet paste in de liturgische orde van de dienst. Ouders die hun kinderen toevertrouwden aan geestelijken en die nu ervaren hoe deze kinderen in die kerkelijke instituten voorgoed beschadigd werden, zijn in alle staten.

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de volkswoede tegen religie die wij nu meemaken. In zo’n sfeer is een verbod op het ritueel slachten haalbare kaart. Weg met iedere vorm van religie. Of het nu mijn godsdienst is, of de godsdienst van de ander.

Ruimte

Dit is een ernstige situatie. Maar toch misschien minder ernstig dan het zich laat aanzien. Secularisatie is een bijna onomkeerbaar proces. Andere levensbeschouwingen nemen de rol van de religieuze levensvisie over. Boosheid echter komt op een gegeven moment tot bedaren. Na een jaar, na tien jaar, na vijftig jaar.

En dan? Dan vraagt men zich af hoe het verder moet. Vanaf dat moment ontstaat er ruimte om op die vraag een antwoord te formuleren. En dat zal een antwoord kunnen zijn binnen de religieuze dimensies die de mensheid opnieuw zekerheid en vastigheid kunnen bieden. Daar zullen kerk, moskee en synagoge op moeten inspelen. En ook op kunnen inspelen. Laat dit dan maar de uitkomst zijn van het publieke debat dat de islamitische en de joodse gemeenschap de afgelopen maanden zo heftig hebben moeten voeren.

De auteur is orthodox-joods rabbijn.