Daaronder waren halfgeleiderfabrikant Intel, it-reus IBM, de softwareleveranciers Microsoft en SAP en de Scandinavische fabrikanten van telefonieapparatuur Nokia en Ericsson. Maar zoals gebruikelijk mocht Philips aftrappen.

Met veel kunst- en vliegwerk, waaronder de verkoop van aandelenbelangen in chipmachinefabrikant ASML en mediaconcern Vivendi Universal, wisten bestuursvoorzitter Kleisterlee en financiële topman Hommen dinsdagochtend een nettowinst te presenteren. Ondanks de geringe omvang van de winst (42 miljoen euro winst op een omzet van ruim 6 miljard euro), reageerde de aandelenkoers positief, aangezien beleggers op een verlies hadden gerekend.

Na enkele miljardenovernames lijkt de divisie die zich richt op medische systemen voor ziekenhuizen, op de goede weg om de winstdoelstelling voor 2004 te gaan realiseren. Philips’ grootste bedrijfsonderdeel, de divisie consumentenelektronica, heeft het daarentegen een stuk moeilijker. Het geslonken consumentenvertrouwen in Europa heeft ertoe geleid dat consumenten, als ze al besluiten tot aanschaf van nieuwe elektronica, kiezen voor goedkopere producten.

Hierdoor heeft Philips in toenemende mate te kampen met prijserosie. Valutaire tegenwind als gevolg van de sterk gedaalde Amerikaanse dollar zorgde voor een forse omzetdaling van 18 procent. Tegen constante wisselkoersen daalde de totale concernomzet echter met slechts 1 procent, terwijl de verschillende reorganisaties binnen het concern ertoe leiden dat de verliezen geleidelijk aan worden weggewerkt. Het ergste lijkt daarmee voor Philips voorbij, al waren de heren Kleisterlee en Hommen de eersten om te onderkennen dat er van een duidelijk herstel in voor Philips belangrijke afzetmarkten nog geen sprake is.

Ook voormalige Philips-dochter ASML, de Veldhovense toeleverancier aan de halfgeleiderindustrie, had zoals verwacht een moeilijk kwartaal achter de rug, zo bleek afgelopen woensdag. De onderneming leed in het tweede kwartaal bij een vergeleken met het eerste kwartaal gelijkblijvende omzet wederom verlies, zij het dat de omvang van de verliezen wel afnam.

De eind 2002 aangekondigde reorganisatie is inmiddels grotendeels afgerond. Het besef dat de hoogtijdagen van eind jaren ’90 en topjaar 2000 niet meer zullen terugkeren en de wens om in de toekomst in perioden van economische neergang winstgevend te blijven, hebben de bestuurders van ASML er echter doen toe besluiten een nieuwe reorganisatie door te voeren.

De verwachting dat de verliezen de komende kwartalen verder zullen worden teruggebracht en een aantal grote orders die naar verwachting in de tweede helft van dit jaar worden binnengesleept, stemden beleggers positief.

Het beeld dat blijft hangen na een week waarin een groot aantal Europese en Amerikaanse ondernemingen in de technologiesector de kwartaalcijfers presenteerde is er één waarin het ergste voorbij lijkt, maar waarin een duidelijk herstel nog op zich laat wachten.

De soms forse omzetdalingen van de afgelopen jaren als gevolg van de overinvesteringen in ict in de tweede helft van de jaren ’90 lijken grotendeels voorbij, al hebben Europese ondernemingen nog wel te leiden onder de zwakke dollar. Het sluiten van fabrieken en het ontslag van personeel, wat de afgelopen jaren veelvuldig is gebeurd om de overcapaciteit en de kosten te reduceren, beginnen bovendien hun vruchten af te werpen.

Dit leidt ertoe dat de marges geleidelijk herstellen en dat verliesgevende ondernemingen weer eens zwarte cijfers kunnen schrijven. Echter, de bestuurders geven aan dat zij op dit moment nog nauwelijks tekenen van herstel zien.

Naar onze mening zullen deze tekenen de komende kwartalen zichtbaar worden, waarbij het herstel vooral uit de bedrijfsinvesteringen in de Verenigde Staten moet komen. Macro-economen gaan er op dit moment van uit dat de groei van de Amerikaanse economie in de tweede helft van het jaar zal aantrekken.

Deze verwachting is mede gebaseerd op stimuleringsmaatregelen die de Amerikaanse overheid en de Federal Reserve, het Amerikaanse stelsel van centrale banken, hebben doorgevoerd. Hoewel het nog enige kwartalen op zich kan laten wachten, zullen uiteindelijk ook de bedrijven in de ict-sector hiervan profiteren.

Hierbij dient overigens wel de kanttekening te worden geplaatst dat de groei in de ict-sector naar verwachting niet meer de buitengewoon hoge niveaus van eind jaren ’90 zal bereiken. Tot het moment waarop het herstel inzet, zullen kostenbesparingen de belangrijkste drijfveer achter winstgroei blijven.

De auteur is werkzaam als aandelenanalist bij Effectenbank Stroeve.