Sinds 1 december verzorgen enkele redacteuren van het Reformatorisch Dagblad samen met de Reformatorische Omroep (RO) vijf dagen per week een videojournaal dat te zien is via internet. Zoals verwacht druppelen de reacties op dit initiatief binnen. Positieve geluiden, maar ook kritische opmerkingen en vooral veel vragen. Op een doorsnee van deze reacties wil ik hieronder ingaan. Zoals gezegd is dat bedoeld om de discussie te stroomlijnen. Niet om die te smoren.

We hoeven er geen doekjes om te winden: tv en video liggen uiterst gevoelig in de achterban van het Reformatorisch Dagblad. Daarvoor schamen we ons trouwens niet: er zijn heel goede redenen voor. Maar dat betekent niet dat we discussie hierover uit de weg moeten gaan. Integendeel, de veranderingen in het medialandschap geven daar juist aanleiding toe.

In 1971 is het Reformatorisch Dagblad opgericht om een dam op te werpen tegen de verwoestende werking die een seculiere nieuwsvoorziening over het hele mediafront kan hebben op volwassenen, jongeren en gezinnen. Nieuws is niet en nooit waardevrij. Hoezeer journalistieke producties ook worden aangeprezen onder het etiket ”objectief”, vrijwel iedere journalist weet dat die objectiviteit niet bestaat. Het nieuws wordt bekeken door de ogen van de journalist, de redacteur of de tv-verslaggever. En gekleurd door zijn levensbeschouwing of wereldvisie wordt het thuisbezorgd bij de lezer of de kijker.

Dát was de reden dat op 1 april 1971 het RD werd opgericht. De zorg van de oprichters werd herkend en inmiddels kijken we met dankbaarheid terug op een 40-jarige geschiedenis. Een periode die zeker niet foutloos was. Maar wel een tijd waarin een krant, door alle kinderziektes heen, volwassen werd. Het RD heeft in journalistiek Nederland een eigen, unieke plaats gekregen en is inmiddels vast verankerd in een brede achterban. Een achterban die zich, kerkelijk gezien, breed uitstrekt. En ook dat is zowel een gave als een opgave. Enerzijds kan de krant in deze brede achterban een samenbindende rol spelen. Tegelijk is het bepaald niet gemakkelijk om de flanken van die achterban bij elkaar te houden.

Tegen die achtergrond was er de afgelopen maanden de interne discussie of het RD mee zou willen werken aan een dagelijks videojournaal van de RO. Daarover is niet alleen gesproken in de diverse bestuurscolleges, het is ook afgestemd met vooraanstaande vertegenwoordigers uit alle geledingen van de achterban. Er zijn vragen gesteld, er is geluisterd. Er is gewikt en gewogen en uiteindelijk is besloten tot medewerking aan een proefproject (pilot) gedurende de maand december.

Over die pilot zijn duidelijke afspraken gemaakt met de RO. Het RD is verantwoordelijk voor de journalistieke inhoud van Nieuws/waardig, stelt medewerkers beschikbaar voor het presenteren ervan en stelt het gebouw in Apeldoorn beschikbaar als locatie voor de opnames. Videoteams van de RO doen het veldwerk en maken reportages in het land.

Nu we een aantal uitzendingen achter de rug hebben, druppelen de vragen binnen. Bezorgde opmerkingen, kritische vragen maar ook mailtjes waarin abonnees zich dankbaar tonen voor Nieuws/waardig.

Een paar hoofdlijnen in vraag-en-antwoordvorm.

Wat is nu precies de status van het project Nieuws/waardig?

Gedurende de maand december zendt de RO bij wijze van experiment iedere avond programma’s uit op een videokanaal op zijn site. Een onderdeel daarvan is Nieuws/waardig, een nieuws- en actualiteitenuitzending waarbij RO en RD samenwerken. Dat onderdeel is ook te zien via refdag.nl. Let wel: binnen de twee uur durende uitzending van de RO is het RD alleen betrokken bij de samenstelling van dit twintig minuten durende programma Nieuws/waardig. De overige uitzendingen vallen dus onder de verantwoordelijkheid van de RO.

Jullie noemen het een proef, maar de investeringen zijn vast zo groot dat die proef na december gewoon stilzwijgend overgaat in een vaste, dagelijkse uitzending.

Voor het RD zijn de investeringen in een pilot met Nieuws/waardig relatief gering. Die beperken zich tot het aanbieden van menskracht en het beschikbaar stellen van het gebouw in Apeldoorn als locatie voor de opnames. En een proefproject is en blijft een proefproject. Na de uitzending op 30 december stopt het project. Of we ermee verder gaan, hangt van veel factoren af. We kijken natuurlijk naar reacties uit de achterban, maar we zullen ook meewegen hoeveel inspanning deze uitzendingen ons kosten, of we zelf tevreden zijn over de inhoud en de kwaliteit enzovoort. En dan hakken we de knoop door.

Het RD is het RD niet meer. Jullie zijn door het aanbieden van een videojournaal via internet als het om tv gaat drempelverlagend bezig. Juist ook richting de eigen achterban. Dat hebben de oprichters nooit gewild.

EMG is een mediabedrijf van en voor de reformatorische gezindte. Voor alle uitingen gelden dezelfde intenties die in 1971 golden bij de oprichting van het RD. Die intenties zijn niet gewijzigd. Maar de omstandigheden en de mogelijkheden zijn dat wel. Zo was er in 1971 niet de mogelijkheid om via internet, buiten het medium tv om, videobeelden uit te zenden. De kritiek tegen het medium tv was tweeledig: de bezwaren tegen het verstrooiende karakter en de inhoud van veel uitzendingen en het feit dat tv-programma’s alleen mogelijk waren binnen het omroepbestel en de beperkingen van de Mediawet. Wat het eerste bezwaar betreft: het RD maakt geen tv. We maken wel nieuwsvideo’s, al jarenlang, en nu maken we ze nog beter en bundelen we ze tot een dagelijkse nieuwsuitzending via internet. Die tweede beperking, over het omroepbestel, geldt niet voor zulke programma’s via internet: daar heeft de eigenaar van de site het voor het zeggen. Opvallend is in dit verband dat begin jaren zeventig de toenmalige voorzitter van de raad van toezicht van de Stichting Reformatorische Publicatie (SRP, de uitgever van het RD), ds. A. Vergunst, al duidelijk maakte dat er geen principieel bezwaar was tegen uitzenden van bewegende beelden als dat buiten het bestaande omroepbestel om gebeurde.

Hoe je het ook wendt of keert: het RD probeert met Nieuws/waardig mensen naar het beeldscherm te krijgen, waardoor ze wennen aan tv-beelden. De drempel naar andere sites met video’s wordt steeds lager.

De werkelijkheid is dat twee derde van de RD-abonnees naar tv-programma’s kijkt. Of via de tv, of via internet op sites zoals uitzendinggemist.nl. Zo hoog is die drempel dus kennelijk al niet meer.

Maar moeten nu werkelijk die abonnees die geen tv hebben en geen video’s bekijken via internet ook nog overgehaald worden om mee te doen aan de beeldcultuur?

Nee. Maar zoals het RD destijds een verantwoord alternatief wilde bieden voor andere kranten, willen we met Nieuws/waardig een verantwoord alternatief bieden voor allerlei uitzendingen die een deel van onze abonnees nu al volop bekijkt via internet. Het is dus een alternatief voor mensen die al kijken, en geen ‘lokkertje’ voor mensen die zich om principiële redenen verre houden van video’s die op internet te bekijken zijn.

Wij vinden Nieuws/waardig steeds beter worden. Jullie gaan toch niet stoppen na deze proef?

Het rechtstreeks uitzenden van een nieuwsprogramma is geen geringe opgave. Er waren kinderziektes en beginnersfouten en er zijn, ook inhoudelijk, nog steeds verbeterpuntjes. Daar wordt hard aan gewerkt. Een proef is een proef en dus er is nu nog niets te zeggen over de voortzetting van deze samenwerking tussen RO en RD. Wel staat vast dat EMG zijn werk wil blijven doen vanuit de uitgangspunten die bij de oprichting zijn vastgesteld.

Wanneer stoppen jullie nu toch eens met dit soort volstrekt achterhaalde discussies? Laten mensen die geen tv hebben toch gewoon via internet naar het journaal van de NOS kijken. Beter kan het RD het toch niet.

Het stoppen van de discussie is het laatste dat we willen. Evenmin willen we in dit artikel het laatste woord over deze discussie hebben. Ons streven is dat er nagedacht wordt over hoe we moeten omgaan met allerlei nieuwe mogelijkheden die zich aandienen. Het is overduidelijk dat RO en RD nooit een journaal kunnen maken dat kwalitatief in alle opzichten het niveau haalt van het NOS Journaal. Dat is ook niet ons streven. Wij streven er wel naar kwaliteit te bieden, maar het gaat ons in de eerste plaats om identiteit. Wij willen een nieuwsuitzending maken waarin onderwerpen aan de orde komen die de NOS vaak laat liggen. Daarom zijn wij er ook vast van overtuigd dat het aftasten van nieuwe vormen van nieuwsvoorziening géén afwijken is van onze uitgangspunten, maar juist een invulling van de taak die we als EMG in onze maatschappij hebben.

Heeft het eigenlijk nog wel zin om te reageren op dit proefproject?

We zijn blij met alle reacties die er binnenkomen. Een proef als deze lanceer je namelijk ook om te zien hoe de reacties vanuit de eigen achterban zijn. EMG kan niet bestaan zonder een achterban die met overtuiging het werk steunt. Met die achterban willen wij voortdurend in gesprek zijn. Eerlijk en constructief.

De auteur is directeur van de Erdee Mediagroep (EMG).