Maandag verschijnt bij dit artikel een video.

De originele Engelse versie, ”Jeruzalem. The Biography”, kwam uit op 1 maart dit jaar. Het boek ontving zeer positieve kritieken: „Overtuigend en tot nadenken stemmend.” „Een immens chronologisch en thematisch paneel.” „Hij heeft opvallend veel gevoel voor de absurditeiten en avonturiers van het verleden.” Kees Drogers, Rian Vogel en Hans Reinders namen de Nederlandse vertaling van de pil ook door.

Snappen jullie dat het boek in de media zo lovend is ontvangen?

Kees: „Ik denk het wel, omdat het op een heel toegankelijke manier zo’n beroemde stad beschrijft. Niet alleen de highlights die je al kende, maar ook de onbekende periodes. Echt alles staat erin, van het begin tot het eind.”

Hans: „Ik kan ook begrijpen dat het lovend is ontvangen. Dit komt doordat hij afstandelijk schrijft. Hij probeert neutraal, wetenschappelijk te zijn. Je merkt duidelijk dat hij een liberale Jood is die denkt vanuit de verlichting. Hij heeft niet de binding met de stad die orthodoxe Joden kennen. Dat maakt zijn boek voor veel moderne lezers minder slecht verteerbaar.”

Rian: „Sebag Montefiore weet om de vele personages echt een verhaal te breien. Verder zie je dat hij de Bijbel heel serieus neemt als bronnenboek. Tegelijk merk je dat hij afstand neemt van het christendom, bijvoorbeeld op bladzijde 159, waar Paulus een „ongetrouwde, puriteinse eenling” wordt genoemd, en Jezus „de Joodse plattelander uit Galilea” die door Paulus is „omgevormd” tot Jezus Christus. Dan zie je dat hij van het christendom weinig moet hebben, al klinkt dat misschien een beetje te negatief.”

Sebag Montefiore beschrijft de fasen in de geschiedenis van de heilige stad: de tijd van de Maccabeeën, van de Romeinen, van de kruistochten, van het zionisme. Welke fase sprak jullie het meest aan?

Kees: „Het interessantst vond ik de onbekendere periodes, toen Jeruzalem kennelijk óók een belangrijke rol speelde. Neem de tijd na het Byzantijnse Rijk, als de Joden bijna verdwenen zijn uit Jeruzalem. Hij schrijft dan: eeuwenlang zul je er geen Jood tegenkomen. Dan blijken de moslims lange tijd heer en meester te zijn geweest in de stad. Altijd is Jeruzalem een twistappel geweest binnen die rijken, zelfs toen het nog een slechts een dorp was met afgebroken muren. Ik heb dat stuk heel geboeid zitten lezen.”

Hans: „Ik vond de middeleeuwen boeiend. Wel wordt het allemaal behoorlijk gedetailleerd beschreven. Je raakt soms door de vele namen het overzicht kwijt.”

Rian: „De laatste periode in de twintigste eeuw vond ik interessant, omdat je die tijd nog zelf hebt meegemaakt. Waar ik bijvoorbeeld niets van wist, was het keizerrijk in deel 8, over Napoleon in het Heilige Land.”

Vonden jullie het jammer dat hij stopt in 1967?

Kees: „In wezen zou je de lijn van 1967 kunnen doortrekken naar nu. Je ontdekt dat de politiek van nu nog steeds dezelfde is. Jeruzalem blijft een speelbal. Het is wonderbaarlijk dat zo’n minuscuul rijkje wereldwijd constant de aandacht trekt. Dat kun je natuurlijk heel geestelijk uitleggen. Maar Jeruzalem is ook politiek steeds heel belangrijk geweest. Elke wereldheerser wilde zijn voeten in Jeruzalem hebben gezet.”

Jullie hadden een Israëlvisie voordat je aan dit boek begon. Is die veranderd?

Rian: „Nee. Ik ben niet iemand die alleen maar oog heeft voor de rechten van de Joden. Ik vind dat ook de Palestijnen een plek moeten hebben. Dat er voor de Joden beloften zijn, geloof ik wel. Maar ik sta niet altijd achter de manier waarop de Israëlische regering te werk gaat. Ze neemt soms beslissingen waarvan ik zeg: Kan dat wel?”

Hans: „Politiek vind ik het lastig liggen, omdat voor mij Zacharia 12 en 14 belangrijke profetische teksten zijn. Daar lees ik dat Jeruzalem belegerd zal worden, en dat er nog een grote strijd zal plaatsvinden. Toen ik in Israël was, begon ik Zacharia 14 te lezen: Zijn voeten zullen staan op de Olijfberg. Toen dacht ik: Misschien zal dat toch wel letterlijk zo zijn. En die Olijfberg, staat er, zal gekliefd worden. Zacharia gebruikt hetzelfde grondwoord als het klieven van de Schelfzee. Daarna zal het volk aan de oostkant wegtrekken. Dat moet je toch letterlijk lezen.”

Kees: „Mijn visie is niet veranderd. Dit boek laat goed zien hoe Jeruzalem altijd een twistappel van de volken is geweest. Wat het geestelijk kijken naar Israël betreft zit ik dichter bij Rian. Ik zag pas tot mijn verbazing in het RD staan: er is een veiling voor het verbondsvolk. Wat bleek: het ging gewoon over een veiling voor de armoede in Israël. Ik zie het huidige Israël niet als het verbondsvolk. Ik ben het met Hans eens dat er speciale beloften zijn voor het volk Israël. Maar de theologische realiteit moet je niet te veel vergeestelijken naar één speciale plek. Als je hoort wat de Palestijnen moeten meemaken: dat moet je ook serieus bekijken.”

Leidt dit boek naar een geestelijke visie op Israël?

Kees: „Het is echt een heel aardse biografie van Jeruzalem. Waarbij je kunt zeggen: ook al bekijk je het aards, Jeruzalem is een bijzondere stad met een wonderlijk verleden. Er is geen volk op de wereld dat zo struikelend door de geschiedenis gaat. Wel vind ik dat je visie op Israël geen rol mag spelen in de beoordeling van iemands geestelijke staat, zoals je vaak merkt. Dan wordt de Israëlvisie een meetlat.”

Wat verwachten jullie op basis van de Schrift van Jeruzalem?

Kees: „Als Jezus terugkomt, zal iedereen Hem zien. Dus niet op de wijze waarop Tim LaHaye en Jerry B. Jenkins dat beschrijven in de bekende romanserie ”De laatste bazuin”. Jezus kan nooit in Jeruzalem terugkomen, want de hele wereld zal Hem zien!”

Hans: „Zacharia 14 zegt dat dáár een geweldige strijd zal plaatsvinden. Dan zullen Zijn voeten staan op de Olijfberg. Ik neem dit wel letterlijk. Aan de oostkant zal de Olijfberg geklief worden, en daar zullen de Joden wegtrekken. Daarna zal het duizendjarig rijk aanbreken.”

Rian: „Ik voel dat zo niet.”

Hans: „Ik denk daar heel groots van.”

Rian: „Ik weet het niet, vind het heel moeilijk.”

Hans: „De Joden keren terug, leert de Schrift. Er is tweeërlei uitleg van de beloften: een letterlijke en een geestelijke. Die moet je allebei laten staan.”

Rian: „Ik vind dat we duidelijk verschil moeten maken tussen de landbelofte en de geestelijke belofte. De geestelijke belofte dat heel Israël zalig zal worden, geloof ik – maar dit zal niet de staat Israël zijn. Het kunnen net zo goed de Amerikaanse Joden zijn.”

Hans: „Maar dan hoort het land erbij. Er staat in Zacharia: Jeruzalem zal Ik nog verkiezen.”

Rian: „Of je alles zo één op één over kunt zetten, betwijfel ik. Dan krijg je zo’n emotioneel geladen verhaal.”

Kees: „Mag je claimen: Jeruzalem behoort de Joden toe?

Rian: „Daar zou ik niet zo snel achter staan.”

Dit is de laatste aflevering van de RD-boekenpanels.

Panelleden

Kees Droger (54) uit Apeldoorn. (Groot)vader. Verpleegkundige en freelancevoorganger. Geeft godsdienst op openbare basisschool.

Rian Vogel-de Pagter (50) uit Alblasserdam. Docente Nederlands aan het Wartburg College en moeder van acht kinderen.

Hans Reinders (43) uit Waarde. Theoloog. Verkoper van sanitair. Vader van dochter van 2 jaar.

Jeruzalem: middelpunt van de wereld

Hoofdstad van drie godsdiensten, buit van talloze veroveraars, brandpunt van botsende beschavingen. Over de heilige stad worden grote woorden gesproken. „Het aanzien van Jeruzalem is dat van de wereldgeschiedenis; meer dan dat, het is de geschiedenis van hemel en aarde”, schreef Benjamin Disraeli ooit.

In het lijvige boek ”Jeruzalem. De biografie”, geschreven door de Britse historicus Simon Sebag Montefiore, trekken alle personen en volken die in de eeuwenoude plek een rol speelden voorbij: van David tot Saladin, en van Jezus tot Chateaubriand.

„Eens werd Jeruzalem beschouwd als het middelpunt van de wereld”, schrijft Sebag Montefiore in het voorwoord, „en vandaag de dag is het dat als nooit tevoren: de stad is het brandpunt van de strijd tussen de abrahamitische godsdiensten, het middelpunt van het almaar aan populariteit winnende christelijke, joodse en islamitische fundamentalisme, het strategische strijdperk van botsende beschavingen, de frontlinie tussen atheïsme en geloof, het richtpunt van seculiere fascinatie, het onderwerp van duizelingwekkende samenzweringen en internetmythen en het permanent verlichte toneel waarop in onze wereld, die 24 uur per dag nieuws produceert, alle camera’s zijn gericht.”

Jeruzalem. De biografie, Simon Sebag Montefiore; uitg. Nieuw Amsterdam, 2011; ISBN 978 90 468 0780 4; 736 blz.; € 39,95.

Simon Sebag Montefiore

De Brit Simon Sebag Montefiore (1965) is historicus, romancier en journalist – nazaat ook van Sir Moses Montefiore, naar wie de bekende molen in Jeruzalem is genoemd.

Hij studeerde geschiedenis aan het Gonville and Caius College van de universiteit van Cambridge. Sebag Montefiore is gespecialiseerd in de moderne geschiedenis van Rusland.

Als buitenlandcorrespondent voor verschillende kranten reisde hij naar de Kaukasus, Oekraïne, Centraal-Azië en andere plaatsen in de voormalige Sovjet-Unie. Hij was in Rusland tijdens het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Sebag Montefiore schrijft onder meer voor The Sunday Times, The Spectator en The New York Times.

Hij is auteur van ”Stalin. Het hof van de rode tsaar” en ”Stalins jeugdjaren”. Ook zijn boeken over Catharina de Grote en haar rechterhand Grigori Potjomkin werden goed ontvangen. Zijn publicaties verschenen in meer dan 35 talen en bezorgden hem verscheidene prestigieuze prijzen.

De waardering van Poetin voor deze revisionistische geschiedschrijvingen opende diverse deuren in de archieven van het Kremlin. Vervolgstudies over de meer recente geschiedenis vielen echter in minder goede aarde bij de Russische autoriteiten.